سوخت فسیلی، یکه تاز بازار جهانی انرژی

خوزه سرخیو گابریلی، مدیر نفتی برتر سال ۲۰۱۰ میلادی و مدیرعامل شرکت پتروبراس برزیل، درباره آینده این شرکت و دورنمای صنعت نفت با نشریه پی.آی.دبلیو گفت و گو کرده است که در ادامه می آید.

با توجه به اطلاعات پتروبراس درباره پروژه بزرگ پری - سلت برزیل و طرح های شما برای بهره برداری از آن، ذخایر قابل برداشت این پروژه چقدر برآورد می شود؟

در واقع، اطلاعات ما درباره ذخایر پروژه پری - سلت(Pre - salt) همچنان ناچیز است؛ می دانیم که این پروژه، یک جبهه قابل توجه برای اکتشاف و نرخ موفقیت آمیز بودن چاه های اکتشافی ۸۷ درصد بوده است. در مناطق تحت اختیار پتروبراس، ۱۰ میلیارد تا ۱۶ میلیارد بشکه نفت یافته ایم که ۲۵ درصد آن قابل برداشت است، اما این مناطق، بخش کوچکی از کل منطقه پروژه پری - سلت و تنها حدود ۲۸ درصد آن است، به نظر ما ذخایر بسیار زیادی وجود دارد، اما هنوز ارائه یک رقم دقیق دشوار است. انتظار می رود تا سال ۲۰۱۵ میلادی، ذخایر اثبات شده متعلق به پتروبراس از رقم کنونی ۱۵ میلیارد بشکه، به ۲۶ میلیارد تا ۳۱ میلیارد بشکه برسد.

با در نظر گرفتن همه این ذخایر جدید در منطقه پری - سلت، نمایه تولید شما چگونه خواهد بود؟

به تازگی اعلام کرده ایم می توانیم بهره وری از چاه های خود را افزایش دهیم؛ به گونه ای که تولید هر چاه ۲۰ درصد افزایش یابد. ما از هم اکنون تا سال ۲۰۱۵ میلادی مقادیر زیادی به تولید خود اضافه خواهیم کرد؛ به گونه ای که در سال ۲۰۱۵ روزانه ۶۱۵ هزار بشکه نفت تولید خواهیم کرد. تولید کنونی نفت ۱۰۰ هزار بشکه در روز است و تا سال ۲۰۲۰ پیش بینی می شود تولید از منطقه پری - سلت، به ۲ میلیون بشکه در روز برسد.

صادرات چطور؟ چه مقدار از تولید جدید صادر می شود و چه مقدار برای مصرف داخلی برزیل لازم است؟

سرمایه گذاری زیادی در پالایشگاه ها انجام می دهیم، ضمن آن که برنامه هایی برای ساخت پنج پالایشگاه جدید در برزیل و افزایش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه ظرفیت روزانه پالایشی کشور داریم؛ به این ترتیب، ظرفیت کنونی ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه ای پالایش کشور، افزایش خواهد یافت. همه این افزایش ها، برای بازار داخلی است. تقاضا در برزیل به سرعت در حال افزایش است. سال گذشته میلادی، مصرف بنزین ۱۹ درصد و مصرف گازوییل، ۱۰.۵ درصد افزایش یافت.


انتظار داریم تا سال ۲۰۱۵ میلادی ذخایر اثبات شده متعلق به پتروبراس از سطح کنونی ۱۵ میلیارد بشکه به ۲۶ میلیارد تا ۳۱ میلیارد بشکه برسد.

رکس تیلرسون، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت آمریکایی اکسون موبیل، در گفت و گو با نشریه پی. آی. دبلیو ادعا کرد هزینه توسعه کشف های جدید شما بیشتر از حد پیش بینی بود و از نظر وی، برزیل چندان جذاب نیست. پاسخ شما به این ادعا چیست؟

اکنون هزینه تمام شده تولید هر بشکه نفت برای ما ۳۰ تا ۳۵ دلار و به نظر بسیار معقول است؛ این رقم شامل هزینه های سرمایه ای نیز می شود. فکر نمی کنم رکس بتواند بیرون از برزیل، هزینه تمام شده خیلی بهتری پیدا کند.


