تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به عنوان نقشه راه جامع و استراتژیک کشور برای نائل شدن به توسعه اقتصادی، ضرورتی است که می باید مورد توجه تمامی دستگاه‌های ذی ربط و آحاد جامعه قرار گیرد.
یکی از مولفه های اساسی در حصول و تأمین اهداف از پیش تعیین شده در این خصوص به استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بومی و داخلی معطوف می‌شود.
در این میان، صتایع دستی یکی از عرصه های فراخ و توانمند برای پیگیری این امر به شمار می رود، حوزه ای که در کنار ابعاد فرهنگی و هنری آن،از مزیت های اقتصادی بسیاری برخوردار است.
برخورداری از تاریخ و تمدنی چندین هزار ساله و تنوع قومی و طایفه ای از ویژگی‌های کم نظیر ایران زمین به شمار می رود که کمتر کشوری از آن برخوردار می باشد و به تبع برخورداری از این ظرفیت از شاخصههایی است که جذابیت و توانمندی صنایع دستی ایران را صد چندان می‌کند.
در طول سالیان گذشته به کرات به موضوع فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی و تلاش برای توسعه فعالیت های اقتصادیِ غیر نفتی تأکید شده، اما متأسفانه در مقام عمل، اقدامات کافی برای تحقق و حصول این امر، اجرایی نشده است که اگر غیر از این بود امروز فروش نفت، رکن اصلی درآمدزایی کشور محسوب نمی‌شد.
یکی از حوزه هایی که توجه و تمرکز به آن،توانایی ایران را در فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی تقویت می کند به همین عرصه ( صنایع دستی ) باز می‌گردد.
به واقع اهمیت این حوزه به میزانی است که رهبری معظم انقلاب در ابلاغ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه در بند 51 مشخصا به حمایت از صنایع دستی تأکید موکد فرموده اند.
توسعه فرصت های شغلی،با تکیه بر برنامه ریزی هدفمند در صنایع دستی
بدون تردید، یکی از اصلی ترین دغدغه های فعلی در حوزه اقتصادی و اجتماعی به معضل بیکاری معطوف می شود و بخش قابل توجهی از انرژی و بودجه کشور در راستای رفع این معضل صرف می شود که متأسفانه خروجی و نتایج حاصل شده از آن نیز آنچنان که باید مطلوب و شایسته به نظر نمی رسد.
در این میان، صنایع دستی از ظرفیت‌هایی به شمار می رود که در صورت برخورداری از برنامه ریزی مدون و اصولی در دو سطح خرد و کلان و حمایت هر چه بیشتر دستگاه های ذی ربط،بستری مناسب برای توسعه فرصت های شغلی به شمار می رود.
چه بسیار جوانانی که می توانند با آموزش صحیح و اصولی، در این عرصه مشغول به فعالیت شوند که البته در سایه چنین مشاغلی از درآمد مکفی و قابل توجهی نیز برخوردار شوند،اما حصول این امر مستلزم سیاست گذاری های صحیح و البته اجرای جدی و هدفمند آن است.
مشاغلی که با حداقل سرمایه و با دستان توانمند هنرمندان فعال در این حوزه،محصولات ارزنده ای را روانه بازار خواهند کرد و می توان با اتخاذ تدابیر هوشمندانه از این فرصتِ ویژه، در راستایِ تحقق شعار سال نیز به توفیقات بسیار نائل شد.
بنابر اعداد و ارقام موجودبیش از 370 نوع صنایع دستی در کشور وجود دارد که در هر یک از رسته های موجود، می‌توان به فراخور علایق و سلائق دوستداران این صنعت، به جذب و پرورش جویندگان کار و علاقه مندان به فرهنگ و هنر بومی،محلی و منطقه ای این کشور مبادرت ورزید.
با همه این اوصاف، عرصه مذکور نیز با مشکلات و نارسایی‌هایی مواجه است که بدون رفع و حل و فصل شدن آن، امکان بهره برداری حداکثری از صنعت مذکور، مُیَسَر نخواهد شد، نارسایی هایی که عرصه را برای پیشرفت و توسعه بومی این صنعت سخت و دشوار ساخته است.
