افزایش کشفیات قاچاق کالا با الکترونیکی شدن گمرک

وی اضافه کرد: رشد صادرات، حمایت از تولید داخلی، شفاف سازی، ترانزیت و تعامل با همسایگان و کشورهای منطقه از بندهای اصلی سیاست های اقتصاد مقاومتی است که به نوعی به گمرک نیز مربوط است.

رئیس کل گمرک ایران گفت: سال ۹۱، تعرفه حمایتی از صنعت ۶ درصد بود اما با اقدامات انجام شده تعرفه حمایتی از تولید و صنعت به ۱۳ درصد رسیده است و گروه ۱۰ کالایی هم وجود ندارد.

کرباسیان افزود: در خروج موقت کالاهای صادراتی و عوارض صادراتی، ضمانتنامه و نسیه بری را پذیرفتیم که گام های موثری در کمک به صادرات است.

رئیس کل گمرک ایران گفت: با برخی کشورها، کانال و راهگذر سبز گمرکی را برای صادر کنندگان ایرانی راه اندازی کردیم تا صادرکنندگان از معافیت تعرفه ای صادرات کالا به کشور مقصد بهره مند شوند که پنجره تجارت گمرکی با آذربایجان نهایی شد، با روسیه کانال سبز گمرکی نهایی شد، با ترکیه در حال نهایی شدن است و با چین و کره جنوبی نیز مقدمات کار شده است.

کرباسیان افزود: در زمینه E-tir (ئی تیر) یا ترانزیت الکترونیک با ۷۰ کشور دنیا ارتباط الکترونیکی از طریق پنجره ترانزیتی داریم که به عنوان طرح موثر در سازمان جهانی حمل و نقل معرفی و ایران به عنوان کشور اجرا کننده این طرح مطرح شد.

وی گفت: الکترونیکی شدن فرآیندهای گمرکی یکی از عوامل موثر در شفاف سازی تجاری است به طوری که سالهای قبل، آمار سالی یکبار هم استخراج نمی شد اما اکنون از طریق سایت گمرک متقاضیان می توانند روزانه آمار واردات و صادرات، گمرک و کشوری را مشاهده کنند.

کرباسیان گفت: این اقدامات الکترونیکی موجب می شود کالا از مبدا، رصد و گواهی مبدا، اظهارنامه، قبض انبار و اسناد بانک به صورت الکترونیکی تهیه و مبادله شود، فرآیند ۲۶ روزه واردات به ۴ روز کاهش یابد و فرآیند صادرات از ۷ روز به یک روز برسد و ترانزیت به صورت الان یا در لحظه تسویه شود.

رئیس کل گمرک ایران گفت: اخیراً بانک جهانی از امکانات گمرکی ایران بازدید و در گزارش خود موفقیت های گمرک ایران را منعکس کرد.

کرباسیان افزود: رتبه گمرک ایران در بانک جهانی ۲۳ رتبه بهبود یافت و ممکن است رتبه تجارت ما تغییر نکرده باشد اما پشتیبانی و لجستیک گمرک ۲۳ رتبه بهبود یافت و در گزارش پایان سال ۹۵ حتماً این بهبود بیشتر خواهد بود.

وی اضافه کرد: سازمان جهانی گمرک اعلام کرده که زمان ترخیص کالا از ۲۶ روز به ۴ روز رسیده است و راه اندازی پنجره تجارت فرامرزی، کارشناسی بدون تعامل مستقیم و انجام کار برپایه الکترونیکی به عنوان یک نمونه مطلوب در مجمع بعدی سازمان جهانی گمرک ارائه خواهد شد.

کرباسیان گفت: پیش از این فرد به گمرک مراجعه و اسناد کاغذی ارائه می کرد و باید در وقت اداری به گمرک محل مراجعه می کرد و در آن وقت محدود اگر همکاران می توانستند، رسیدگی می کردند و سپس درخواست ها را بصورت دستی از سازمان های می گرفتیم.

وی افزود: تا پیش از این کالا را قبل از ورود به کشور نمی توانستیم تشخیص دهیم اما اکنون در زمان ثبت سفارش، احراز هویت الکترونیکی انجام می شود ضمن اینکه فرد به صورت ۲۴ ساعته می تواند اظهارنامه خود را ارائه کند.

