هاتف ستاری، کارشناس ارشد حقوق قراردادهای نفتی با اشاره به سخنان اخیر وزیر نفت مبنی بر اینکه اگر قراردادهایی مشابه قرارداد با توتال در ایران منعقد می شد، وضعیت کشور مثل امروز نبود، گفت: نخستین نکته ای که در این زمینه باید به آن توجه داشت این است که شرکت های نفتی بزرگ دنیا همانند انی، شل، بی پی و ... که می توان آنها را هم ردیف توتال دانست، بعد از برجام برای حضور در ایران به دلیل اینکه کشور را همواره در معرض بازگشت تحریم ها می دانستند، اعلام آمادگی نکردند.
وی با بیان اینکه پس از رونمایی از مدل های جدید قراردادی نفت ایران (IPC) نیز استقبالی از سوی این شرکت ها ایجاد نشد، ادامه داد: بین شرکت های مذکور و ایران حتی یادداشت تفاهمی نیز به امضا نرسید. بنابراین در حالی که این شرکت ها قصد همکاری با ایران را نداشتند، نمی توان از ایجاد محدودیت برای عقد قرارداد با این شرکت های خارجی سخن گفت. اگر این شرکت های خارجی اراده همکاری و فعالیت در ایران را داشند و پای قرارداد با ایران می نشستند، آنوقت وزیر نفت می توانست چنین ادعایی را مطرح کند و بگوید در داخل مانع تراشی شده است.
به گفته این کارشناس ارشد حقوق قراردادهای نفتی، علت بی میلی شرکت های بزرگ نفتی برای حضور در ایران نخست بی اعتمادی به لغو تحریم ها علیه ایران بود چرا که ایران کشوری است که همواره در معرض ریسک تحریم قراردارد. از سویی دیگر ابرکمپانی های نفتی سهامدارانی بین المللی دارند که در سطح جهان فعالیت می کنند حتی برخی از این شرکت ها دارای سهامداران آمریکایی هستند که نمی توانند نسبت به سیاست های آمریکا بی اعتنا باشند و طبیعی است که منافع کلان و بلند مدت خود را به منافع سرمایه گذاری در ایران ترجیح می دهند.
بیع متقابل یا آی.پی.سی ؟
ستاری قراردادهای بیع متقابل را برای سرمایه گذاران خارجی «شناس» تر دانست و تصریح کرد: سال های زیادی است که قراردادهای نفتی ایران در قالب بیع متقابل منعقد می شود بنابراین سرمایه گذاران خارجی با سبک این قراردادها آشنا تر بوده و ما نیز تسلط و شناخت بهتری نسبت به این قراردادها داریم. این در حالی است که قراردادهای آی.پی.سی به ویژه در بخش تقسیم بندی نوع هزینه های قرارداد برای خارجی ها گیج کننده به نظر می رسد. حال آنکه با وجود طراحی این قراردادهای جدید باز هم استقبال چندانی از سوی کمپانی های بزرگ نفتی نشد.
این کارشناس ارشد حقوقی قراردادهای نفتی با بیان اینکه بهتر بود قراردادهای بیع متقابل خود را با اندک اصلاحاتی توسعه می دادیم، گفت: بهتر بود برای قراردادهای بیع متقابل خود دنبال مشتری بودیم. چرا که اقناع سرمایه گذاران خارجی در مدت کم برای سرمایه گذاری کلان آن هم در قالب قراردادهای جدید امر سهلی نیست.
به عقیده وی با فرض استقبال و عقد قرارداد با کمپانی های نفتی بزرگ باید گفت قراردادی که سرمایه گذار آن هر زمان اراده کند بدون پرداخت جریمه ای می تواند از قرارداد خارج شده و بر اساس اصول قراردادی بازپرداخت هزینه های آن نیز از محل درآمد میدان نیز لحاظ می شود و بندی هم دال بر عدم فورس ماژور بودن تحریم ها علیه ایران در قراردادهای آی.پی.سی دقیقا چه نفعی برای صنعت نفت ایران دارد؟!
توتال متضرر نشد/ قطعیت بازگشت سرمایه در آینده
ستاری با تاکید بر اینکه توتال در قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز ۱۱ متضرر نشده است، بیان داشت: البته هنوز نمی دانیم که سود مرکب به این سرمایه باقی مانده از توتال تعلق می گیرد یا خیر. در صورت تعلق سود باید گفت توتال حتی یک درصد هم متضرر نشده است. از سویی دیگر توتال در بخش دیگری از میدان پارس جنوبی در قطر در حال فعالیت است که با توجه به در اختیار داشتن اطلاعات میدان در بخش ایران باید گفت اکنون با دست بازتری به فعالیت می پردازد.
این کارشناس ارشد حقوق نفتی با اشاره به استقلال سیاسی شرکت های اروپایی، بیان داشت: شرکت های بزرگ سرمایه گذاری، منافع اقتصادی خود را دنبال می کنند و نمی توان گفت در صورت سرمایه گذاری شرکت های بیشتر در ایران اعمال تحریم علیه ما یا خروج آنها از ایران، بعید است؛ چنانچه رییس جمهوری فرانسه اعلام کرد: من رییس جمهوری فرانسه هستم اما مدیرعامل توتال نیستم بنابراین نمی توانم این شرکت را مجبور به حضور در ایران کنم. از طرفی آمریکا که در حال خروج از ابرسازمان ها و معاهدات اقتصادی جهانی است و حتی سازمان تجارت جهانی را تهدید کرده است، در این شرایط چطور ممکن است به دلیل سرمایه گذاری چند شرکت نفتی در ایران، تحریم ایران دشوار شود؟!
وی با بیان اینکه باید وزیر نفت منظور خود از اینکه « در عقد قراردادهای خارجی در قالب آی.پی.سی تاخیر انداختند» را شفاف تر توضیح دهد، گفت: اگر منظور از ایجاد تاخیر، منتقدان قرارداد توتال است، باید گفت که منتقدان اگر نقدی مطرح می کردند برای این بود که قراردادی شبیه آنچه اکنون با توتال امضا شده است، منعقد نشود و قرارداد با توتال به بهترین شکل ممکن و تامین حداکثر منافع و کمترین ضرر برای ایران منعقد شود.
چندی پیش بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره تضامین اخذ شده در قرارداد ایران و توتال، گفت: ساختار قراردادهای IPC اینگونه بوده که اگر اجرای قرارداد برای شرکت طرف مقابل ایران غیرممکن شده و این موضوع را اعلام کند، می تواند از قراداد خارج شود؛ اما پولی به آن پرداخت نمی شود تا زمانی که فعالیت پروژه تمام شود.
وزیر نفت با بیان اینکه اگر در کار وزارت نفت تاخیر نینداخته بودند و ۵ قرارداد دیگر همانند توتال منعقد شده بود دیگر وضعیت کشور مثل امروز نبود، تصریح کرده بود: اگر صادرات نفت کشور ۴ میلیون بشکه در روز بود دیگر آمریکا نمی توانست نفت ایران را تحریم کند، چراکه خروج نفت ایران بسیار برایش زیان بار بود، همانگونه که نتوانست روسیه را تحریم نفت و گاز کند چون مقدار تولید نفت و گاز روسیه به مقداری بود که بازار تحمل خروج روسیه را نداشت.
