ماه گذشته یکصد و هفتاد و چهارمین نشست اوپک در حالی در وین برگزار شد که روسیه و عربستان به عنوان دو تولیدکننده بزرگ نفت جهان به دنبال افزایش تولید با استدلال نیاز آتی بازار جهانی نفت و کشورهایی چون ایران، الجزایر، عراق و لیبی به دنبال حفظ سقف تولید نفت با استدلال وجود نفت کافی در بازار و ضرورت پایبندی اوپک به توافق نوامبر 2016 بودند. نتیجه این نشست پس از فراز و نشیب های بسیارِ موافقان و مخالفانِ افزایش سطح تولید، پایبندی اعضای اوپک به توافق نوامبر 2016 بود.
در حال حاضر میزان ظرفیت تولید نفت در ایران 4 میلیون بشکه در روز است، این مقدار برای عربستان و روسیه، هر کدام حدود 11 میلیون بشکه در روز است. در نشست اخیر اوپک و همینطور نشست اوپک و غیراوپک در روز بعد از آن، ایران، عراق، ونزوئلا و الجزایر مخالفان قطعی افزایش تولید نفت و عربستان و روسیه موافقان قطعی افزایش تولید بودند. مقایسه ظرفیت های تولید نفت کشورهای مخالف و موافق نشان می دهد کشورهایی با مجموع ظرفیت تولید حدود 11 میلیون بشکه مخالف افزایش حجم تولید و کشورهایی با مجموع ظرفیت تولید حدود 22 میلیون بشکه موافق افزایش حجم تولید نفت بودند.
به عبارتی نقش تولید و صادرات نفت دو کشور عربستان و روسیه در اقتصاد جهانی، 2 برابر نقش چهار کشور ایران، ونزوئلا، الجزایر و عراق است. اگرچه بازگشت به پایبندی 100 درصدی به توافق نوامبر 2016 به عنوان نتیجه نشست اخیر اوپک، یک نتیجه میانی بین موافقان و مخالفان افزایش سطح تولید و عرضه نفت در بازارهای جهانی بود، اما این نتیجه در پی تلاش دیپلماتیک ایران حاصل شد و چه بسا اگر این تلاش نبود، آنطور که کارشناسان غربی، سعودی و روسی پیش بینی کرده بودند، توافقی (حتی شاید بی قید و شرط) با تأکید بر افزایش سطح تولید و عرضه نفت حاصل می شد.
در هر مجمع جهانی تصمیم گیری مبتنی بر نفت، آنچه در وهله نخست برای طرفین مذاکره کننده قدرت می آفریند، تعداد بشکه های نفتی است که ظرفیت تولید در این کشورها وجود دارد و این ظرفیت تولید است که کفه ترازو را به سمت خواستگاه های فنی و سیاسی، سنگین تر می کند.
* اعلام آمادگی روس ها برای سرمایه گذاری نفتی در ایران
علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل و فرستاده ویژه رئیس جمهور ایران، تیرماه با سفر به مسکو، پیام های رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس جمهوری را تقدیم ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه کرد.
ولایتی در این سفر در خصوص همکاری دو کشور در بخش انرژی گفت: "در حوزه نفت، یکی از شرکت های مهم نفتی روسیه قراردادی به مبلغ حدود 4 میلیارد دلار با وزارت نفت کشورمان امضاء کرده یا در حال امضاء است که به زودی اجرایی می شود."
وی افزود: "دو شرکت نفتی مهم دیگر روسیه یعنی «روس نفت» و «گاز پروم نفت» نیز مذاکرات شان را با وزارت نفت کشورمان آغاز کردند که قراردادهای این دو شرکت نیز تا 10 میلیارد دلار می تواند افزایش یابد."
ولایتی گفت: "این آمادگی که آقای پوتین بیان کرد حاکی از این است که او بر گسترش روابط نفتی دو کشور و افزایش سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز کشورمان تا سقف 50 میلیارد دلار تأکید دارد که رقم بالایی است و می تواند به خوبی جایگزین شرکت های غربی شود که ایران را ترک کردند."
این اعلام آمادگی روسیه برای سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری در بخش نفت و گاز ایران می تواند به ظرفیت سازی در بخش تولید نفت ایران به صورت مطلوبی کمک کند. به دلیل اثرگذاری بالای بازار جهانی نفت بر اقتصاد جهانی، افزایش ظرفیت تولید نفت به طور مستقیم در افزایش قدرت چانه زنی کشورمان در عرصه های تجارت جهانی تأثیرگذار خواهد بود.