رئیس کل گمرک ایران ادامه داد: امیدواریم بتوانیم پروانه قبل از اظهار را برای برخی شرکت های معتبر نهایی کنیم یعنی همزمان با اظهار کالا، کار را پیش ببریم.

وی درباره شفاف سازی ها در گمرک گفت: شفاف سازی ها، کشفیات و درآمد گمرک را افزایش داد به گونه ای که درآمد ۱۱ماهه ۹۵ حقوق ورودی و عوارض گمرک در مقایسه با سال ۱۳۹۴ معادل ۶۰ درصد افزایش داشت.

کرباسیان افزود: در مالیات برارزش افزوده واردات که بخشی از آن را گمرک دریافت می کند ۲۵ درصد افزایش داشتیم و اگر معافیت ها را اضافه کنیم رقم درآمد به مراتب بیشتر می شود.

وی گفت: صرفه جویی ناشی از کاهش فرآیند ترخیص کالا، فایده دیگر الکترونیکی شدن فرآیندهاست و هزینه هر روز معطلی کالا و گمرک، یک درصد ارزش کالا محاسبه می شود. یعنی اگر ۴۰ میلیارد دلار کالا وارد کشورمی شود با کاهش فرآیند ۲۶ روز به ۴ روز، بیش از ۳۳ هزار میلیارد تومان در هزینه ها صرفه جویی شده است که در نهایت به مصرف کننده تحمیل می شد.

کرباسیان با بیان اینکه غیر از گمرک، ۱۱ سازمان دیگر نیز قاچاق را در سطوح مختلف بررسی می کنند، افزود: رشد کشفیات قاچاق در گمرک در مقایسه با سال ۱۳۹۴ برابر ۹۵ درصد بود، البته سال۱۳۹۵ هم در مقایسه با سال ماقبل رشد بیشتری هم داشت.

کرباسیان گفت: با تعاملی که میان ما و نیروی انتظامی و بقیه سازمان ها وجود دارد آن سازمان هم از روی سامانه ما قاچاق را ردیابی می کنند، کالایی که از گمرک می رود چون پروانه الکترونیک، پلمپ الکترونیک و جی پی اس یا موقعیت یاب دارد و همه اطلاعات آن موجود است به صورت الان و لحظه، نیروی انتظامی وارد سامانه می شود و تشخیص می دهد این کالا از گمرک آمده است یا نه؟ راننده اش کیست؟ محموله اش چیست؟ و از کدام محل و با چه مجوزی وارد شده است؟

وی افزود: با ارتباطی که با سازمان بنادر از طریق سامانه داریم، ورودی به کشور را می دانیم، در ارتباط با هواپیمایی، نوع واردات را می دانیم و با سازمان راهداری هم ارتباط برقرار کردیم که بارنامه الکترونیک صادر کنیم.

کرباسیان گفت: به طور نمونه، فردی که کاغذ دیواری وارد و آن را کود اظهارکرده بود و فردی که محموله اش را ضایعات شیشه اعلام کرد اما محتوی کریستال بود، با استفاده از فرآیند الکترونیکی سامانه گمرک کشف شده است.

وی افزود: تا قبل از اجرایی شدن سامانه الکترونیکی گمرک، فردی که در امر واردات بود برای ۱۰ واحد از یک کالا پروانه کاغذی می گرفت، امّا به مقدار زیاد همان کالا را به صورت قاچاق از مسیرهای غیرقانونی وارد می کرد و مراجع قضایی هروقت مراجعه می کردند پروانه ۱۰ واحد اولیه را ارایه می کرد امّا اکنون دیگر این حربه، کارساز نیست زیرا نوع حمل و مبدأ در سامانه قید می شود.

کرباسیان گفت: غیر از کشفیات که ارزش آن در ۳ سال اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بود تخلفاتی مانند کم اظهاری را هم در گمرک کنترل می کنیم.

وی افزود: با برقراری ارتباط الکترونیک با بانک ها، از کم اظهاری و بیش اظهاری در ارز تخصیصی جلوگیری شد، وضع ارز و وضع درآمدهای ما معلوم است، البته افزایش ۶۰ درصدی درآمد گمرک در حالی است که واردات کاهش داشت.

