باید سهم صندوق ها و سازمان تامین اجتماعی از شرکت های تابعه و شرکتهای سرمایه گذاری (شستا) کم شود. ایده آل این است در زمان یکساله سهام این مجموعه ها در شرکت های تابعه خود به کمتر از 40 درصد کاهش یابد.
علی سرزعیم معاون اقتصادی و برنامه ریزی وزارت کار و رفاه اجتماعی ، در خصوص برنامه این وزارت خانه برای رفع مشکلات نقدینگی صندوق های بازنشستگی، از بورس به عنوان سالم ترین و بی حاشیه ترین روش عرضه سهام شرکت های صندوق بازنشستگی نام برد و تصریح کرد: اما برخی از شرکت های تابعه صندوق های بازنشستگی زیانده هستند و قابلیت پذیرش در بورس را ندارند. ضمن اینکه شرایط بازار بورس نیز برای پذیرش شرکتهای بزرگ مقیاس و سود آور نیز بایستی لحاظ شود. بنابراین این گزینه کم دردسر برای خروج از بنگاه داری با محدودیتهای متعددی مواجه است و بایستی از ظرفیتهای بازارهای خارج از بورس (OTC) نیز استفاده کنیم.
وی گزینه در دست بررسی این معاونت را استفاده از شرکتهای مشاوره مدیریتی خارجی صاحب نام برای اعمال یک ارزیابی مدیریتی در مورد شرکت های زیر مجموعه صندوق های بازنشستگی و شستا عنوان و اضافه کرد: این ارزیابی بیشتر معطوف به چشم انداز و پیش بینی آینده صنایع و شرکتهایی است که صندوقهای بازنشستگی در آنها سرمایه گذاری کرده اند. در واقع ایده‌ای که علاقمندم اعمال شود شیوه ای مشابه (private equity) هست که در آن، پس از رفع مشکلات و به سود رساندن شرکتها، آنها را واگذار می کنند، یا در مورد انحلال شرکت ها تصمیم گیری شود
سرزعیم با بیان اینکه مهم ترین دغدغه ما اسم شرکت ها یا سرعت واگذاری آن ها نیست، مهم ترین مساله را گفت و گو برای طراحی یک فرآیند اعلام کرد که بر اساس آن بتوان به صورت نظام مند بیش از 100 شرکتی که برای واگذاری گزینش شده اند، را مورد ارزیابی قرار داد.
سفره صندوق های بازنشستگی برای سرمایه گذاران خارجی
وی در خصوص امتیازات قابل ارایه به سرمایه گذاران خارجی برای ورود به شرکت های زیر مجموعه صندوق های بازنشستگی، گفت: در حال حاضر مجموعه های اقتصادی بزرگ در کشور شامل بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام، بخش های اقتصادی نیروهای نظامی یا صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی هستند. در میان این مجموعه ها، صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی به خاطر ماهیت عمومی بودن می توانند پوشش حمایتی خوبی را عرضه کنند، در عین حال این شرکت ها جزء مجموعه های دولتی نیستند و ماهیت فعالیت شان تجاری و غیردولتی است. ضمن اینکه از نظر شفافیت نیز مجموعه های تابعه این صندوقها نسبت به بسیاری دیگر از نهادهایی که ذکر شد وضعیت بهتری دارند بطوریکه بیش از 70 درصد آنها از نظر ارزشی بورسی هستند.
هزینه و درآمد صندوق های بازنشستگی
معاون وزیر کار با بیان اینکه منابع حاصل از سرمایه گذاری صندوق ها در بهترین حالت می تواند دو ماه حقوق بازنشستگان را تامین کند، ادامه داد: این میزان منابع در حدی نیست که خیلی ها تصور می کنند. لذا مسئله واگذاری به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز صندوق متفاوت از مسئله تامین نقدینگی برای پرداخت حقوق بازنشستگان است. بر این اساس این واگذاری ها نه انقلابی است و نه فاجعه بار؛ با کنار گذاشتن برخی از شرکت ها در واقع تلاش داریم تا تمرکز خود را در مسائلی که اهمیت بیشتری دارند، معطوف کنیم.
به گفته وی؛ بعضی از شرکت هایی که به صندوق واگذار شده کم ارزش، تکلیفی و تحمیلی بوده و از روی ناچاری پذیرفته شده اند. نگاه اصلی به آنها کسب سود نیست. تلاش داریم تا آنها را با حفظ امانتداری واگذار کنیم، به شکلی که بلافاصله نیروی های کار آن پس از واگذاری، دچار بیکاری نشوند و شرکت ها بتوانند تداوم فعالیت داشته باشند. لذا به دنبال متقاضیانی هستیم که نگاه به بازاری بزرگتر از ایران داشته باشند که به واسطه آن به گسترش ظرفیت بپردازند تا نیاز به تعدیل نیرو نداشته باشند.
