بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۶، نرخ بیکاری ۱۲.۱ درصد و سهم اشتغال ناقص از اشتغال کشور ۱۰.۴ درصد بوده است.
در نتایج طرح آمارگیری نیروی‌کار سال ۹۶، بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۰ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۱۲.۱ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که شاخص بیکاری نسبت به سال قبل از آن ۰.۳ درصد کاهش یافته است.
همچنین در سال ۱۳۹۶ حدود ۴۰.۳درصد جمعیت ۱۰ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به سال قبل (۱۳۹۵)، ۰.۹ درصد افزایش یافته است.
نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله حاکی از آن است که ۲۵.۳ درصد از فعالان این گروه سنی در سال ۱۳۹۶ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات سالانه نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله نشان می‌دهد این نرخ نسبت به سال قبل ۰.۶ درصد کاهش یافته است.
تعداد شاغلین در سال ۹۶ به ۲۳ میلیون و ۳۷۸هزار و ۶۱۳ نفر رسیده که نسبت به سال گذشته ۷۹۰ هزار و ۵۶۱ نفر افزایش یافته است.
همچنین نسبت اشتغال در سال ۱۳۹۶ به ۳۵.۵ درصد رسید که نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش یک‌درصدی داشته است.
بررسی سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۶، ۱۰.۴ درصد جمعیت شاغل، به‌دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند، این در حالی است که ۳۸.۸ درصد از شاغلین ۱۵ساله و بیشتر، ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۶، بخش خدمات با ۵۰.۴درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۲ درصد و کشاورزی با ۱۷.۶ درصد قرار دارند.
درحالی سهم اشتغال ناقص در سال ۹۶ افزایش یافته است که رکود کاری، تعطیلی بنگاه‌های تولیدی مهمترین دلیل روند این رشد است. کم کردن شاغلان با اشتغال ناقص از جمعیت شاغلان کشور، آمار بیکاران کشور را به‌نحو چشمگیری افزایش می‌دهد. ۱۰.۴ درصد از شاغلان کشور در سال ۹۶ را شاغلان با اشتغال ناقص زمانی تشکیل می‌دهند، یعنی کسانی که زیر۴۴ ساعت ــ از ۱ تا ۴۴ ساعت ــ در هفته شاغل بوده‌اند.
حسین راغفر اقتصاددان و استاد دانشگاه معتقد است، بالا رفتن سهم بخش خدمات در اقتصاد کشور به‌زیان بخش‌های صنعت و کشاورزی است و شاغلان پاره‌وقت را هم باید به شمار بیکاران اضافه کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(ع) اظهار کرد: در حال حاضر علاوه بر معضل بیکاران با اشتغال ناقص هم مواجه هستیم و عده بسیاری از مردم به‌دلیل نداشتن شغل تمام‌وقت جزو بیکاران هستند.
اگر جمعیت حدود ۲میلیون و ۵۰۰نفری اشتغال ناقص در سال ۹۶ را به جمعیت حدود ۳میلیون و ۲۰۰ هزار نفری اضافه کنیم، میزان افراد بیکار حدود ۶ میلیون نفر خواهد بود. اما مشاهده می‌کنیم که دولت اشتغال ناقص را جزو آمار اشتغال می‌داند. براساس استاندارد سازمان بین‌المللی کار (ILO)، تمام افراد ۱۰ساله و بیشتر که در زمان مرجع حداقل یک ساعت کار کرده باشند شاغل محسوب می‌شوند.
این در حالی است که فردی که کمتر از ۴۴ ساعت کار می‌کند امکان تأمین هزینه‌های زندگی را ندارد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند درآمد افرادی که حداقل ۴۴ساعت در هفته کار می‌کنند و کمترین حقوق را دریافت می‌کنند یک‌سوم هزینه‌های زندگی را تأمین می‌کنند، یعنی همواره نسبت به خرج‌های زندگی خود عقب‌ماندگی دارند. اما مسئولان وزارت کار اشتغال ناقص و حتی افرادی را که یک ساعت در هفته کار می‌کنند در آمار شاغلان قرار می‌دهند.
