وزارت نیرو در دولت یازدهم چقدر موفق بوده است؟

 با روی کار آمدن دولت دوازدهم و چینش جدید کابینه این دولت کلیه وزارتخانه ها و سازمان های ذی ربط اقدام به ارائه گزارش عملکرد خود طی 4 سال دولت تدبیر و امید کرده اند. وزارت نیرو به مثابه دیگر وزارتخانه های دولت یازدهم اقدام به ارائه این عملکرد کرد که البته بخش هایی از آن همچنان مورد نقد و انتقاد است.

اعتراضات مکرر مردم مناطق جنوبی کشور به منظور تقسیم عادلانه آب و در دسترس بودن آب شرب سالم همواره یکی از انتقادات جدی بر این وزارتخانه بوده است و سبب شده تا وضعیت آب شرب استان های جنوبی در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

در این میان اما اقدامات مناسبی در جهت رفع مشکلات تامین آب و برق کشور توسط وزارت نیرو دولت یازدهم انجام شده و برخی از طرح ها نیز در حال پیگیری است.

 در وهله نخست به بررسی آب و آبفای وزارت نیرو پرداختیم؛ میزان متوسط بارندگی از ابتدای سال آبی 96-1395 تاکنون، 228 میلی‌متر که نسبت به سال گذشته 3% و نسبت به متوسط درازمدت 3% کاهش یافته‌است.

حجم آب ورودی به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی 96-1395 تاکنون، 3/37 میلیارد مترمکعب که نسبت به سال آبی گذشته (8/43 میلیارد مترمکعب) 15% کاهش یافته‌است.

حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی 96-1395 تاکنون، 2/26 میلیارد مترمکعب که نسبت به سال آبی گذشته (1/28 میلیارد مترمکعب) 7% کاهش یافته‌است، همچنین درصد پر بودن مخازن سدهای کشور در حال حاضر 53% می‌باشد که 4% نسبت به سال قبل کمتر می‌باشد.

تولید آب شرب شهرها از ابتدای سال 1396 تا 31/05/96، 7/2 میلیارد مترمکعب که نسبت به سال قبل 7/0 درصد افزایش یافته‌است و تولید آب شرب روستاها از ابتدای سال 1396 تا 31/05/96: 655 میلیون مترمکعب که نسبت به سال قبل 5 درصد افزایش داشته که این امر ناشی از ساخت و بهره‌برداری از مجتمع‌های آبرسانی روستایی جدید می‌باشد.

در حال حاضر تعداد شهرهای تحت تنش آبی 289 شهر بوده (12 شهر کمتر نسبت به سال قبل و 258 شهر کمتر نسبت به سال 94) که 6 کلانشهر؛اصفهان، بندرعباس، بوشهر، شیراز، کرمان و مشهد نیز جزو این شهرها می‌‌باشند.

حدود 1180 حلقه چاه‌غیرمجاز از ابتدای سال 1396 تاکنون و نیز نصب حدود 16400 دستگاه انواع کنتور بر روی چاه‌های دارای پروانه بهره‌برداری انسداد شد.بهره‌برداری از 6 سد مخزنی با ظرفیت 507 میلیون مترمکعب از ابتدای سال 96 تاکنون و نیز آبگیری 6 سد مخزنی با ظرفیت 673 میلیون مترمکعب در همین دوره یکی از چالش‌های اصلی بخش آب و آبفا پس از خشکسالی، کمبود شدید اعتبارات و فقدان نقدینگی برای انجام طرح‌های ضروری و حیاتی بخش آب و آبفا می‌باشد.

مسلماً با ادامه این روند، انجام بسیاری از طرح‌های اولویت‌دار از جمله طرح‌های تأمین آب شرب، طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.

ورود 600 مگاوات نیروگاه جدید به شبکه سراسری برق

نیاز مصرف انرژی برق از ابتدای سال جاری تا مورخ 27/5/1396 با 01/7 درصد رشد، بالغ بر 143970 گیگاوات ساعت گردیده است، همچنین رشد درمصرف برق صنایع 13/11درصد و در صادرات برق 72/33 درصد بوده است و حداکثر پیک بار کشور از رقم 52600 مگاوات در سال 1395، به 55442 مگاوات در سال 1396، افزایش یافته است.

از ابتدای سال جاری تا کنون 600 مگاوات نیروگاه جدید وارد شبکه سراسری برق کشور گردیده است و به منظور عبور از پیک بار تابستان 1397 ، برنامه ریزی لازمبرای اتمام عملیات احداث حدود 3000 مگاوات نیروگاه جدید صورت گرفته به نحوی که تا قبل از تابستان 1397 وارد مدارگردد . ضمناً نیروگاه های سمنگان و گل گهر جمعاً به ضرفیت 640 مگاوات در استان کرمان برای هفته دولت آماده افتتاح می باشد.

وزارت نیرو با همه توان پیگیر کاهش تلفات توزیع برق از 11درصد به 10درصد تا پایان سال 1396 می باشد. در حال حاضر شبکه برق کشور در اکثر مناطق به ویژه در مناطق تحت مدیریت شرکتهای برق تهران، خوزستان، مازندران و سیستان و بلوچستان، به دلیل عدم سرمایه گذاری کافی و فول بار شدن خطوط و ترانسفورماتورها دارای افت ولتاژ و مشکلات جدی است که با ادامه این وضعیت قطعاً از سال 1397 کنترل شبکه سراسری با مشکلات جدی و نارضایتی عمومی مواجه خواهد شد. بدهی های صنعت برق به 32 هزار میلیارد تومان رسیده و فضای کسب وکار فروشندگان خصوصی برق، پیمانکاران، مشاوران و سازندگان تجهیزات برقی مناسب نمی باشد و با توجه به مشکل انتقال ارز حاصل از صادرات برق و عدم صدور مجوز لازم از طرف ستاد تدابیر ویژه اقتصادی، کمبود نقدینگی در صنعت برق تشدید گردیده است.

