این روزها کارشناسان از اینکه چرا توسعه دولت الکترونیک در زندگی مردم رشد قابل توجه ای نداشته و مشهود نیست، سوالاتی را مطرح میکنند. در همین راستا، اخیرا گزارشی به نقل از سازمان ملل متحد مبنی بر کاهش و نزول استفاده از دولت الکترونیک و مشارکت الکترونیکی در کشور اعلام شده است که در این گزارش نزول ۷۴ پله ای ایران در مشارکت الکترونیکی و ۶ پله سقوط در شاخص های کلی دولت الکترونیک در سال های اخیر را نشان می‌دهد که این موضوع مبین عملکرد ضعیف دولت الکترونیک در سال های اخیر می باشد.
دراینباره مسعود کیان ارثی معاون مرکز توسعه دولت الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت کشور، علی عباسیان مدیرکل دفتر تحقیقات و برنامه ریزی فاوا ریاست جمهوری و فرید احمدی عضو هیات علمی دانشگاه و نویسنده نخستین کتاب فارسی در خصوص شبکه‌های عمومی تعامل پذیر در میزگردی در برنامه جهان مجازی، با هدف پرداختن به موضوع عملکرد دولت الکترونیک در چهارسال گذشته، به ارزیابی نهادینه شدن دولت الکترونیک در ایران پرداختند.
نکته جالب توجه اینکه، با وجود هماهنگی های قبلی و دعوت رسمی از معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات و قول ایشان مبنی بر حضور در این برنامه، رضا باقری اصل از حضور در این میزگرد تخصصی جهت ارایه توضیحات در خصوص عملکرد توسعه دولت الکترونیک، سرباز زد.
در این میزگرد مسعود کیان ارثی، معاون مرکز فناوری اطلاعات و توسعه دولت الکترونیک وزارت کشور گفت: دولت الکترونیک، ارائه خدمات آسان به مردم است که در کشورهایی همچون ایران، اصلی ترین ارگان و بالا‌ترین مرجع ارائه سرویس در کشور دولت است که خدمات وسیعی دارد. از این رو دولت نیز ملزم است در ارائه خدمات به سرعت در گستره کشور آن هم به صورت آسان و عادلانه اقدام کند تا همه مردم از این خدمات بهرمند شوند.
وی در ادامه با اشاره به کاهش رتبه ایران در گزارش اخیر سازمان ملل متحد افزود: این نشان دهنده سرعت زیاد سایر کشور‌ها است. بنابراین باید به سرعت این خدمات شناسایی و به روز شود تا خدمت به مردم برسد. حال باید توجه شود که در کشور اسناد بالادستی قوی هستند به گونه‌ای که این اقدامات ابتدا در مجلس شورای اسلامی مورد تایید قرار گیرد و به نوعی برخی قوانین دست و پاگیر بر سر راه دولت الکترونیک مد نظر قرار گرفته است که البته در سه سال اخیر اقدامات مهمی انجام شده است.
اما در وزارت کشور این دیدگاه وجود دارد که باید این خدمات احصا شود و تقریبا کلیه فرآیند‌های وزارت کشور با الویت خدمات ارائه شده مستقیم به مردم، شناسایی شده است. از میان این خدمات ۱۶خدمت با سازمان اداره استخدامی شناسایی شده است، به طور مثال در حوزه انتخابات الکترونیک حدود ۲۵فرآیند اصلی تنها در حوزه انتخابات شناسیایی شده است.
کیان ارثی ادامه داد: ما نیز این ادعا را داریم که از نظر فنی ابهامی برای وزارت کشور وجود ندارد و این انتخابات الکترونیکی در ۱۴۰ کشور اجرایی شد و با حمایت‌های دستگاه‌های ناظر هرچند با کم و کاستی و امکانات مختلف این اقدام موفق بود.
در ادامه این نشست دکتر احمدی ضمن پرداختن به پارادایم های دولت الکترونیک و حکمرانی مطلوب گفت: آنچه اکنون به عنوان موج دولت الکترونیک در ایران شناخته می‌شود موضوع بحث دولت الکترونیک دوم یا همان « وب۲ » است. وب نسل ۲ که به عنوان وب تعاملی در ارائه خدمات به شهروندان شناخته می‌شود، بدین گونه است که مشارکت شهروندان در بحث دولتی و به نوعی ویژه سازی و سفارشی سازی خدمات دولتی بر مبنای نیاز شهروندان مطرح است. اینکه باید بررسی شود که ابتدا نیاز شهروندان چیست تا از این خدمات و ابزار‌ها برای ارائه خدمات استفاده شود در درجه اهمیت قرار دارد. به گونه‌ای که شهروند به شهروند چگونه می‌تواند بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی، جنسیت و قومیتی که بایکدیگر متفاوت هستند یکدیگر را کمک کنند.
پس نتیجه می‌گیریم که باید متولی دولت الکترونیک، خدمات را متناسب با نیاز کاربران متناسب کند.