در اعمال زیاد دریا، در صنعتی همچون صنعت نفت، اگر از دستورعمل های قانونی پیروی نکنید، ممکن است حوادثی روی دهد.

شرکت شما تجربه فراساحلی زیادی نسبت به شرکت های دیگر، هم در برزیل و هم در خلیج مکزیک دارد. آیا حادثه چاه ماکوندو شرکت بی. پی در سال گذشته، شما را غافلگیر کرد؟

نه، در واقع ما زیاد غافلگیر نشدیم. در اعماق زیاد دریا، در صنعتی همچون صنعت نفت، اگر از دستورعمل های قانونی پیروی نکنید، ممکن است حوادثی روی دهد. اگر دقیق و منظم باشید و در فرآیند تصمیم گیری، تدابیر احتیاطی را رعایت کنید، می توانید از چنین حوادثی جلوگیری کنید. ما هر ۱۴ روز هنگام تعویض نوبت های کاری، سیستم های خود را بررسی می کنیم. تصمیم ها باید بیرون از خطوط عملیاتی گرفته شود. فرآیندهای زیادی وجود دارد که هدف آنها، پیشگیری از حوادثاست.

دو دیدگاه کلی درباره دلایل نشت نفت در خلیج مکزیک شنیده ایم؛ یکی از آنها این است که این حادثه، ناشی از ترکیب منحصر به فرد مدیریت سهل انگارانه و نظارت ضعیف بوده و دیدگاه دیگر، این است که این حادثه ناشی از نبود ایمنی در سطحی گسترده تر و همین طور نبود نظارت دولتی بر صنعت نفت بوده است. به نظر شما این حادثه، یک مورد استثنایی بوده است؟

این حادثه، ترکیبی از عناصر گوناگون بود. همواره ترکیبی از عناصر گوناگون در حوادثنقش دارند. به نظر من، یک عنصر مهم، این است که در مراحل مقدماتی، فرآیند تصمیم گیری باید متمایل به رعایت مسائل ایمنی باشد نه ریسک کردن. ما همواره یک شعار داریم: اگر شک داری، توقف کن.

پتروبراس نیز در سال ۲۰۰۱ میلادی، با حادثه ای رو به رو شد و سکوی پی - ۳۶ خود را از دست داد. شما نشت نفت نداشتید، اما با سقوط سکو، ۱۱ نفر جانشان را از دست دادند. این حادثه چه تأثیری بر شرکت شما گذاشت؟

آن تجربه، بسیار متحول کننده بود و مجبور شدیم بسیاری از رویه های خود را تغییر دهیم. بیشتر چیزهایی که باید تغییر می کرد، مربوط به بخش عملیاتی نبود و بخش عمده آن، به طراحی و ساختار سیستم ها مربوط می شد. باید چیزهای زیادی را تغییر می دادیم و درس سختی گرفتیم که باید به دقت از دستورعمل ها پیروی کنیم.


طبق قانون باید ۶۵ درصد نیاز کالا و خدمات خود را از عرضه کنندگان داخلی تأمین کنیم اما اکنون سهم عرضه کنندگان داخلی در تأمین نیازهای ما ۷۲ درصد است.

