به گزارش فارس، ابوالقاسم حکیمی پور، اقتصاددان، استاد یکی از دانشگاههای دولتی کشور، دارای فوق لیسانس اقتصاد از دانشگاه تگزاس و دکترای مدیریت توسعه از دانشگاه دولتی کالیفرنیا، مولف کتابهای تصمیم گیری در مدیریت از طریق زنجیره های مارکوف، فرآیند خط مشی گذاری در سازمانهای دولتی، ۵۲۵ نکته مدیریتی از زبان مدیران موفق و دارای حدود ۱۸ مقاله، به برخی سیاستهای بانک مرکزی انتقاد دارد.
وی معتقد است سیاستهای اخیر بانک مرکزی در خصوص نرخ دلار و سکه نتیجه عکس داده است. وی بر این باور است که اختلاس ۳هزار میلیارد تومانی، پایین بودن نرخ سود سپرده ها، خروج دلار از حالت مبادله ای به سرمایه ای و مناسب نبودن فضای کسب و کار از عوامل اصلی در افزایش لحظه ای نرخ ارز و ایجاد بحران در این بخش است که با عدم مدیریت مناسب بانک مرکزی تشدید شده است.
وی معتقد است در شرایط فعلی باید از ایجاد محدودیت بیش از حد ال سی خودداری کرد و با جلب اعتماد روانی از طریق رسانه های ملی، آنها را متوجه تبعات ادامه خرید ارز و سکه در بلند مدت کرد. وی از مردم می خواهد که برای حفظ منافع ملی و برای جلوگیری از به ورطه افتادن اقتصاد به ورطه بحران، از خرید ارز و طلا در شرایط فعلی خودداری کنند. مشروح نظرات این اقتصاددان را در گفت وگو با فارس بخوانید.
* با عدم خرید ارز؛ مردم فداکاری کاری مالی کنند
فارس: افزایش لحظه ای نرخ ارز بسیاری از مردم را برای خرید دلار وسوسه می کند، شما خود به عنوان اقتصاد در چنین شرایطی حاضر به خرید ارز هستید؟ توصیه اتان در این شرایط به دیگران چیست؟
حکیمی پور: در این روزها بسیاری از مردم این سوال را اقتصاددان ها دارند که در چنین شرایطی چه کنند؟ توصیه من در این ایام، عدم خرید است. گرچه به ظاهر و در کوتاه مدت خرید ارز به منفعت افراد به نظر می رسد ولی در بلندمدت به ضرر آنها و همچنین به ضرر منافع ملی است. افزایش حباب گونه قیمت ارز نتیجه ای جز به ورطه بحران کشاندن اقتصاد ندارد. همانطور که مردم در گذشته برای منافع ملی فداکاری کرده اند، اینبار نیز با فداکاری مالی باید از منافع لحظه ای و مقطعی خود به نفع اقتصاد کشور چشم بپوشند.
تجربه بحران ارزی خاص ایران نیست و بسیاری از کشورها این تجربه را داشته اند. آنچه در این میان مهم عملکرد مردم و دولتها است. گاه برای خروج از بحران نیاز به برخی فداکاریهاست. به عنوان مثال، وقتی بعد از جنگ که هیلتر مجارستان را اشغال کرد، اعلام کرد یا این کشور باید ۳۵ میلیون کرون بپردازد یا قطعه ای از خاک خود را تقدیم هیلتر کند، در چنین شرایطی مردم برای حفظ خاک کشور خود، طلا و هم دارایی ها خود را فدا کردند.
فارس: به نظر شما افزایش نرخ ارز تا کی و تا کجا ادامه خواهد داشت؟
حکیمی پور: حداکثر افزایش نرخ ارز تا دلاری ۱۶۰۰ تومان خواهد بود و دیگر بالاتر از آن نخواهد رفت. شرایط فعلی نشان می دهد که زمام امور اقتصاد از اختیار بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار خارج شده است.
فارس: پایین تر چطور؟
حکیمی پور: پایین ترین سطح از قیمت دلار که در سال جاری قابل تصور است دلاری بین ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۰ تومان خواهد بود. با این حال، توصیه اکید من به مردم در ارتباط با نرخ ارز، عدم خرید در چنین شرایطی است.
* تورم بالای ۲۷درصد در صورت ادامه افزایش نرخ ارز
فارس: ادامه افزایش نرخ ارز به چه میزان تورم منجر می شود؟
حکیمی پور: ادامه این روند به افزایش ۸ تا ۱۰ درصدی نرخ ارز منجر می شود. با استناد به آمار مهر سالجاری که نرخ ارز را حدود ۱۹ درصد اعلام کرده بود، ادامه افزایش نرخ ارز، به تورم بالای ۲۷ درصد می انجامد که جلوگیری از این اتفاق تدبیر و اقدام سریع بانک مرکزی را می طلبد. نرخ تورم، به راحتی و به سرعت بالا می رود ولی پایین آوردن آن نیاز به سرمایه گذاریهای بسیار دارد. اگر به موقع نتوان در این خصوص اقدام کرد، دیگر تک رقمی کردن نرخ تورم به یک آرزو شبیه خواهد شد.
