دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا در یکی از جنجالی‌ترین اظهارات خود بعد از شروع به کار به عنوان رییس‌جمهور آمریکا در گفت وگویی تلویزیونی گفت: برجام بدترین توافقی است که تاکنون دیده‌ام. این توافق هیچ وقت نباید مورد مذاکره قرار می‌گرفت. شرم‌آور است که ما چنین توافقی را امضا کردیم و دلیلی برای این کار وجود نداشت. اما این اظهارات در شرایطی عنوان می‌شود که ایران در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری قرار دارد. در همین راستا و به منظور ارزیابی وضعیت کنونی اقتصاد با توجه به تحولات سیاسی دنیا و ایران با نمایندگان اتاق بازرگانی ایران گفت‌وگو کردیم. پدرام سلطانی، نایب‌رییس اتاق ایران درباره تاثیرات تحولات سیاسی در ایران و آمریکا بر بازار گفت: دوره انتخابات ریاست‌جمهوری همیشه یک دوره انتظار و دوره رکود تصمیم‌گیری را در کشور ایجاد کرده و این‌بار هم شاهد این موضوع هستیم.
وی افزود: فرو رفتن دولت و مجلس در پوسته محافظه کاری و به تاخیر‌انداختن تصمیم‌گیری‌های اصلی و اساسی از جمله خصوصیات دوره انتظار برای برگزاری انتخابات است.
تعویق تصمیم‌گیری سرمایهگذاران خارجی
این فعال اقتصادی معتقد است: همزمانی دوره انتظار برای برگزاری انتخابات در ایران و روی کار آمدن ریاست‌جمهوری جدید در آمریکا باعث شده که از بعد بیرونی هم دقیقا این اتفاق بیفتد و در حال حاضر سرمایهگذاران خارجی، شرکت‌های بزرگ و بانک‌های معتبر خارجی همه تصمیم‌گیریشان را راجع به ایران به تعویق‌انداختند تا رفتارها و تصمیمات دولت ترامپ را نظاره کنند.
وی گفت: سرمایهگذاران خارجی هم منتظرند ببینند که ترامپ واقعا در رابطه با تعامل با ایران و برجام چه تصمیمی می‌گیرد و همزمانی آمدن ترامپ با دوره انتظار برای برگزاری انتخابات در ایران چند ماه سخت و پیچیده را پیش روی ما گذاشته است.
سلطانی، رفتار ترامپ را غیرقابل پیش‌بینی تحلیل کرد و گفت: نمی‌شود تحلیل کرد که ترامپ چه کار خواهد کرد اما به نظر می‌رسد که به هر حال چند ماه اول ماه‌هایی است که اظهارنظرهای وی می‌تواند آشفتگی‌های فکری کسانی که قصد سرمایه‌گذاری دارند را بیشتر کند.
وی افزود: فکر می‌کنم که تا خرداد ماه جریان به همین ترتیب است و امیدوارم بعد از آن روی روال تصمیم و اقدام در کشور بیفتیم که در این صورت 9 ماه بعدی می‌توانیم شاهد حرکت‌های بهتر و مثبت‌تر باشیم.
نایب‌رییس اتاق ایران درباره این موضوع که آیا تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توان منتظر بسته شدن قراردادهای بلندمدت بود، گفت: به غیر از حوزه نفت به نظرم بعید است قرارداد بلندمدت با شرکت‌های خارجی بسته شود ولی در حوزه نفت و گاز فکر می‌کنم حتی تا انتخابات هم اتفاقاتی خواهد افتاد.
وی به مشکلات داخلی برای امضای قرارداد با شرکت‌های بزرگ خارجی اشاره کرد و افزود: بخشی از مشکل هم خود ما هستیم؛ این چالشی که برای مدل جدید قراردادهای نفتی به وجود آمد عملا مدل رفتاری و قراردادی ما را با آنها مبهم و نامعین کرده است.
