بنزین و گازوئیل از اصلی ترین الزامات حمل و نقل به شمار می رود که در فقدان آن، روند طبیعی حمل و نقل با نقصان و چالش های جدی مواجه خواهد شد. در این گزارش تلاش می شود در گفت و گو با کارشناسان و صاحب نظران، وضعیت گازوئیل و تهدیدها و فرصت های پیش روی آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
نجف شاهوردی،کارشناس حوزه حمل و نقل ، با اشاره به نقش حائز اهمیت سوخت در حمل و نقل جاده ای اظهار داشت: با عنایت به نیاز جدی حمل و نقل به انرژی و سوخت هایی همچون بنزین یا گازوئیل در این خصوص، تحلیل و واکاوی کیفیت، قیمت و میزان عرضه آن در کشورها و نقش آن در ارتقاء یا تنزل کیفی و کمی حمل ونقل، موضوع حائز اهمیتی است که نمی توان به سادگی آن را نادیده انگاشت.
وی افزود: روی سخن بنده در این مجال عمدتاً به گازوئیل معطوف می شود که حرکت بخش قابل توجهی از کامیون های باری، مَنوط به تهیه و خرید آن است.
شاهوردی گفت: باید با صراحت اذعان کرد که متأسفانه هزینه گازوئیل در کشور بسیار ناچیز و پایین است و این امر به چالشی جدی برای توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی در(بخش حمل بار توسط کامیون ها) تبدیل شده است.
کارشناس حمل و نقل عنوان کرد: آن‌چنان که تحقیقات میدانی و مشاهدات و بررسی ها نشان می دهد، هزینه خرید گازوئیل در کشور ناچیز است و همین موضوع به عاملی برای بی میلی صاحبان و مالکان خودروهای مذکور (کامیون ها) به نوسازی و تبدیل به احسن نمودن آن تبدیل شده است.
شاهوردی گفت: بدون تردید حضور و تردد کامیون 50 ساله در جاده های کشور به‌صورت بالقوه تهدیدی است که تبعات منفی و مخرب آن در حوزه زیست محیطی، ایمنی و مصرف بالای سوخت و انرژی ظهور و بروز پیدا می کند.
وی افزود: تجارب گذشته نشان می‌دهد یکی از ملاک ها و معیارهای اساسی خریداران خودرو اعم از سبک یا سنگین به میزان مصرف سوخِ آن معطوف می شود و عموماً خودروهای پر مصرف با اقبال چندانی مواجه نمی شوند، زیرا هزینه نگهداری و استفاده از آن بالا خواهد بود.
کارشناس حمل و نقل گفت: البته توجه مردم و جامعه به میزان مصرف سوخت، عموماً ناظر بر خوردوهای بنزین سوز است که با عنایت به نرخ بالای بنزین (در مقایسه با سوخت های دیگر) حساسیت و توجه به آن بیشتر به نظر می رسد.
شاهوردی گفت: این حساسیت و وسواس در طول دهه های گذشته که قیمت بنزین بسیار پایین و ناچیز بود، وجود نداشت و توجه به این امر از زمانی مشاهده و احساس شد که نرخ بنزین به چندین برابر افزایش یافت.
وی افزود: به تعبیری باید گفت اصلی ترین عامل انگیزشی در تلاش عمومی جامعه برای خرید و تهیه خودروهای کم مصرف و یا اقدام برای کنترل و اصلاح فرآیند سوختِ خودرو (تنظیم موتور) ، به این امر (بالا رفتن نرخ بنزین) معطوف می شود.
کارشناس حمل و نقل عنوان کرد: باید ساز و کاری اندیشیده شود که بر مبنای آن با افزایش قیمت گازوئیل، مالکان کامیون ها مجاب به توجه هر چه بیشتر به میزان سوخت مصرفی خودروی خویش و نوسازیِ آن شوند.