فعال سازی شورای عالی آب در دولت یازدهم

بر پایه این گزارش فعال سازی شورای عالی آب وتشکیل 24جلسه از ابتدای فعالیت دولت یازدهم و تعیین و ابلاغ آب قابل برداشت بخش های شرب، محیط زیست، صنعت، کشاورزی و فضای سبز از آبهای زیرزمینی به تفکیک 609 محدوده مطالعاتی و از آبهای سطحی به تفکیک 31 استان از دیگر اقدامات وزارت نیرو است.

بهره برداری از25 سد با حجم آب قابل تنظیم سالانه 3392 میلیون مترمکعب، آبگیری از 9 سد باحجم آب قابل تنظیم سالانه معادل 1053 میلیون متر مکعب، احداث 196943 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی اصلی و 19129 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی فرعی، مسلوب المنفعه نمودن تعداد 32728 حلقه چاه غیر مجاز در 31 استان تا پایان خرداد ماه سال 1396 واتمام 24 طرح آبرسانی در 13 استان( 43 شهر) با حجم 812 میلیون مترمکعب در سال از جمله اقدامات وزارت نیرو محسوب می شود.

افتتاح وبهره برداری از18 تصفیه خانه آب در 18شهر باظرفیت 850707 متر مکعب در روز، افتتاح و بهره برداری از 40 تصفیه خانه فاضلاب در 40 شهر با ظرفیت 1066389 متر مکعب درروز، تعداد روستاهای برخوردار شده از شبکه آب مطمئن، 5666 روستا با جمعیت حدود 4270988 نفر، تعداد انشعاب جدیدآب شهری 2240 هزار فقره و تعداد انشعاب جدید آب روستایی 724 هزار فقره نیز در زمره دستاوردهای این وزارتخانه به حساب می آید.

تعداد انشعاب جدید فاضلاب شهری 1865 هزار فقره، کاهش میزان آب بدون درآمد از 26% در سال 94 به 5/25% تا پایان سال 1395 و تشکیل شورای هماهنگی مدیریت حوضه های آبریز با رویکرد مدیریت بهم پیوسته به ویژه در حوضه های آبریز زاینده رود ، کرخه ، سفید رود، ارومیه، هراز، بختگان و ... نیز اولویت بندی و تعیین سطح تشکیل جلسات برای سایر حوضه ها / رودخانه های اولویت دار و تصویب آن در جلسه امور آب خاص وزارت نیرو ( برای 19 رودخانه اولویت دار) از فعالیت های مهم این وزارتخانه است.

تکمیل طرح های توسعه منابع آب مرزی

ایجاد تحول بزرگ در زمینه تامین منابع مالی از محل صندوق توسعه ملی برای تسریع در تکمیل و بهره برداری از طرح های توسعه منابع آب مرزی، تامین اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی برای توسعه و تکمیل طرح های آبرسانی روستایی و ارائه برنامه احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مشتمل بر 15 پروژه که وزارت نیرو متولی اجرای 12 پروژه و وزارت جهاد کشاورزی و سازمان زمین شناسی مسئول اجرای سه پروژه آن می باشند( اهداف طرح: جبران 120 میلیارد متر مکعب کسری مخزن تجمعی آبخوان ها ظرف مدت 20 سال ) از اقدامات مثبت وزارت نیرو است.

بازنگری طرح های توسعه منابع آب براساس تخصیص آب بهنگام در جهت بهینه سازی اهداف طرح های اجرایی و مطالعاتی و جلوگیری از اجرای طرح های فاقد توجیه نصب و راه اندازی 11 واحد نیروگاهی با ظرفیت 1088 مگاوات ومتوسط تولید انرژی سالیانه 1428 گیگاوات ساعت.

افتتاح برخی پروژه های حوزه برق و انرژی وزارت نیرو به شرح ذیل است :

افتتاح و بهره برداری از 64 نیروگاه در 13 استان با ظرفیت 7943 مگاوات افتتاح و بهره برداری از 20 پست 400 کیلو ولت در 17 استان با ظرفیت 11170 مگاولت آمپرافتتاح و بهره برداری از 30 پست 230 کیلو ولت در 22 استان با ظرفیت 9555 مگا ولت آمپر
افتتاح و بهره برداری از 54 پست 132کیلو ولت در 13 استان با ظرفیت 4009 مگا ولت آمپر
افتتاح و بهره برداری از 134 پست 66-63 کیلو ولت در 26 استان با ظرفیت 8827 مگا ولت آمپر
میزان کاهش تلفات شبکه توزیع ( از ابتدای سال 92 ) 68/3 درصد

همچنین در پایان شایان ذکر است که بهره برداری از 30 نیروگاه تجدیدپذیر در استان های مختلف با ظرفیت 181.274 مگاوات انجام گرفت و صادرات برق به میزان 40120 میلیون کیلو وات ساعت ( از سال 92 تا پایان سه ماهه نخست سال 96) به مبلغ 9/3372 میلیون دلار، صادرات خدمات فنی و مهندسی به میزان 233/4659 میلیون دلار و رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی به نحوی که 90 درصد صدور خدمات فنی و مهندسی کشور متعلق به حوزه صنعت آب و برق است.