وی خواهان توجه به این نکته شد که اگر بخواهیم این شرکت ها را صرفا به سرمایه گذار داخلی واگذار کنیم با توجه به زیان انباشته و نیروی مازاد با محدودیت مواجه می شویم. نکته مهم ماجرا در این موضوع نهفته است که مثلا اگر بخواهیم برخی شرکتها را به روش های متداول واگذار کنیم اصلا فروش نخواهند رفت.
راه اندازی تابلوی ارزی در کیش با حمایت وزارت کار
سرزعیم ادامه داد: لذا بطورخاص برای بازار سرمایه در حال تدوین برنامه هستیم تا به واسطه آن مسیر بلند مدت ما در بازار سرمایه مشخص شود. اما در یک روش اتفاق نظر وجود دارد مبنی بر آنکه بخشی از سهام این مجموعه را در تابلوی ارزی که قرار است در جزیره کیش راه اندازی شود، عرضه کنیم.
به گفته وی؛ در تابلوی ارزی کیش لزوما شرکتهای زیاند‌ه‌ها عرضه نخواهند شد. بلکه در نظر داریم تا شرکت هایی که قابلیت عرضه شدن را دارند، در آن تابلو عرضه کنیم. سازمان بورس اصرار دارد تا سهام به صورت ارزی در بورس کیش عرضه شوند تا سرمایه گذار خارجی بتواند در مناطق آزاد کشور حضور داشته باشد لذا ما تعهد کردیم در این پروژه همکاری کنیم. با توجه به اینکه زمان اجرای این برنامه به طور قطعی مشخص نیست، با سازمان بورس در این زمینه درحال مذاکره هستیم و حدود 10 شرکت احتمالا در آنجا عرضه خواهند شد.
تدوین برنامه ای برای بازار گردانی
معاون وزیر کار از بازار گردانی سهام شرکت های بورسی صندوق بازنشستگی کشوری در بازار سرمایه، به عنوان یکی از برنامه های این معاونت در وزارت کار، رفاه و تعاون نام برد و ادامه داد: تا به حال بخشی از بازار گردانی سهام شرکتهای صندوق بازنشستگی کشوری به صورت غیر رسمی بوده است. با توجه به کاهش نرخ کارمزد معاملات، به نظر می رسد که خود کار بازارگردانی می تواند سودآور باشد.
وی در خصوص شفاف سازی اطلاعات صندوق بازنشستگی به بازار سرمایه، عنوان کرد: احتمالا در فرابورس یک بازاری آماده خواهد شد که به موجب آن اطلاعات مالی تمام شرکت های صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تامین اجتماعی برای شفاف سازی در آنجا ارایه شود. البته بخش مهمی از این اطلاعات نیز در سامانه کدال ارایه شده است. این ارسال اطلاعات صرفا به منظور ورود به بورس نیست و در راستای ایجاد شفافیت بیشتر است.
سرزعیم با اشاره به واگذاری سهام بیمه ملت به بازنشستگان گفت: در ادامه این روند بخشی از سهام شرکت های صندوق بازنشستگی به بازنشستگان تایکسال آینده واگذار خواهد شد که عمدتا هم این واگذاری مربوط به سهام شرکتهای بورسی است و هم سهام شرکتهایی که آمادگی پذیرش در بورس دارند. هم اکنون نیز میزان و شیوه واگذاری سهام به بازنشستگان در حال بررسی و ارزیابی است.
دغدغه های واگذاری
وی یکی از دغدغه های این وزارت خانه را برای واگذاری سهام شرکت های سودده به بازنشستگان را، مشکل پرداخت حقوق آنان ذکر و تصریح کرد: از طرفی اگر سهام ضعیفی را هم به بازنشستگان دهیم، اعتبار وزاتخانه خراب می شود. در خصوص واگذاری بیمه ملت تلاش شد تا با امتیازی که در قالب ارایه سهام به بازنشستگان می دهیم، بازنشستگان را به دریافت دیگر حق بیمه نامه های شرکت بیمه ملت ترغیب کنیم. آقای دکتر ربیعی اصرار دارند که نمونه ی فراگیر این شکل کارها که در بیمه ملت انجام شد، برای سایر بازنشستگان و سایر شرکتها هم انجام شود.