کرباسیان افزود: قبل از فعالیت سامانه های الکترونیکی کشف پیش ساز مواد مخدر ۱۵ کیلوگرم بود در حالی که سال گذشته ۳۰ تن مواد مخدر و پیش ساز مواد مخدر کشف کردیم که از این میزان فقط ۵۰۰ تن هروئین کشف شده در مرزها بود.

وی ادامه داد: این توفیقات موجب شد سازمان جهانی رایلو که تخلفات و قاچاق را رصد می کند گمرک ایران را به عنوان سومین کشور موفق در این عرصه اعلام کند.

رئیس کل گمرک گفت: ۳ روش کنترلی در گمرک داریم نخست اینکه کالا با سامانه کنترل می شود، دوم اینکه کالا با سامانه و کارشناس و سوم اینکه کنترل از طریق سامانه، کارشناس، ارزیاب و دستی هم کنترل می شود.

کرباسیان افزود: در کنترل سامانه ای از آنجا که کارت بازرگانی، احراز هویت می شود، ثبت سفارش و تبادل اسناد بانکی الکترونیکی است. اظهارنامه الکترونیکی دریافت می شود، قبض انبار، مجوزهای قانونی گواهی مبداء و ارتباط با راهداری الکترونیکی است ضمن اینکه کنترل مواد اولیه کالا از کشورهایی که وارد می شود، سامانه ای است.

کرباسیان افزود: ۸۰ تا ۹۰ درصد واردات رسمی ما کالاهای اساسی، مواد اولیه و کالاهای واسطه ای است که ۴۰ درصد این کالاها، سامانه ای و سیستمی کنترل می شود، این کنترل ها قبل از ورود یا همزمان با اظهار است و تنها اشکالی که سازمان جهانی گمرک بر ما وارد کرده این است که کنترل ها در زمان ورود و اظهار است در حالی که بقیه دنیا حسابرسی پس از ترخیص دارند یعنی کالا را می برند و بازرسی بعدا صورت می گیرد.

وی گفت: از آنجا که مشکل ما کارت های بازرگانی اجاره ای است و باید دنبال فرد برای مالیات و حقوق گمرک بدویم، مجبوریم کنترل ها را قبل از ترخیص انجام دهیم.

رئیس گمرک با بیان اینکه به هر نحوی کالاها در گمرک کنترل می شود، گفت: برهمین اساس کشفیات و درآمد ما افزایش یافته است.

کرباسیان افزود: در نمونه ای که کود اظهار شده امّا کاغذ دیواری بود به این علت کشف شد که اظهارنامه را با گواهی مبدأ تطبیق دادیم دیدیم که اسناد با هم تطبیق ندارند ضمن اینکه حسابرسی پس از ترخیص بسیار به ما کمک می کند. اخیراً در لوازم خانگی کشف شده، بدنه را به اسم کارت اجاره ای از یک گمرک وارد کرده بودند یعنی از یک فروشنده واحد در امارات، کالا خریداری و توسط یک شرکت به بنادر مختلف رجایی، بوشهر و چابهار و حتی گمرک تهران وارد می شد، قطعات پراکنده را می آوردند و قبض انبار را به اسم شرکت هایی که به طور عمده کارت اجاره ای بودند ثبت می کردند بعداً به جایی خاص حمل و مونتاژ می شد که از طریق سامانه با ردیابی متوجه شدیم فروشنده واحد و حمل در اظهارنامه مشخص است، از طریق راهداری دیدیم بارنامه ها به جایی خاص رفته است و در نهایت دیدیم ما به التفاوت حقوق ورودی که باید می پرداختند، ۱۷۰۰ میلیارد تومان بود که ۱۳۰۰ میلیارد تومان هم جریمه شدند زیرا اگر کالایی بصورت پراکنده بیاید امّا با استفاده از پرچ و جوشکاری تبدیل به کالای نهایی شود باید حق ورودی کالای کامل پرداخت شود.

کرباسیان گفت: دنیا فعالان مجاز اقتصادی را شریک خود می داند و ما هم کانال سبز گمرکی را با کشورهایی مانند روسیه ایجاد کردیم و گفتیم این ها فعالان مورد تایید ما هستند که می توانند از معافیت ۱۵ درصدی صادرات خود به روسیه بهره مند شوند.