نیم نگاهی بر مشکلات و موانع پیش روی صنایع دستی در کشور
چندی پیش، شهاب طلایی، عضو هیئت علمی سیاست پژوهشی حکمت در تشریح معضلات و مشکلات پیش روی این صنعت تصریح کرد: یکی از نارسایی های جدی موجود در این حوزه معطوف به این واقعیت تلخ می شود که متأسفانه فعالان این عرصه، به نیاز مخاطب و جامعه هدف این محصول توجه نمی کنند و بخش اعظم تولیدات خود را بر مبنا و اساس ذوق و سلیقه شخصی خویش تولید و عرضه می‌کنند و به تعبیری می توان گفت مطالعات در عرصه بازاریابی و بازار شناسی این حوزه آنچنان که باید حرفه ای و دقیق نیست.
وی معتقد است، همین نارسایی ها بر روی حوزه صادراتی صنایع دستی نیز تأثیرگذار بوده و به نوعی باعث شده نتوانیم محصولات تولیدی مرتبط با این حوزه فعالیتی را به نحو شایسته و مطلوبی صادر کنیم.
طلایی افزود: فقدان نوآوری کافی و لازم و عدم احساس نیاز به ابزارهای روز، باعث شده بخش اعظم فعالان این حوزه با اتکای به سیستم های صنعتی قدیمی به فعالیت در بخش های مرتبط با صنایع دستی مبادرت ورزند و همین موارد، توسعه صنایع دستی در کشور را با مشکلاتی مواجه کرده است.
وی می گوید: عدم بسته بندی مناسب محصولات تولیدی از دیگر نارسایی هایی است که فروش اقلام و کالاهای تولیدی را تحت الشعاع قرار می دهد و باید به این نکته توجه شود که به تبع در صورت بسته بندی مناسب، مشتری یا جامعه هدف این محصولات بیش از پیش مجذوب این اقلام و تولیدات خواهند شد.
سود اصلی به جیب واسطه ها و دلال ها می رود
عمران محمد بیگی، یکی از فعالان عرصه صنایع دستی استان البرز ، با تاکید بر لزوم حمایت هر چه بیشتر از فعالان این حوزه، بیان کرد: متأسفانه در این حوزه نیز واسطه گری‌ها و دلال بازی‌ها به آفتی برای صنعت مذکور مبدل شده و در واقع امر علی رغم اینکه زحمت،تلاش و انرژی اصلی توسط هنرمندان صنایع دستی لحاظ می‌شود اما بخش عمده سودِ اقلام و محصولات تولید شده به جیب واسطه ها و دلال‌ها می رود.
وی افزود: با توجه به این واقعیت که عموما فعالان این عرصه(صنایع دستی)از دهک های ضعیف و پایین جامعه هستند، به تبع نمی‌توانند در برابر قیمت‌های پیشنهادی مقاومت چندانی به خرج دهند و همین امر،نرخ و قیمت فروش آثار و محصولات هنرمندان را تنزل می دهد که از حیث انگیزشی این واقعیت تلخ برای فعالان حوزه مذکور مطلوب به نظر نمی رسد.
محمد بیگی بیان کرد: واردات محصولات خارجی از دیگر مصائب و چالش های پیش روی صنایع دستی ایران می باشد تا جایی که بسیاری از محصولات و اقلامی که زمانی با نام و آوازه صنایع دستی ایرانی عجین شده بود، امروز به واسطه چینی ها، تولید و روانه بازار می شوند و این واقعیت تلخ اَمرِ خوشایندی برای صنایع دستی کشور با آن قدمت و عقبه تاریخی و فرهنگی کهن به نظر نمی‌رسد.
وی در پایان یادآور شد: ارائه کمک های تسهیلاتی هر چه بیشتر به فعالان این حوزه و حمایت از آنان برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی از دیگر ضروریاتی است که با حصول آن می‌توان نسبت به معرفی آثار هنرمندان ایرانی در سطوح جهانی و شکوفاتر شدن این صنعت، امیدوارتر شد.
