در حالی که حقوق کارمندان دولت سالانه در قوانین بودجه تعیین و پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی اجرایی می شود، اما مکانیزم دستمزد ۱۳ میلیون نیروی کار مشمول قانون کار (گروه کارگری) متفاوت است به طوریکه حداقل دستمزد این گروه از شاغلان با تصمیم شورای عالی کار متشکل از نمایندگان شرکای اجتماعی یعنی دولت، گروه کارفرمایی و گروه کارگری در هفته‌های پایانی اسفند تعیین می‌شود.
بر همین اساس جلسات کمیته دستمزد ۹۷ از نیمه‌های مهرماه آغاز به کار کرد تا نمایندگان شرکای اجتماعی پیش از نشست نهایی شورای عالی کار، پیرامون مزد ۹۷ به اتفاق نظر برسند.
با این حال نحوه تعیین حداقل دستمزد سالانه در ماده ۴۱ قانون کار به صراحت عنوان شده است به طوریکه به استناد این ماده قانونی میزان حداقل دستمزد سالانه کارگران باید منطبق بر دو شاخص «تورم» و «تامین نیاز خانواده» تعیین شود.
اما به رغم اینکه تورم یکی از شاخص‌های تعیین دستمزد است، میزان حداقل دستمزد نیروی کار در دولت‌های مختلف حتی کمتر از نرخ تورم تعیین شد که این موضوع باعث عقب ماندگی تدریجی حداقل دستمزد از هزینه معیشت شد.
به همین دلیل نمایندگان گروه‌های کارگری در سال گذشته بر تعیین حداقل هزینه سبد معیشت پافشاری کردند تا فاصله حداقل دستمزد تا هزینه معیشت مشخص شود؛ با همین رویکرد در سال گذشته برای نخستین بار «حداقل هزینه معیشت خانوار» تعیین و پس از برگزاری ۸ جلسه کمیته دستمزد این میزان با توافق شرکای اجتماعی با در نظر گرفتن میانگین ۳.۵ نفر برای یک خانواده، ۲ میلیون و ۴۸۹ هزار تومان تصویب شد.
امسال نیز «به روز رسانی هزینه معیشت خانوار» و همچنین تعیین مکانیزمی برای «کم کردن فاصله حداقل دستمزد تا هزینه معیشت» محور مذاکرات جلسات کمیته دستمزد است تا طی چند سال به تدریج میزان دستمزد کارگران با میزان قدرت خرید، برابر شود.
در عین حال با توجه به اینکه در محاسبات نرخ تورم سالانه از سوی مراکز رسمی، تورم اقلام زیادی در بخش خوراکی‌ها مورد محاسبه قرار می گیرد، نمایندگان کارگری معتقدند بسیاری از اقلام مورد محاسبه در تورم، در سبد معیشت کارگران وجود ندارند و این اقلام غیرضرور در نهایت میانگین تورم را کاهش می‌دهد.
از همین جهت نمایندگان کارگران در جلسات کارشناسی مزد، سال گذشته سبد غذایی مطلوب و تاثیر گذار در هزینه معیشت را با دعوت از کارشناسان انستیتو تغذیه استخراج کردند که به تایید نمایندگان شرکای اجتماعی در کمیته دستمزد نیز رسید. بر همین اساس، نمایندگان کارگری معتقدند در بخش خوراکی‌ها فقط ۱۳ قلم تاثیر زیادی بر کاهش یا افزایش هزینه معیشت نیروی کار دارند.
با تاکید نمایندگان گروه های کارگری هزینه معیشت کارگران به عنوان مبنایی برای تعیین دستمزد ۹۷ و محاسبه میزان فاصله حداقل دستمزد فعلی تا هزینه معیشت باید منطبق بر همین ۱۳ قلم کالا استخراج شود.
قرار است طی هفته‌های آینده هزینه سبد معیشت کارگران با قیمت سال ۹۶ به روز رسانی شود تا مصوبات و خروجی جلسات کارشناسی در نشست شورای عالی کار که نیمه دوم اسفندماه با حضور علی ربیعی وزیر کار برگزار می‌شود، بررسی و در نهایت حداقل دستمزد ۹۷ با مشارکت نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت در این شورا تصویب می شود.
۲۵ اسفند سال گذشته حداقل دستمزد 96، با رشد ۱۴.۵ درصدی، از ۸۱۲ هزار و ۱۶۶ تومان در سال ۹۵ به ۹۲۹ هزار و ۹۳۱ تومان در سال ۹۶ افزایش یافت.
همچنین حداقل دستمزد افرادی که پایه حقوق آنها در سال ۹۵ بیش از نرخ مصوب (۸۱۲ هزار و ۱۶۶ تومان) بود، به میزان ۱۲ درصد افزایش پیدا کرد.
در حال حاضر بیش از ۱۳ میلیون نیروی کار منتظر تعیین حداقل دستمزد برای سال ۹۷ هستند.