در ادامه، علی عباسیان مدیرکل مرکز تحقیقات و برنامه ریزی فاوا ریاست جمهوری، تصریح نمود که، رتبه بندی کشورهای مختلف در سازمان ملل براساس شاخص هایی انجام شده است که پیشرفت و پسرفت را نشان می‌دهد. از این شاخص ها میتوان به فراگیری خدمات برخط، توسعه ارتباطات مخابراتی از جمله ضریب نفوذ اینترنت، تلفن همراه و غیره و در نهایت سرمایه انسانی اشاره نمود. خوشبختانه در دو شاخص رشد نسبتا خوبی صورت گرفته است. از میانگین رشد جوامع جهانی که سال ۲۰۱۴ حدود ۴۷ دهم درصد بود که امروز به ۴۹ دهم درصد رسیده‌ایم. اما نکته مهم این است که ما حرکت داریم؛ اما سرعتمان کم است. در حال حاضر مشکل اصلی کشور ارائه خدمات برخط است. حال اینکه ما باید چه کارهایی انجام دهیم مورد اهمیت است. اگر ارائه خدمات برخط را به عنوان یکی از شاخص‌هایی که امروز باعث کندی سرعت شده است در نظر گیریم، به این نتیجه می‌رسیم که مرکز تحقیقات بیشتر درگیر ارائه خدمات میان دستگاه‌ها است. اما دراین میان سرویس‌ها احصا می‌شوند و روی شبکه دولت که یکی از این زیرساخت‌ها است سرویس‌های نسبتا مناسبی در حال انجام است. درمیان ارتباط میان دستگاه‌ها و ارائه خدمات برخط و انلاین شبکه دولت؛ یکی از مهم‌ترین بهره برداران مردم هستند. چرا که وقتی مردم به دستگاه‌های دولتی مراجعه میکنند قطعا آن دستگاه دولتی برای تسهیل کار مردم از آن خدمات استفاده می‌کند که در نهایت سود حاصل شده به مردم می‌رسد.
در بخش دیگری از این میزگرد دکتر احمدی گفت: متاسفانه در کشور، خدمات مبتنی بر رویدادهای زندگی شهروندان نیست. یعنی شهروند در زندگی‌اش با رویدادهایی مواجه می‌شود که دولت باید آن رویداد‌ها را به شهروند ارائه دهد و خدمات مبتنی بر زندگی شهروند شود. باید ابتدا بررسی شود به گونه‌ای که تنها ارائه خدمات برخط کفایت نمی‌کند؛ بلکه اراده خدمات برخط مبتنی بر رویداد زندگی مردم در کشور مورد اهمیت است. بدین معنی که رویداد‌ها باید با نیاز‌ها تعریف شود و در نهایت خدمات تجمیعی مبتنی بر نیاز مردم ارائه شود که مردم نیز نیاز دارند و وقتی به کشورهای دیگر می‌روند و امکانات را مشاهده میکنند و با برگشت به این مهم متوجه می‌شوند که این امکانات در کشور خودمان نیز است، اما به خوبی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. به نظر من ما در میان چهار موج دولت الکترونیک مانده‌ایم و هنوز در موج دوم هستیم. از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ دسترسی دولت‌ها به اطلاعات هدف دولت‌ها بود که این موج مبتنی بر نیاز مردم تغییر کرد و دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که شهروندان به توسعه دسترسی و تعامل بیشتر با دولت نیاز دارند.
اما موج دوم بین ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ اتفاق افتاد که کشورهای پیشرفته به سمت توسعه دسترسی و تراکنش‌ها و تعاملات الکترونیکی رفتند. اما موج سوم که از ۲۰۰۵ در دنیا شکل گرفته است و سرعت ایران در این زمینه بسیار پایین است، موضوع باز مهندسی فرایندهای مبتنی بر نیازهای مردم است. بدین معنی که فرایندهایی که ارائه می‌شود مبتنی بر نیاز مردم است، باید تغییر کند. اما موج چهارم نیزکه دولت دانش محور و دانایی محور است هنوز با کشور ما فاصله دارد چرا که هنوز موج سوم در کشور تجربه نشده است. بنابراین در بازمهندسی خدمات مبتنی بر نیاز شهروندان ضعف داریم. به نظر من پاسخ این سوال که چرا دولت‌ها در شبکه‌های اجتماعی ایجاد اکانت میکنند و از مردم سوال میکنند، این است که می‌خواهند خدماتشان را مبتنی بر نیاز مردم ارائه دهند، لذا در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند.
در پایان نیز معاون فناوری الکترونیک و توسعه دولت الکترونیک وزارت کشور به این‌موضوع اشاره نمود که وقتی در بحث دولت الکترونیک، مدیریت استراتژی در نظر گرفته می‌شود باید به بحث انگیزشی نیز توجه شود. هنگامی که هدفی مشخص می‌شود باید زمان بندی همه موارد سازمان مشخص شود. وی از تجربه موفق کره جنوبی گفت که بالا‌ترین مقام اجرایی کشور این کار را انجام می دهد و راهی جز توسعه دولت الکترونیک با استفاده از ابزارهای دولت الکترونیک برای توسعه کشور، برای ارائه خدمت به مردم نیست و باید اجرایی شود. باید این دغدغه ایجاد شود که به نظر می‌رسد که موضوعات دیگر بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما باید این دغدغه ایجاد شود که مسئولین، تصمیم گیرنده هستند که رییس جمهور نیز به این امر تاکید دارند.