ذوب آهن و برنامه های وزارت کار
معاون وزیر کار در خصوص سهام ذوب آهن گفت: باید تکنولوژی تولید این شرکت را ارتقاء دهیم. با تکنولوژی قدیمی و کارآیی پایین نمی توان از بازاری که روز به روز رقابتی تر می شود؛ سهم خواهی کرد. مسئله‌ی مهم انجام سرمایه‌گذاری تازه و کاهش هزینه های مالی در ذوب آهن است، اما درباره‌ی اینکه چگونه باید این مهم انجام و بودجه‌ی آن از چه محلی تامین شود؛ باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد. چراکه این شرکت به خصوص از نظر مسایل کارگری و تاثیر گذاری اجتماعی آن شهرها و مناطق زیادی را در کشور متاثر می کند که ساماندهی آن کمک و همراهی دولت و بانک مرکزی را می طلبد.
وی در این میان به وجود تقاضای سرمایه گذار خارجی برای سهام ذوب آهن اشاره کرد اما هنوز مذاکرات جدی صورت نگرفته است. این سرمایه گذار خارجی اعلام آمادگی کرده است که طرح توسعه‌ی بزرگی دارد و می توانند سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این شرکت داشته باشد، ولی شروط خاصی هم داشته که پذیرش آن دشوار است. در نهایت هنوز اقدامی انجام نشده است.
شستا خصوصی می شود؟
سرزعیم در مورد خصوصی شدن شستا گفت: این مجموعه مهمترین بازوی سرمایه گذاری برای حفظ ارزش ذخایر سازمان تامین اجتماعی محسوب می شود. لذا موضوع خصوصی سازی کامل این شرکت هیچگاه در دستور کار قرار نداشته است. آنچه که در این شرکت اهمیت دارد، داشتن یک سبد سهام متنوع و نقدپذیر با بازده بهینه و ریسک کنترل شده است.
وی به ایده‌ای پیشنهاد شده که در مورد شستا اشاره کرد که به موجب آن بخشی از سهام شستا در بورس واگذار شود. اما مهمترین برنامه فعلا اینست که سهم شستا را در شرکت ها کاهش داد. هدف اصلی خارج شدن از فضای بنگاه داری در صندوقها است.
تدابیر تازه برای صندوق فولاد
این مقام مسوول در وزارت کار با بیان بروز اشتباهی در خصوصی سازی فولاد با عدم توجه به کسورات حقوق بازنشستگان، ادامه داد: این اقدام سبب شد تا صندوق بازنشستگی بدون منابع بماند. لذا دولت ناچار شده که منابع این صندوق را تامین کند. یکی از مشکلات موجود این بود که طبق برنامه‌ی ششم، دولت باید ظرف سه سال؛ معادل یک سوم تعهدات صندوق فولاد را سالانه در قالب پرداخت نقدی یا سهام ارزشمند ایفا کند. متاسفانه در سال‌های گذشته، دولت به بخشی سهام خوب داده و به بخشی سهام بی ارزش. کاری که در بودجه مورد تاکید قرار گرفت این بود که بخشی از حقوق را بگیرید و برای بخش دیگر سهام را بفروشید، اما سهم کدام شرکت را؟ مثلا شرکت دخانیات ایران به این صندوق واگذار شده که واگذاری آن در این شرایط اصلا امکانپذیر نیست. بحث دیگر این است که آینده‌ی این صندوق چه می شود.
سرزعیم با بیان اینکه 10، 11 ماه حقوق بازنشستگان صندوق فولاد احتمالا تامین خواهد شد. تصریح کرد: اما برنامه دولت بر این است که یک سوم را پرداخت کند و یا سهام شرکت هایش را در اختیار ما بگذارد تا بتوانیم از سود آن پرداخت حقوق ها را انجام دهیم و باری از دوش دولت برداریم.
وی اضافه کرد: با این حال باید سرمایه‌گذاری بلند مدت در صندوق فولاد داشته باشیم. اگر دولت پول بدهد که بعید است، بخشی از آن را باید در بانک های دولتی به عنوان سرمایه گذاری غیر ریسکی سپرده کنیم. بخش دیگر را مثل صندوق های موفق جهان، اوراق بلند مدت خریداری خواهیم کرد و یا مثلا هواپیما خریداری کرده و اجاره بدهیم. دولت عملا پول نمی دهد، سهام می‌دهد و تلاش ما این است که سهام بنجل قبول نکنیم.