این فعال اقتصادی، تداوم تلاش‌ها برای حل مسایل مربوط به مدل جدید قراردادهای نفتی را یادآور شد و گفت: موضوع ای‌پی‌سی به نوعی دارد به فرجام می‌رسد و امضای قرارداد بلندمدت با شرکت‌های خارجی به سرعت و جدیت دولت نیز بستگی دارد.
وی فضای پروژه‌های نفتی را برای حضور سرمایهگذاران خارجی بسیار مناسب تر از دیگر حوزه‌ها دانست و گفت: امکان توافق و امضای قرارداد بلندمدت با سرمایهگذاران خارجی حتی در ماه‌های انتظار برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران در حوزه نفت بسیار محتمل است.
سلطانی درباره تحقق 200 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای توسعه صنعت نفت در طول برنامه ششم هم افزود: هدف‌گذاری‌ها برای تحقق سرمایه‌گذاری در برنامه ششم عین برنامه پنجم خیلی بلندپروازانه و منوط به تحقق رشد هشت درصدی است.
وی به مشکلات ساختار فعلی اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: امکان تامین چنین سرمایه‌گذاری از منابع داخلی و خارجی برای کشور وجود ندارد و در بهترین حالت شاید ما بتوانیم نصف این را محقق کنیم چراکه تحقق رشد هشت درصدی عملا با ساختار فعلی اقتصاد ما امکانپذیر نیست.
این فعال اقتصادی درباره موانع بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز گفت: بهبود وضعیت اقتصادی موضوعی چندوجهی و پیچیده است.
وی به تعدد قوانین و تضاد برخی قوانین با قوانین دیگر اشاره و تصریح کرد: قوانین مفیدی هم هستند که اجرا نمی‌شوند یا اجرایشان معطل مانده است ولی موضوع فقط به قانون هم بر نمی‌گردد بلکه به اراده اجرای قانون هم برمی گردد؛ به جدیت و سرعت و چابکی دولت نیز برمی‌گردد؛ همچنین به باور دولت برای کمتر کردن سهمش از اقتصاد هم برمی گردد. نایب‌رییس پارلمان بخش‌خصوصی گفت: بهبود وضعیت اقتصادی به روش‌هایی که دولت برای توانمندسازی و تقویت بخش‌خصوصی پیش می‌گیرد نیز بستگی دارد.
وی درباره تاثیرات سیاست بر اقتصاد نیز افزود: فضای سیاسی متشنج استعداد تحقق سرمایه‌گذاری‌های بالا را از کشور می‌گیرد و عدم اطمینان را در کسانی که سرمایه‌گذار بالقوه هستند دامن می‌زند و آنها به این خاطر یا منصرف می‌شوند یا حجم سرمایه‌گذاریشان را به حداقل می‌رسانند.
این فعال اقتصادی درباره این موضوع که آیا راهی برای تضمین سرمایه‌گذاری وجود دارد تا نگرانی سرمایهگذاران کمتر شود نیز گفت: بر خلاف فاینانس، سرمایه‌گذاری تضمین‌پذیر نیست و وقتی سرمایهگذاران خارجی تصمیم به آمدن گرفتند اینکار را با وجود ریسک‌هایی که دارند انجام می‌دهند اما نکته مهم این است که آنها تصمیم به آمدن بگیرند که مادامی که فضای سیاسی کشور متشنج باشد اینکار را انجام نمی‌دهند.
وی درباره وضعیت قراردادهای نفتی و تفاوت شرایط این قراردادها با قراردادهای دیگر حوزه‌ها نیز گفت: حوزه نفتی با سایر حوزه‌ها از لحاظ سوابق طولانی حضور شرکت‌های خارجی قبل و بعد از انقلاب قابل مقایسه نیست و شرکت ملی نفت ما تقریبا بین‌المللی‌ترین شرکت ایران است.