وی افزود: تا پیش از اجرایی شدن سامانه الکترونیکی کمرک، تولیدکنندگان فرآورده های نفتی، ۴۰ روز منتظر می ماندند تا نمونه برداری انجام و مجوز گرفته شود اما وقتی این افراد معتبرند و معلوم است که خوراک را از بورس، وزارت نفت یا پالایشگاه ها گرفتند و تولیدشان مشخص است، می توانند به عنوان فعال مجاز عمل کنند که نوعی کمک برای جلوگیری از خام فروشی به ویژه در حوزه نفت است.

کرباسیان گفت: این وضع درباره تولید کننده داخلی نیز صدق می کند، تولید کننده ای داریم که می خوهد مواد اولیه را وارد کند، در بورس حضو دارد و واحد تولیدی اش هم معتبر است، از کسی که این مشخصه ها را ندارد موجه تر و در اولویت است.

رئیس کل گمرک ایران گفت: آیا در کشوری مانند ژاپن، شرکت تویوتا واقعاً برای تک تک قطعات به گمرک مراجعه می کند؟ این طور نیست بلکه از روی خط تولید این شرکت بررسی ها را انجام می دهند.

کرباسیان افزود: در قانون رفع موانع تولید این اختیار را به گمرک دادند که به بعضی از واحدها اجازه دهیم مواد اولیه را به بنگاه های خود حمل کنند و ما در حین تولید، نمونه گیری ها را انجام دهیم.

وی ادامه داد: درست نیست برای کسی که واردات کامل مانند خودروی کامل انجام می دهد سه روزه کارش انجام شود اما واحد تولیدکننده کامیون برای بیش از ۱۰ هزار قطعه، ۱۰ هزار بار به گمرک مراجعه کند، در حالی که باید این ریل را به نفع تولیدکننده داخلی تغییر دهیم و ما همین کار را انجام می دهیم.

رئیس کل گمرک ایران با بیان اینکه تعداد مجوزها، هزینه ها تحمیل شده به صادرات و واردات و بروکراسی زمانبر، بر رتبه کسب و کار ما تأثیرگذار است، گفت : مجوزهای ما بسیار زیاد است و برای مثال یک واردکننده ابتدا باید کارت بازرگانی بگیرد درحالی که باید صدور کارت بازرگانی را به اتاق های بازرگانی واگذار کرد و اتاق های بازرگانی مرجع در این باره باشند.

کرباسیان افزود: در دنیا چیزی به نام ثبت سفارش نداریم، واردکننده برحسب نیاز کشور با مجوز رسمی واردات را انجام می دهد اما در کشورما ۲۳ سازمان برای واردات یک کالا مجوز می دهند، واردکننده باید از چندین سازمان مجوز بگیرد درحالیکه سازمان ها می توانند اختیار خود را به یکدیگر تفویض کنند زیرا تعداد مجوزها، معطلی زیادی را ایجاد می کند که با تفویض اختیار سازمان ها به یکدیگر، به حداقل می رسد.

وی گفت: معطلی های ناشی از هر مجوز، هزینه هایی ایجاد می کند و این درحالی است که دنیا یک مبلغی را بعنوان حقوق ورودی می گیرند اما در ایران سود بازرگانی دریافت می کنیم که شاخص تعریف شده در دنیا نیست. ۳۳ نوع عوارض می گیریم، جایی مشکل داریم و می گوییم بهترین راه این است گمرک این کالا را نگه دارد و پول بگیرد، مجلس شورای اسلامی در مقطعی همه عوارض را تجمیع و مشخص کرد که این پول باید به خزانه واریز و از آنجا تقسیم شود و اگر بناست مشکلی را از جایی حل کنیم از خزانه دریافت کنیم نه اینکه ۳۳ نوع عوارض بگیریم و مدام پول تقسیم کنیم.

رئیس کل گمرک گفت: این عوارض متعدد در رتبه فضای کسب و کار تأثیر می گذارد و قیمت تمام شده محصول را افزایش می دهد ضمن اینکه از شفافیت دور می شویم.