پتروبراس در تعیین سیاست های ملی برزیل درباره انرژی، به ویژه برنامه های پروژه پری - سلت چه نقشی دارد؟

ما بازیگر بزرگی هستیم اما سیاست گذاری نمی کنیم. طبق قانون برزیل درباره مناطق جدید در پروژه پری - سلت، ما تنها بهره بردار در این مناطق محسوب می شویم؛ البته فقط ما نقش آفرین نیستیم، زیرا دولت حق دارد مزایده هایی برگزار و بازیگران تازه وارد میدان کند تا در قالب پروژه های مشترک، با ما همکاری کنند، اما ما سیاست های برزیل را تعیین نمی کنیم. طبق قانون جدید که هنوز لازم الاجرا نشده است، شرکت جدیدی به نام پترولیوم پری - سلت اس. ای ایجاد می شود که حامی منافع دولت خواهد بود. پتروبراس نیز به بهره بردار فنی تبدیل می شود. سهم ما در هر پروژه، ۳۰ درصد خواهد بود این یعنی ۷۰ درصد دیگر سهم پروژه ها، نصیب شرکت های دیگر می شود.

آیا قوانین سختگیرانه برزیل درباره به کارگیری محصولات و خدمات بومی، برای پتروبراس مشکلی ایجاد می کند؟ به نظر شما، پیمانکاران محلی می توانند بدون کند کردن عملیات شما، محصولات و خدمات مورد نیازتان را فراهم کنند؟

این مسئله، همواره نیازمند عملیات دقیق است اما ما موفق شده ایم از عهده آن بر آییم. طبق قانون باید ۶۵ درصد نیاز کالا و خدمات خود را از عرضه کنندگان داخلی تأمین کنیم اما اکنون سهم عرضه کنندگان داخلی در تأمین نیازهای ما، ۷۲ درصد و در عمل این گونه است.

گاز همراه صدها هزار بشکه نفت تولیدی خود در مناطق فراساحلی را چگونه مدیریت می کنید؟

هنوز نمی دانیم چه مقدار از این گاز برای تزریق دوباره به میدان های نفتی به منظور حفظ فشار آنها، موردنیاز است. در یک سال و نیم آینده، این اطلاعات را به دست می آوریم.

هزینه و اعتبار این سرمایه گذاری های بزرگ از کجا تأمین می شود؟ شما سرمایه زیادی جذب کرده اید، اما آیا این مقدار کافی است؟

با توجه به برنامه استراتژیک کنونی تا سال ۲۰۱۴ میلادی، می توانیم ۱۵۵ میلیارد دلار از جریان نقدینگی حاصل از عملیات خود تأمین کنیم. باید ۱۷ تا ۲۰ میلیارد دلار بدهی قدیمی را تصفیه کنیم. تا سال ۲۰۱۴ میلادی، باید درمجموع ۲۲۴ میلیارد دلار اعتبار برای هزینه های سرمایه ای و تصفیه دیون قدیمی، تأمین شود؛ به این معنا که در چهار سال آینده، حدود ۱۷ میلیارد دلار سرمایه نیاز خواهیم داشت. این مشکل بزرگی برای پتروبراس نیست، زیرا سال گذشته سرمایه شرکت خود را با واگذاری سهام، افزایش دادیم و درصد بدهی به سرمایه ما، اکنون ۲۰ درصد است و اگر بخواهیم به راحتی می توانیم آن را تا ۳۵ درصد برسانیم. طبق تعهد ما(که داوطلبانه به آن پایبند شده ایم) درصد بدهی به سرمایه ما می تواند تا ۳۵ درصد افزایش یابد و بهره این بدهی، باید کمتر از ۳.۵ درصد باشد.

علاوه بر ظرفیت های تازه برزیل در بخش بالادستی نفت، این کشور در زمینه سوخت های زیستی نیز پیشتاز است. آینده سوخت های زیستی را چگونه می بینید و نقش پتروبراس در این زمینه چیست؟

۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار را به سرمایه گذاری در سوخت های زیستی اختصاص داده ایم که بیشتر آن مربوط به اتانول است. سه سال پیش حتی یک لیتر اتانول هم تولید نمی کردیم و امروز سومین تولید کننده بزرگ اتانول در برزیل هستیم و احتمال دارد به بزرگ ترین تولید کننده آن تبدیل شویم. ما تأکید زیادی بر سرمایه گذاری در سوخت های زیستی داریم. چرا؟ تقریبا ۱۰۰ درصد از ظرفیت پالایشی برزیل را در اختیار داریم و برزیل تنها کشور جهان است که ۵۱ درصد از سوخت خودروهای سبک آن اتانول بوده است. سال گذشته، تحول جالب توجهی روی داد؛ نخست این که ۹۰ درصد خودروهای تازه در برزیل، قابلیتی دارند که به رانندگان امکان می دهد درصد اتانول سوخت خود را تعیین کنند. در ۶ ماه گذشته، بهای اتانول به سرعت افزایش یافت و مصرف کنندگان به بنزین روی آوردند. عجیب این است که رشد تقاضای بنزین، سریع تر از رشد تقاضای اتانول بوده است. ما به عنوان تولید کننده بنزین در این بازار، متوجه شدیم که باید نقش فعال تری به عنوان تولید کننده اتانول نیز داشته باشیم.

پتروبراس هم یک شرکت دولتی است که روابط نزدیکی با حکومت دارد و هم بخشی از آن خصوصی شده و سهام آن در بورس معامله می شود و در نتیجه، باید در برابر سرمایه گذاران خصوصی پاسخگو باشد. آیا بین اهداف این دو نوع مالک شرکت پتروبراس تعارضی به وجود می آید؟

پتروبراس شرکتی است که اشخاص متعددی در آن ذینفع هستند. اشخاص ذینفع در شرکت ما، اشخاص مهمی هستند که دولت و انواع مختلف سهامداران خصوصی را در برمی گیرند. ما سرمایه گذاران کوتاه مدت داریم که در پی سودبری در هر ربع از سال هستند. گستره سهامداران ما، هم معامله گران یک روزه را شامل می شود، هم سهامداران بسیار بلندمدت را. سهامداران متفاوتی وجود دارند و ما باید منافع همه آنها را تأمین کنیم. افراد دیگری نیز در شرکت ما ذینفع هستند. ما ۷۷ هزار کارمند داریم. مشتریان هم هستند که باید با آنها کنار بیاییم. تأمین کنندگان کالا و خدمات موردنیاز ما نیز از اهمیت بالایی برخوردارند. ما در قبال جامعه نیز وظایفی داریم. پتروبراس از همان آغاز کار ارتباط تنگاتنگی با جامعه داشته است. ما نتیجه یک جنبش اجتماعی در برزیل هستیم. شما باید بتوانید همه این ذینفعان مختلف را ترکیب کنید و با همه آنها کنار بیایید. مهم ترین بخش راهبرد ما، این است که شریک سودمندی برای همه آنها باشیم که بسیار مشکل است اما ما از پس آن برمی آییم.


به نظر من اگر سیاست های پولی آمریکا تغییر یابد و نرخ بهره بیشتر شود، شاهد افت شدید محرک های مالی بهای نفت خواهیم بود.

بهای نفت در سال جاری میلادی، جهش زیادی داشته و در بالاترین حد از سال ۲۰۰۸ میلادی تا کنون قرار گرفته است. بسیاری معتقدند این مسئله تهدیدی برای اقتصاد جهانی است. به نظر شما چرا قیمت ها این قدر بالا هستند؟ شما مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر بازار نفت را چه می دانید؟

ما متغیرهای زیاد بلند مدت و کوتاه مدتی داریم که اکنون بر بهای نفت تأثیر می گذارند. لازم است اول به تحول قیمت های نسبی انواع مختلف نفت اشاره شود. فاصله قیمتی دو شاخص نفت خام دبلیو. تی. آی و برنت، نسبت به حد معمول خود در گذشته، تغییر زیادی کرده است. دلیل این مسئله، محدودیت های تدارکاتی در محور نفتی کاشینگ آمریکا و رشد واردات این کشور از کاناداست. از سوی دیگر، فاصله قیمتی انواع سبک و سنگین نفت نیز در حال تغییر است. ما در مراحل پایانی چرخه سرمایه گذاری جدید در بخش پایین دستی نفت هستیم که ظرفیت تبدیل نفت خام سنگین به سبک را برای پالایشگاه ها افزایش می دهد. همزمان، تولید تازه نفت خام، بیشتر به نوع سبک آن اختصاص دارد. این مسئله بسیار مهم است.