سلطانی درباره وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌خصوصی نیز افزود: درحد هفت میلیارد دلار درخواست سرمایه‌گذاری خارجی به بخش‌خصوصی ارائه شده و البته تا تحقق یافتن ممکن است چند میلیارد هم ریزش داشته باشد و به سه یا چهار میلیارد دلار برسد.
نقش انکارناپذیر آمریکا بر اقتصاد جهان
همچنین فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره تاثیرات تغییر ریاست‌جمهوری آمریکا بر اقتصاد دنیا گفت: اثر سیاستگذاری آمریکا در اقتصاد و سیاست جهان غیرقابل انکار است.
وی در عین حال تاکید کرد: با این وجود هر کشوری باید وضعیت اقتصاد خود را بهبود دهد و برای این موضوع دولت باید استراتژی مناسب همان کشور را تهیه و به نحو صحیح اجرا کند.
این فعال اقتصادی افزود: گرچه اقتصاد هر کشوری مسلما به‌طور نسبی تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا خواهد بود اما در صورتی که دولت هر کشوری سیاست‌های صحیحی جهت بازسازی اقتصاد کشور داشته باشد این تاثیر به مراتب کمتر خواهد بود.
وی درباره وضعیت سیاسی- اقتصادی فعلی حاکم بر کشور گفت: امنیت سیاسی خیلی خوبی در ایران برقرار است و خوشبختانه از تمام کشورهای منطقه امن‌تر هستیم ولی امنیت اقتصادی ضعیف است و نیاز به برنامه‌ریزی جهت بهبود آن داریم.
مستوفی تصریح کرد: امنیت سرمایه‌گذاری در ایران ضعیف است و در زمینه مالکیت معنوی مشکلات زیادی وجود دارد.
وی گفت: با نداشتن قانون کپی رایت و رعایت نشدن مالکیت معنوی، چطور یک برند معروف خارجی حاضر خواهد بود در ایران سرمایه‌گذاری کند.
این کارشناس مسایل اقتصادی با ابراز تاسف از وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در کشور افزود: به خاطر عدم احترام برای مالکیت و سایر عوامل، نتوانستیم سرمایه‌گذارانی که به ایران آمده‌اند را جذب کنیم.
وی درباره مشکلات سرمایهگذاران داخلی نیز گفت: حتی سرمایهگذاران داخلی امنیت اقتصادی ندارند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره نقش پررنگ سرمایهگذاران داخلی در جذب سرمایه و فناوری خارجی تصریح کرد: تاثیر سرمایه‌گذار داخلی بر جذب سرمایه‌گذار خارجی بسیار زیاد است؛ به‌طور مثال در چین تا زمانی که سرمایهگذاران چینی مقیم خارج از این کشور اقدام به سرمایه‌گذاری نکردند، سرمایهگذاران خارجی در توسعه این کشور نقش موثری نداشتند.
وی توجه به نقش اقتصاد ماورای ایدئولوژی کمونیستی حاکم بر چین را یکی از دلایل موفقیت این کشور در جذب سرمایه‌گذاری خارجی دانست و گفت: اکنون شاهد هستیم که چین با یک میلیارد و 400 میلیارد نفر جمعیت اقتصاد دوم جهان است.
وی به پتانسیل‌های گسترده ایران برای رشد و توسعه از جمله وجود منابع سرشار نفت، گاز، مواد معدنی، موقعیت جغرافیایی مناسب از جمله دسترسی به آب‌های آزاد و داشتن جوانان تحصیلکرده و... اشاره کرد و افزود: ایران موقعیت ممتازی در جهان دارد ولی متاسفانه نتوانسته‌ایم اقتصادمان را به خاطر مدیریت ضعیف منابع بهبود ببخشیم.
مستوفی خواستار حاکمیت قانون بر اقتصاد کشور شد و گفت: متاسفانه به خاطر ضعف در اجرای قانون، مدیران اقتصادی در حوزه اقتصاد سلیقه‌ای رفتار می‌کنند.