کرباسیان افزود: پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک، تکلیفی در اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی بود که انجام دادیم و اعتقاد داریم سامانه ها با هم در تعامل باشند تا مشکلات به حداقل برسد.

وی گفت: هم اکنون با سازمان بنادر، بانک ها وزارت بهداشت، دامپزشکی، قرنطینه و دیگر سازمان ها ارتباط سامانه ای داریم، به جای اینکه مردم به همه سازمان ها مراجعه کنند، سازمان ها را در سامانه ای دور هم گرد آوردیم تا هر سازمانی همان جا در محل خود مجوز صادر کند.

کرباسیان اظهار داشت: در ۱۵۰ نقطه کشور به همراه مرزبانی حضور داریم ایا واقعا ۲۳ سازمان دیگر هم حاضرند نمایندگان خود را با اختیار تام در این نقاط مستقر کنند؟

وی افزود: ورودی اطلاعات ما از اتاق های بازرگانی، ثبت احوال، شرکت های حمل، بنادر، بانک ها و دیگر سازمان ها تأمین می شود و خروجی گمرک هم کالایی است که اطلاعات آن به ناجا، بانک؛ وزارت صنعت و دیگر سازمان ها مسئول ارسال می شود و اگر همه سازمان ها، پنجره های الکترونیکی مربوط را تکمیل کنند، دولت الکترونیک شکل خواهد گرفت.

کرباسیان گفت: به جای کار کاغذی که بروکراسی و معطلی دارد و ضدشفافیت و هزینه زاست، باید کاری کنیم هر سازمان و دستگاهی کارها را به صورت الکترونیک انجام دهد.

وی ادامه داد: وقتی گمرک الکترونیک را اجرایی کردیم تنها نبودیم بلکه بقیه دستگاه ها هم که با ما در تعامل هستند خود را به سامانه های الکترونیکی مجهز کردند یعنی الان فرآیندها را به صورت الکترونیک با ۲۳ دستگاه انجام می دهیم به طوری که نمایندگان آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد) اخیراً با ارزیابی های خود اعلام کردند گمرک ایران با تعامل الکترونیکی با سازمان ها در تسهیل فرآیند تجاری کمک کرده است.

رئیس کل گمرک ایران گفت: اکنون اگر کالایی از گمرک خارج شود، معلوم است کدام انبار رفته است و سازمان حمایت هم می تواند با بررسی در سطح بازار تشخیص دهد که کالا از گمرک خارج شده یا قاچاق است.

کرباسیان افزود: سامانه ای که راه اندازی کردیم مبتنی بر ارزش کالاست درحالیکه تا پیش از این بر مبنای ارزش کل بود، اکنون خریدار با مراجعه به سایت گمرک می تواند ببیند که کالا با چه قیمتی وارد کشور شده است.

وی گفت: تعامل همه این سامانه ها یعنی سامانه جامع هم بستر ارتباطی سامانه ها با یکدیگر است. زمانی که کشفیات قاچاق و تخلف را اعلام می کنیم با بررسی اظهار فرد و استعلام از طریق سامانه ها این کشف صورت می گیرد و برخورد می کنیم.

کرباسیان در دفاع از پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک و در پاسخ به انتقادهایی که به این سامانه وارد می شود، گفت: ادعا نداریم که ثبت سفارش و صدور کارت بازرگانی را انجام دهیم بلکه باید به هم کمک کنیم گوشه ای از مشکل را حل کنیم نه اینکه خود ایجاد مشکل کنیم، ما این سامانه ها را با تلاش جوانان و نخبگان متخصص دانشگاهی داخل کشور راه اندازی کردیم اما اگر این طرح را خارجی ها انجام می دادند کسی اعتراض می کرد؟ چرا با طراحی های جوانان، در عرصه های نوین مشکل داریم؟ آیا حتماً باید از خارجی ها استفاده کنیم؟ آیا با استفاده از خارجی ها مشکل حل می شود؟ این سامانه ها افتخار و دستاورد ایرانی است آیا باید این سامانه ها را تعطیل کنیم و به دوران کاغذی که فساد زیادی داشت، برگردیم؟

وی گفت: با راه اندازی پنجره تجارت فرامرزی گمرک افتخار می کنم که وظیفه خود را در سال اقتصاد مقاومتی انجام دادم. اگر کسی مخالفت می کند مشکلش با گمرک و بنده نیست بلکه با ابلاغیه اقتصاد مقاومتی مشکل دارد. درخواست بنده است که بعضی ها اذهان را از اصل کار انجام شده در گمرک منحرف نکنند.

