رویکرد تهاجمی جدید دونالد ترامپ در قبال تهران در حال افزایش فضای عدم قطعیت در مورد قراردادهای 36 میلیارد دلاری ایران با شرکت های بوئینگ، ایرباس و ای تی آر برای خرید هواپیماهای جدید است.
تصمیم شرکت ایران ایر برای خرید مجموعا 200 فروند هواپیما از دو غول هواپیماسازی آمریکایی و اروپایی (بوئینگ و ایرباس) و یک شرکت فرانسوی ایتالیایی (ای تی آر) را بتوان نقطه اوج نتایج ملموس توافق هسته ای ایران و قدرت های جهانی دانست.
ایران ایر گفته، قرارداد 16.5 میلیارد دلاری اش با بوئینگ، بزرگترین قرارداد یک شرکت ایرانی با یک شرکت آمریکایی از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 بوده است.
برخورداری این قراردادها از این درجه از اهمیت موجب شده تا قراردادهای مذکور به هدف مهمی برای حملات منتقدان توافق هسته ای در واشنگتن و تهران تبدیل شود. به گفته کارشناسان عدم قطعیت در مورد سرنوشت این قراردادها ممکن است موجب ترس بیشتر بانک های اروپایی و سایر موسسات مالی خارجی از تامین مالی پروژه های مرتبط با ایران شود.
هرچند ترامپ در سخنرانی روز جمعه خود اقدام به خارج کردن آمریکا از برجام نکرد، اما به کنگره 60 روز فرصت داد تا در مورد وضع مجدد تحریم ها علیه ایران تصمیمی گیری کند. حتی در صورت عدم وضع چنین تحریم هایی، سرنوشت قراردادهای فروش هواپیما به ایران در گرو موافقت دولت آمریکا قرار دارد.
برخی از افراد دخیل در این قراردادها می گویند صرف نظر از تعداد محدودی از هواپیماهایی که ایران بدون گرفتن وام خارجی قادر به پرداخت نقدی پول انهاست، این قراردادها به حدی بزرگ هستند که نمی توان آنها را لغو کرد، اما در عین حال آنقدر حساسیت برانگیز هستند که اجرای کامل آنها امکان پذیر نیست.
برتراند گرابووسکی، کارشناس تامین مالی قراردادهای هوانوردی در این باره گفت: «با توجه به این حجم از امواج منفی در آمریکا، من نمی دانم چه کسی حاضر خواهد بود این قراردادها را برای ایران تامین مالی کند.»
این مسائل نگرانی های بوئینگ را برای ادامه قرارداد فروش هواپیما به ایران افزایش می دهد. این شرکت بر اساس برنامه قرار است از آوریل آینده تحویل هواپیماها به ایران که شامل 15 فروند هواپیمای دو موتوره 777-300 ای آر می شود راآغاز کند.
سرنوشت فروش این هواپیماهای غول پیکر به حفظ فرصت های شغلی در شرکت بوئینگ گره خورده است، زیرا بوئینگ در تلاش است تا به لطف خریدهای ایران خط تولید یکی از پرسودترین مدل های خود (بوئینگ 777) را که تقاضا برای خرید آن به شدت کاهش یافته سر پا نگه دارد.
در سمت ایران هم موانع غیرمنتظره ای به وجود آمده است. منابع مالی می گویند، بوئینگ قبلا ایران را در صف تحویل حت های مسافری در جایگاه عقب تری قرار داده، زیرا هنوز مبلغی از این کشور دریافت نکرده است.
فعلا بوئینگ می تواند با جابجایی سفارشات ایران با سایر ایرلاین ها، اوضاع پیش آمده را مدیریت کند، اما لغو کامل قرارداد شرکت ایران ایر احتمالا فشارهای جدیدی به خط تولید هواپیماهای بوئینگ 777 وارد خواهد آورد.
هرچند اتحادیه اروپا از توافق هسته ای حمایت می کند، اما صدور هر هواپیمای غربی به ایران منوط به کسب مجوز از دولت آمریکاست، زیرا تمام شرکت های هواپیماسازی غربی از قطعات تولیدی شرکت های آمریکایی استفاده می کنند. این بدان معناست که شرکت ایرباس هم ممکن است در دعوای بوئینگ و منتقدان معامله با ایران در کنگره گیر بیافتد و این می تواند تنش ها بین آمریکا و اروپا بر سر ایران را تشدید کند.