افزایش قیمت گازوئیل ضروری است
حسام خدایی، محقق و پژوهشگر اقتصادی، با اشاره به برنامه های توسعه کشور در سطوح کلان برای سوخت و انرژی ،گفت: بر اساس سیاست گذاری های تعریف شده، قیمت گازوئیل باید به نرخ فوب خلیج فارس نزدیک شود، اما در مقام عمل حصول این امر در سایه سیاست های ضد تورمی و برخی مصلحت اندیشی ها در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
وی افزود: در حال حاضر،گازوئیل فوب خلیج فارس با نرخ یک هزار و 400 تومان عرضه می شود در حالیکه در ایران، سوخت مذکور با قیمت 300 تومان به فروش می رسد.
دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: به نظر می رسد عمده ترین دغدغه و مانع در عدم تحقق این امر(نزدیک شدن قیمت گازوئیل به فوب خلیج فارس) ریشه در سیاست های ضد تورمی دارد که البته ملاحظات این‌چنینی قابل درک است اما به اعتقاد بنده نگاه جامع و توجه به تمامی ابعاد و زوایای موضوع در چنین موضوعاتی، ضرورتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: هدر رفت سوخت و تحمیل هزینه به دولت برای تأمین آن ، برای اقتصاد کشور، منطقی به نظر نمی رسد و هر تصمیم، طرح و رویکردی که مانع از بروز این عارضه شود برای کشور و جامعه سازنده و مؤثر خواهد بود.
خدایی گفت: مخاطرات و هزینه هایِ زیان بارِ، ترددِ خودروهای سنگین و فرسوده همچون کامیون ها صرفاً به سوخت بالا، آلایندگی زیست محیطی و صوتی و ...خلاصه نمی‌شود اما با عنایت به تمرکز ما بر وَجهِ اقتصادی موضوع، به تبع هدر رفت سوخت و تحمیل هزینه به اقتصاد کشور، بیش از دیگر موارد مورد توجه قرار می گیرد.
دغدغه های کامیون داران
روح ا...فراستی، یکی از کامیون داران فعال در استان تهران ، عنوان کرد: در حال حاضر، قیمت یک کامیون فرسوده 40 تا 50 میلیون تومان و هزینه خرید کامیونی جدید و به روز شده حدود 400 میلیون تومان است.
وی افزود: بدون تردید، بنده و بسیاری از همکاران ما، علاقه مند به برخورداری و تهیه کامیون نو و مجهز هستند اما محدودیت ها و معذوریت های مالی، چنین مجالی را به آنها نمی دهد.
این کامیون دار فعال در غرب استان تهران عنوان کرد: نباید برای حل مشکلات، صرفاً به ساده ترین راهکار که همان گرانی است تکیه کرد و قطعاً چنین تصمیماتی فشار را به دهک های پایین جامعه که ناچار به فعالیت و امرار معاش از این طریق می باشد تشدید خواهد کرد.
فراستی گفت: بعضاً این‌چنین عنوان می شود که تسهیلات مطلوبی برای فعالان این عرصه طراحی شده که بواسطه آن، امکان تبدیل کامیون فرسوده به نو برای آنها فراهم شود، اما مشکل و معضل اساسی ما به این موضوع باز می گردد که اساساً امکان پرداخت قسط برای بسیاری از همکاران بنده وجود ندارد.
وی در خاتمه یادآور شد: مدیریت چنین معضلاتی، مستلزم اقدامات هوشمندانه و اتخاذ تدابیر سازنده تری است و با به کار بستن احتمالی طرح های تک بُعدی همچون گران کردن سوخت، حصول توفیقات حداکثری مُیَسَر نخواهد شد و باید ساز و کاری مطابق با اقتضائات و واقعیت های اقتصادی جامعه اندیشیده شود و قطعاً با در نظر گرفتن چنین ملاحظاتی، دستیابی به توفیقات هر چه بیشتر، سهل و تسریع خواهد شد.