کرباسیان افزود: امسال کشفیات مواد مخدر و پیش ساز مواد مخدر در مقایسه با سال گذشته کاهش داشت زیرا متوجه شدند رصد می کنیم از این رو مسیر از ایران به پاکستان منتقل شد.

رئیس کل گمرک با بیان اینکه یک سری کالاهای جدید جایگزین مواد مخدر و پیش ساز مواد مخدر شده است، گفت: کشفیات ماری جوآنا، حشیش و کراک در مقایسه با پیش سازهای مواد مخدر بیشتر بوده است که با رصدهای انجام شده حتماً آمار این مواد نیز کاهش می یابد.

کرباسیان افزود: درباره قاچاق کالا فکر نمی کردند سیستم بتواند برخورد کند اما با برقراری ارتباط سامانه ای گمرک و ناجا، نیروی انتظامی می تواند قاچاق را در سطح بازار نیز کشف کند و اخیراً ناجا قاچاق را در انبارها کشف کرد چون از انبارداران پروانه کالا را درخواست کردند و از این طریق و با استفاده از استعلام سامانه ای، کالای قاچای را در انبارها کشف کردند.

وی گفت: اگر طرح ریجستری (ثبت سریال گوشی تلفن همراه) اجرایی شود معضل قاچاق گوشی های همراه هم حل می شود زیرا گوشی ها کدی دارند که با آن کد فعال می شوند و این کد از طریق ریجستر قابل رصد است.

کرباسیان افزود: قبلاً یخچال ها را به صورت قطعات مجزا از گمرکان مختلف وارد و در نقطه ای داخل کشور مونتاژ می کردند و از این طریق عوارض دولتی را پرداخت نمی کردند اما با کشف این محموله ها و تشکیل پرونده در این باره، دیگر موردی به نام واردات درب یخچال نداریم زیرا فهمیدند کشف می شود.

کرباسیان گفت: اقدامات گمرک در اجرایی کردن سامانه های الکترونیکی، موجب کاهش حجم قاچاق شد و این روند موجب می شود قاچاق به حداقل برسد.

وی افزود: پوشاک، لوازم خانگی کامل، شیشه آلات، گوشی های تلفن همراه و طلا بیشترین کالای کشف شده را به خود اختصاص دادند، البته اگر بحث مالیات بر ارزش افزوده طلا حل شود واردات طلا در مسیر رسمی افزایش می یابد.

رئیس کل گمرک ایران گفت: توانستیم فناوری پیچیده ساخت ایکس ری های گمرک را داخلی کنیم که از اصلی ترین بحث های دانش بنیان و از محورهای سیاست های اقتصاد مقاومتی است، دولت در تأمین بودجه این طرح کمک کرد و به زودی دستگاه های ایکس ری های داخلی در گمرکات بکارگیری می شود ضمن اینکه به موازات داخلی سازی، ۲ ایکس ری پرسرعت مورد نیاز را خریداری کردیم تا کامیون ها درحال حرکت رصد شود.

کرباسیان افزود: گمرکات را به ایکس ری هایی مجهز کردیم که از تهران و در دفتر گمرک قابل رصد است و کشوری هستیم که بیشترین ایکس ری و تجهیزات را داریم، البته بخش خصوصی را در نصب ایکس ری ها بکار می گیریم.

وی تصریح کرد: راه اندازی پنجره تجارت فرامرزی گمرک و سامانه های گمرکی به صادرات، شفاف سازی، سرعت در کار، افزایش درآمد دولت و کاهش هزینه های تولید کمک کرد و تعرفه های حمایت از تولید داخل را افزایش داد؛ اعتبار و رتبه کشور را در فضای کسب و کار را در بخش گمرک ارتقاء بخشید و موجب افزایش همکاری های منطقه ای شد. اکنون به جایی رسیدیم که می توانیم ادعا کنیم به عنوان گمرک مطلوب در سازمان جهانی گمرک مطرح هستیم.