فارس: اصلاً چه شد که بحران اخیر ارزی شکل گرفت؟
حکیمی پور: عوامل بسیاری را می توان در بحران اخیر موثر دانست که از جمله آنها اختلاس یا سوء استفاده مالی ۳ هزار میلیارد تومانی است. این اتفاق باعثاز بین رفتن اعتماد عمومی مردم شد که جبران آن تبعاتی داشت که از جمله آنها، بی اعتمادی مردم به سیاستهای پولی بانک مرکزی بود.
بررسی عملکرد بانک مرکزی نشان می دهد که این بانک در شرایط فعلی، دچار روزمره گی در تصمیم گیری است. از دیگر عوامل موثر در بحران اخیر ارزی، پایین بودن نرخ سود بانکی است که بارها نیز در سال جاری به خصوص از سوی شورای عالی بانکها و شورای پول و اعتبار تأکید شده است که نرخ سود بانکی تغییر نخواهد کرد. این نشان می دهد که شورا خود را با تحولات جامعه هماهنگ نمی کند.
از دیگر عوامل، بحثخروج دلار از حالت مبادله ای به سرمایه ای است. در چنین شرایطی مردم ترجیح می دهند که با خرید دلار و سکه، از آن به عنوان سرمایه و وسیله ای برای حفظ ارزش پول خود بهره گیرند. در چنین ایامی بانک مرکزی دچار تکرار اشتباه فاحش و تجربه ۱۵ سال پیش خود شد. در آن دوره نیز بی حد و حصر به عرضه ارز اقدام شد به طوری که طی ۳۴ روز اندوخته ارزی خود را از دست داد. از دیگر عوامل نیز می توان به مناسب نبودن فضای کسب و کار اشاره کرد که در این شرایط تلاش بخش خصوصی برای حفظ منافع خود تلاش برای ایجاد شورای گفت وگو است. یکی دیگر از عوامل موثر در افزایش نرخ ارز را نیز می توان
محدودیتهای زیاد در بخش السی ریالی دانست که آثار خود را در بخش ارزی نشان داده است.
فارس: مگر قبل از اختلاس ۳هزار میلیاردی تجربه افزایش نرخ ارز را نداشتیم؟
حکیمی پور: چرا داشتیم ولی نه به این شدت. بحثاختلاس اخیر اثر تشدید کننده داشته است. اگر به بحثافزایش نرخ ارز و نوسانات شدید آن نگاه کنیم درخواهیم یافت که این مسأله ریشه در مشکلات ساختاری اقتصاد دارد.
فارس: این باور در مردم ایجاد شده که دولت براساس یک برنامه و سناریوی از پیش تدوین شده، موجبات افزایش نرخ ارز را فراهم کرده، شما در این خصوص چه فکر می کنید؟
حکیمی پور: چندان نمی توان مردم را در این میان مقصر دانست. بانک مرکزی و مراجع رسمی در این ارتباط سکوت اختیار کرده اند. شاید هم کمتر به این مهم اهمیت داده اند. سخنهای مطروحه از سوی رئیس کل بانک مرکزی در خصوص کنترل نرخ ارز، نتیجه عکس داده است.
فارس: در چنین شرایطی به واقع چه می توان انجامد داد؟
حکیمی پور: لازمه این کار، در گام اول از حالت سیاسی خارج کردن شورای پول و اعتبار و بهره گیری از حضور صاحبنظران و اقتصاددانان و دانشگاهیان در ترکیب این شورا است. در سایر کشورها بین ۳۵ تا ۵۰ نفر در ترکیب چنین شورایی حضور دارند که عمدتاً نیز افراد صاحبنظر، نخبه و حرفه ای در حوزه اقتصاد هستند. همچنین نیاز است تا شورای پول و اعتبار تصمیمات خود را متناسب با تحولات جامعه به روز کند. کاهش اعمال محدودیت در بخش السی از دیگر ضروریتهاست. از طرفی لازم است اعتماد روانی به جامعه باز گردانده شود و بیش از هر اقدام دیگری به جنبه روانی افزایش قیمت ارز توجه کرد.
باید در رسانه های ملی این اطمینان خاطر به مردم داده شود که به اندازه کافی ارز موجود است و از سویی با ترسیم آینده خرید دلار و ارز در بلند مدت، مردم را متوجه ضررهای آتی این خریدها کرد.
