شرکت های بزرگ جهان پس از لغو تحریم های غرب علیه ایران، به دنبال فعالیت در برخی از پرسودترین منابع نفت و گاز جهان در ایران هستند. توافق هسته ای راه را برای افزایش تولید نفت ایران و باز پس گیری سهم این کشور از بازار نفت هموار کرده است.
اگر همه چیز آنگونه که برنامه ریزی شده پیش برود، مقامات نفتی ایران تقریبا 200 میلیارد دلار سرمایه جدید در بخش نفت و گاز جذب خواهند کرد، اما مسیر برای دستیابی به این هدف دشوار و با موانعی متعدد همراه است.
در ماه اکتبر، شرکت ملی نفت ایران دریافت پیشنهادات از شرکت های خارجی برای حدود 50 پروژه نفت و گاز را آغاز خواهد کرد. هرچند هنوز جزئیات زیادی از این طرح ها اعلام نشده، اما به گفته مقامات ایرانی این پروژه ها احتمالا منجر به انعقاد قراردادهایی با شرکت های بزرگ اروپایی نظیر رویال داچ شل، توتال فرانسه، انی ایتالیا و شرکت های روسی و چینی خواهد شد.
شرکت های بزرگ آمریکایی نظیر اکسون و شورون بر اساس قوانین آمریکا از ارائه پیشنهاد برای همکاری در این پروژه منع شده اند.
کریس ویفر، از موسسان آژانس مشورتی ماکرو ادوایزری پارتنرز در این باره گفت: «همه بازیگران بزرگ در حال پرسه زدن در اطراف ایران هستند، اما این پروژه ها زیر سایه برخی مسائل و مشکلات قرار دارد.... ما می دانیم که هر شرکتی در یک سطحی مشارکت دارد. زیرا این پروژه ها آنقدر پرسود هستند که نمی توان از آنها چشم پوشید.» وی افزود، هیچ کس نمی خواهد عرصه را به رقبا واگذار کند.
به گفته کارشناسان، شرکت های چینی ریسکی واقعی برای شرکت های غربی علاقمند به پروژه های انرژی ایران محسوب می شوند، زیرا با توجه به کاهش قیمت نفت و به صرفه نبودن تولید نفت در داخل چین، شرکت های بزرگ چینی اکنون انگیزه ای مضاعف برای استفاده از فرصت های موجود در آن سوی آبها دارند.
مانع دیگر، قالب قراردادهای نفتی ایران است. هرچند قراردادهای جدید به نظر مناسب تر از قراردادهای قبلی است، اما نقاط هشدار آمیزی نیز در آن دیده می شود. سیستم قراردادی جدید به شرکت های نفتی خارجی اجازه می دهد تا با سرمایه گذاری مشترک با شرکت های داخلی با آنها در زمینه تولید نفت همکاری نمایند. به گفته اسکات مدل، مدیر موسسه رپیدان گروپ، دولت ایران شرکای داخلی را تشویق به تامین 25 درصد از سرمایه این شراکت ها می کند، اما شرکت های ایرانی معدودی هستند که قادر به تامین این میزان سرمایه هستند.
