در چند سال اخیر، در ماههای پایانی سال و موعد بررسی بودجه کل کشور، فضای رسانهای متأثر از لایحه بودجه شده و اظهارنظرهای متفاوتی درباره میزان و یا تغییر بودجه هر یک از دستگاهها و نیز کمکهای مالی به مؤسسات خارج از دولت طرح میگردد. اما آنچه امسال را از این نظر متفاوت کرد همراهی بیسابقه برخی مسئولان دولتی و بخصوص شخص رئیسجمهور با این جریان رسانهای بود.
فضای رسانهای که برخی مدیران اجرایی در حال شکلدهی به آن بوده و هستند، به دنبال القای آن است که بخش عمدهای از بودجه کشور در اختیار دولت نیست و بهتبع آن دولت در اداره کشور کارهای نیست. این ادعا به دلایل مختلف فاقد اعتبار است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، حدود 80 درصد از 2831 هزار میلیارد ریال بودجه دستگاههای اجرایی ملی به دستگاههای داخل
قوه مجریه تعلق میگیرد و البته این بهجز بخش عمده بودجههای استانی و محلی است که بازهم به دستگاههای وابسته به قوه مجریه تعلق خواهد گرفت. در واقع 20 درصد باقیمانده سهم باقی دستگاههای کشور، از جمله نیروهای مسلح، قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی و... است.
بر اساس روال بررسی بودجه، لایحه بودجه در دولت تهیهشده و به مجلس تقدیم میگردد. در مجلس نمایندگان ملت بار دیگر لایحه تنظیمی دولت را بررسی کرده و بر اساس قواعد منطقی و برآورد از نیازهای کشور اصلاح و تصویب میکنند. در تمام سالهای گذشته همین روند حاکم بوده و نمایندگان مردم بودجه را بررسی و تصویب کردهاند. این ادعا که مردم در مورد بودجه نظر ندادهاند، تا حد زیادی «پوپولیستی» است.
پسازآنکه بودجه تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسید، از سوی رئیسجمهور ابلاغ شد، تازه مهمترین مرحله واقعی بودجه شروعشده و آن «تخصیص» است. این مرحله کاملاً در اختیار دولت است و تجربه نشان داده که دولتها از ابزار نامحسوس اما تأثیرگذار تخصیص بودجه همواره استفاده کردهاند. ماجرا وقتی حساستر میشود که همچون سالهای اخیر کشور با کاهش درآمد و کسری بودجه مواجه شده و معمولاً اینجا تیزی چاقوی تخصیص گلوی دستگاهها و نهادهای خارج از دولت را بیشتر میخراشد. بررسی میزان تخصیص بودجه در دستگاههای ملی در سالهای اخیر نشان میدهد بیشتر نهادهای خارج از قوه مجریه و یا مؤسسات فرهنگی دریافتکننده کمک، بخش قابلتوجهی از میزان بودجه مصوب سالیانه خود را دریافت نکردهاند و میان بودجه مصوب و میزان تخصیصی به آنها فاصله معناداری وجود دارد. بهعبارت دیگر، ماجرای حکایت «آش نخورده و دهان سوخته» است.
ازآنچه گفته شد، روشن است که برخلاف تبلیغات پوپولیستی برخی مدیران اجرایی و رسانههای همسو با آنها اتفاقاً بودجه کشور در کنترل و اختیار دولت است.