از سوی دیگر، اگر به تقاضای نفت توجه کنید، متوجه می شوید که تقاضای اروپا و ژاپن، در بلند مدت رو به کاهش است. اگر شما رفتار بازار نفت در آمریکا، اروپا و ژاپن را در نظر بگیرید که سرانه مصرف نفت خام در آنها رو به کاهش است و آن را با رفتار بازار در چین، هند، برزیل، آفریقا و آمریکای جنوبی مقایسه کنید، متوجه وضعیت بسیار متفاوتی در هر طرف می شوید. ما شاهد یک روند افزایشی مصرف نفت هستیم که هر کاهش تقاضایی را در کشورهای توسعه یافته جهان، جبران می کند.

در وضعیت کنونی، عرضه و تقاضای(جهانی) نفت متعادل هستند و در سطح ۸۵ میلیون و تا ۸۶ میلیون بشکه در روز قرار دارند. بعضی از کشورهای عضو اوپک، ظرفیت اضافی تولید دارند اما همچنان فاصله عرضه و تقاضای بازار کم است. با توجه به بحران های ژئوپولتیکی کنونی در کنار نرخ بسیار پایین بهره، شرایط لازم برای تحرکات سفته بازان در بازار فراهم است. ما شاهد تزریق پول زیادی به بازارهای کالا و بازار نفت بوده ایم. بازار آتی نفت خام، در عمل یک بازار کاغذی است. قراردادهای آتی نفت خام در این بازارها، به طور معمول به تحویل نفت خام واقعی منجر نمی شوند. به نظر من ترکیب همه این متغیرها، بهای نفت را در روند افزایشی قرار می دهد که در آینده، با نوسان زیادی رو به رو خواهد شد.

به نظر شما برای برخورد با سطح کنونی قیمت ها، چه اقدامی لازم است انجام شود؟

به نظر من اگر سیاست های پولی آمریکا تغییر یابد و نرخ بهره بیشتر شود، شاهد افت شدید محرک های مالی بهای نفت خواهیم بود. از سوی دیگر، رشد اقتصادهای اروپا و آمریکا، همچنان ناچیز خواهد بود و این مسئله، سبب می شود تقاضای نفت در این کشورها رشد چشمگیری نداشته باشد. به نظر من، چین، هند و برزیل همچنان مصرف کنندگان بزرگتری برای نفت خام خواهند بود.

با در نظر گرفتن آینده دورتر، با توجه به رشد تقاضای انرژی و مدیریت آلودگی های کربن و تغییر آب و هوا، دنیا با مشکلات جدی رو به رو خواهد بود. تحول به سوی منابع جدید و کم کربن انرژی، اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. به نظر شما جایگاه صنعت نفت بین المللی در این آینده بلند مدت چگونه خواهد بود؟

به نظر من، در پنجاه سال آینده تحول بنیادینی را در منابع اولیه انرژی شاهد نخواهیم بود. نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ، همچنان منابع اولیه باقی خواهند ماند. شاید سهم آنها نسبت به امروز کاهش یابد، اما همچنان گزینه های اصلی باقی می مانند. با این حال، به نظر من استفاده از این منابع انرژی، با بهره وری بیشتری همراه خواهد شد. ما شاهد انواع متفاوتی از شهرها، ساختمان ها و حمل و نقل خواهیم بود. جایگاه این سوخت ها ثابت می ماند، زیرا آنها بسیار غنی هستند. یافتن منابع دیگر با غنای انرژی مشابه سوخت های فسیلی، بسیار دشوار خواهد بود.