برخی از محصولات و تولیدات زراعی و باغی به کشور یا کشورهایی خاص منحصر می شود که یافتن نمونه آن در دیگر عرصه ها و حوزه های جغرافیایی و مرزی دشوار و بعضا امکان پذیر نیست.
زعفران یکی از مصادیق بارز چنین محصولاتی است که به عنوان سوغات ایرانی در میان بسیاری از ملیت ها و قومیت کشورهای دیگر شهره است و به نیکی از آن یاد می شود.
بر اساس گزارشات موجود،94 درصد از زعفران دنیا توسط ایران تامین می شود،رقم و عددی قابل توجه،که موید ظرفیت های موجود در این حوزه است.
برآوردها،نشان دهنده این واقعیت است که علیرغم برخورداری از چنین توانمندی قابل توجهی در تولید و تامین زعفران ،سهم کشورمان از تجارت این محصول که به طلای سرخ شهره است،تنها 60 درصد می باشد.
در این میان،فاصله میان مقدار زعفران تولیدی مورد نیاز جهان توسط ایران ،با میزان سهمی که در حوزه تجارت جهانی نصیب کشورمان می شود،قصه پر غصه ای است که در ذیل این گزارش،مورد بررسی و واکاوی قرار می گیرد.
نکته تلخ ماجرای مذکور،زمانی آزار دهنده و تامل برانگیز می شود که علیرغم نقش بسزای ایران در تولید زعفران جهان(150 تن)اما اندکی بیش از نیمی از تجارت جهانی به این سرزمین زرخیز اختصاص می یابد و بر اساس اظهار نظر رئیس شورای ملی زعفران ایران،(غلامحسین شافعی)،مدیریت بازار جهانی محصول مذکور در اروپا است،در شرایطی که بخش اصلی تولید و کشت زعفران در داخل مرزهای سرزمین ما قرار گرفته است.
آنچنان که وی عنوان کرده،هم اکنون مدیریت بر بازار زعفران و رابطه مستقیم توزیع کننده با مصرف کننده نهایی در اختیار ما نیست،در شرایطی که باید با اتخاذ ساز وکاری مشخص،روند و روال موجود تغییر کند.
رویا فروتن،یکی از فعالان حوزه کشت و تولید زعفران با اشاره به نقش برجسته و تعیین کننده ایران در تولید طلای سرخ،اظهار داشت:در حالی که مجموع کشور های دیگر همچون افغانستان،هند،اسپانیا،یونان و...تنها در تولید 5 تا 6 درصد زعفران دنیا نقش دارند،اما قریب به 40 درصد از تجارت جهانی این محصول به آنها اختصاص دارد.
وی افزود:به واقع،کشورهای مذکور،بخشی از زعفران صادراتی خویش را از ایران تامین می کنند،اما به نام خود و با برندهایی خود ساخته به بازار دنیا عرضه می کنند.
فروتن عنوان کرد:وضعیت موجود،مصداق بارز ضرب المثل به نام ما و به کام دیگران است که می طلبد با اتخاذ تمهیدات و تدابیری ویژه،روال موجود به نفع و به حق ایران تغییر مسیر دهد و سهم ایران در تجارت جهانی این محصول که در واقع،دسترنج کشاورزان و زارعان ساعی ایران است با افزایش هر چه بیشتری همراه شود.
وی گفت:در واقع امر ،کشوری همچون اسپانیا،زعفران ایرانی را در بسته بندی های شیک و تحت عنوان و نام خود،به جهانیان عرضه و معرفی کند.
فروتن افزود:بدون تردید آنچه که در دنیای اقتصاد و بخصوص اقتصاد و نظام سرمایه داری غرب در اولویت قرار دارد،به تعریف و طراحی برنامه ریزی مدون و هوشمندانه برای تسخیر و ربودن گوی سبقت در عرصه رقابت های اقتصادی است و در چنین شرایطی،آنچنان که باید نتوانسته ایم به حق مسلم و حقیقی خویش(در حوزه تجارت جهانی زعفران) دست یابیم.
*دولت،حمایت جدی از فعالان حوزه تولید زعفران را در اولویت قرار دهد
عیسی حیدری مجد،کارشناس و فعال حوزه تجارت با اشاره به لزوم حمایت از تولیدات داخلی،بخصوص در حوزه هایی که از توانمندی بالقوه،برجسته و ویژه ای نیز برخوردار است،عنوان کرد:بدون تردید،با حمایت هر چه بیشتر دولت و وزارتخانه های ذیربط،ضریب نقش آفرینی ایران در بازارهای جهانی افزایش خواهد یافت و حصول و تحقق چنین امر خطیری،بدون لحاظ کردن پشتیبانی های لازم و مقتضی،میسر نخواهد شد.
وی افزود:گزارشات منتشر شده در رسانه ها،میزان گردش مالی زعفران در ایران را 2500 تا 3 هزار میلیارد تومان برآورد می کند و در چنین شرایطی با اتخاذ برنامه هایی اصولی و هدفمند،حصول توفیقات هر چه بیشتر در چنین عرصه ای دور از دسترس نخواهد بود.
*افغانستان را جدی نگیریم،انحصار تولید می شکند
کریم جمالزاده،که زمانی یکی از فعالان حوزه توزیع زعفران محسوب می شد با اشاره به طراحی های شوم آمریکا برای شکستن و ربودن انحصار تولید از ایران گفت:در طول سالهای اخیر،حمایت های جدی و عمیقی از کشور افغانستان صورت گرفته تا از طریق این کشور همسایه،رقیبی را برای ایران بتراشد و آن را به عنوان یکی از قطب های تولید زعفران به جهان معرفی کنند.
وی افزود:قاچاق پیاز زعفران از ایران به افغانستان در طول سالهای اخیر از تهدیداتی است که با عنایت به سرمایه گذاری و حمایت آمریکا باید بصورتی ویژه مورد توجه،رصد و دقت نظر قرار گیرد.
جمالزاده عنوان کرد:آنچنان که مسئولان دولت افغانستان اعلام کرده اند،کشت گسترده این محصول،در اولویت آنها قرارگرفته و هدفگذاری تعریف شده از سوی آنها،نشان می دهد افزایش تولید این محصول از 4 تن به 13 تن طی بازه زمانی 5 ساله،از دستورکارهایی است که با جدیت از سوی کشور مذکور دنبال می شود.
وی در خاتمه یادآور شد:به واقع،کم توجهی به مسائل،الزامات و ملاحظات بعد از تولید،باعث به یغما رفتن زعفران ایرانی از سوی بیگانگان خواهد شد و این موضوع،خطری است که باید با جدی انگاشتن آن مهار و مدیریت شود،در غیر این صورت،در آینده با خسارات و آسیب های جدی تری مواجه خواهیم شد که شاید امکان جبران آن نیز مُیَسَر نباشد.
