با وجود اینکه بارها از زبان مسئولان این سخن شنیده می شود که ایران جزو 10 کشور بزرگ معدنی در جهان است اما طبق برخی آمار ها میزان بهره وری از معادن در اقتصاد حدود 2 درصد عنوان شده و به دنبال آن میزان اشتغالزایی این بخش نیز با وضعیت موجود نمی تواند قابل توجه باشد.
طبق گزارش سازمان برنامه ریزی و مدیریت کشور، در سال 1390، از 20 میلیون و 546 هزار و 874 نفر شاغل در کشور، 91 هزار و 401 نفر در بخش معدن مشغول به کار بوده اند و میزان اشتغال مستقیم این بخش نسبت به سال 1390، 44 صدم درصد بوده که با توجه به وجود حجم بالای ذخایر معدنی و شرایط منحصر به فرد این بخش برای رونق اقتصاد، این میزان اشتغال رقمی بسیار پایین بوده است.
درحالیکه کار در معدن جز مشاغل سخت در جهان به شمار می رود اما در ایران دستمزد یک معدن کار متاهل، چیزی کمتر از یک میلیون تومان است که بعضا پرداخت همین مقدار هم ماه ها صورت نمی گیرد و در برخی معادن خبری از حق بیمه نیست با این وضعیت در صورت اشتغال زایی انگیزه ای برای کار در معدن وجود نخواهد داشت.
با تکمیل زنجیره ارزش صنایع معدنی و توجه به بخش معدن و توسعه صادرات میتوان امیدوار بود که اشتغالزایی در بخش معدن قابل توجه شود اما در این بین مسئولان از مشکلات مالی و تامین منابع در این حوزه سخن می گویند که جذب سرمایه گذاری خارجی نکته ای حائز اهمیت است.
افزایش بهره وری و اشتغالزایی با اقتصاد معدن محور
مالک رحمتی نایب رئیس انجمن سنگ ایران در در خصوص وضعیت معدن جمع خبرنگاران گفت: معدن یکی از مهمترین مزیت های نسبی برای توسعه بوده و بسیاری از بخش های اقتصادی به اندازه معدن سهم در توسعه ندارند اما در سالهای اخیر به این بخش کم توجهی صورت گرفته است.
وی افزود: اکنون سهم معدن در GDP(تولید ناخالص داخلی) ناچیز است که با توجه به این بخش می توان آن را افزایش داد چرا که ایران یکی از کشورهای بزرگ معدنی جهان است.
رحمتی تکمیل زنجیره ارزش صنعت معدن را در افزایش سهم این بخش در توسعه اقتصادی کشور ضروری دانست و اظهار داشت:اکتشاف،استخراج،فرآوری و صادرات زنجیره ارزش صنایع معدنی است که اگر بتوان این زنجیره را تکمیل کرد،افزایش تولید و اشتغال محقق خواهد شد.
وی ضمن بیان اینکه رویکردها اگر به سمت اقتصاد معدن محور متمایل شود موجب افزایش بهره وری و رشد اقتصادی خواهد شد، تاکید کرد: ایجاد ارزش افزوده در صنایع معدنی از ضروریات است و اقتصاد معدن محور نقش بسزای در اشتغالزایی دارد و با فعالیت بیشترمعادن کوچک در سال اشتغال و تولید شاهد بیشتر شدن سهم معدن در اشتغالزایی خواهیم بود.
آمارهای بیکاری در معادن کذب است
جعفر سرقینی معاون معدن و امور معادن وزارت صنعت معدن و تجارت در همین خصوص اظهار داشت: نخستین هدف، توسعه اطلاعات پایه برای کاهش ریسک معدن بود که بر این اساس، ۱۲۷ پهنه به وسعت ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع تعریف و ۱۰۰ پهنه واگذار شد.
معاون وزیر ضمن بیان اینکه برخی آمارها در بخش معدن کارشناسی و دقیق نیست، گفت: برخی از تعطیلی ١٥٠معدن سنگ آهن در ایران خبر می دهند که صحت ندارد و معدن کاری کوچک مقیاس با توجه به نقش مهم این بخش در اشتغالزایی در اولویت قرار دارد.
سرقینی در مورد و ضعیت اشتغال در معادن گفت: در سالهای گذشته بدلیل عدم صرفه اقتصادی در برخی معادن اشتغال کاهش یافته اما آنچنان که بعضی از بیکاری ٣٠هزار نفر در بخش معدن خبر دادند، اینگونه نیست و کل شاغلین معادن سنگ آهن ١٦هزار نفر هستند که از این میزان هزار نفر که در معادن کوچک فعال بودند، بیکار شده اند.
وی تکمیل زنجیره صنایع معدنی و کاهش خام فروشی را از دیگر برنامه های بخش معدن عنوان کرد و گفت: بین سالهای ٨٤ تا ٩٢ بیش از ١٢٠میلیون تن سنگ آهن خام صادر شد که در این خصوص موفقیت های خوبی به‌دست آمده که امیدواریم تا موجب افزایش اشتغالزایی شود.
حمایت از معدن لازمه اشتغال پایدار
محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران افزود: باتوجه به پراکندگی معادن در سراسر کشور به ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌تواند موجبات اشتغال و توسعه بیشتر در مناطق محروم را فراهم سازد.
وی ذخایر معدنی کشور را متنوع توصیف کرد و گفت: بی تردید با بهره‌برداری درست از منابع معدنی و با درآمدهای ارزی ناشی از صادرات این مواد میتوان در زمینه رشد و توسعه اقتصادی بسیار امیدوار بود.
بهرامن با اشاره به اهمیت معادن در اشتغالزایی گفت: هر واحد کوچک معدنی حداقل برای ۵۰ نفر شغل ایجاد می‌کند و در واحدهای متوسط معدنی دستکم به ۱۵۰ نفر نیروی انسانی برای کار نیاز است و ایجاد هر شغل در یک واحد معدنی ۱۷ فرصت شغلی دیگر را به همراه دارد،بنابراین توجه به بخش معدن اشتغالزایی را به همراه خواهد داشت.
رئیس خانه معدن ایران در پایان تاکید کرد: فعالیت‌های معدنی سبب رونق بخش‌های دیگر مانند حمل‌ونقل، صنایع معدنی، پروژه‌های عمرانی و ایجاد اشتغال پایدار خواهد شد.
