هواپیماهای نو چه زمانی به ایران می‌رسد؟

بوئینگ در سال جاری میلادی (2016) هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نخواهد داد. این موضوعی است که یک مقام ارشد غول هواپیماساز آمریکا اعلام کرده است. صدور مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا به کمپانی‌های بوئینگ و ایرباس برای فروش هواپیما به ایران در هفته گذشته، این امیدواری را میان متولیان صنعت هوایی کشور تقویت کرد تا اعلام کنند، اولین سری هواپیماهای نو در پاییز امسال وارد کشور خواهد شد. با این حال، مدیرعامل شرکت بوئینگ اعلام کرده که این شرکت در حال پیشرفت در اجرای قرارداد فروش بیش از 100 هواپیمای تجاری به ایران است، اما انتظار ندارد تا پایان سال 2016 این توافق اجرایی شود. «ساختار قرارداد با مشتری هواپیمای بوئینگ در ایران» و «پروسه دریافت مجوز از دولت آمریکا» دو دلیلی است که تحویل هواپیما به ایران را به تعویق می‌اندازد. بر اساس گزارشی که رویترز منتشر کرده، توافق بوئینگ با ایران بخشی از تلاش برای بازسازی و نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی این کشور است. توافق هسته‌ای که ایران و 6 قدرت جهانی در سال 2015 به آن رسیدند، مقدمه‌ای برای برداشته شدن تحریم‌ها و توافق ایران با شرکت هواپیماساز بوئینگ شد. برنامه ایران برای نوسازی ناوگان هوایی در حالی کانون توجه خارجی‌ها قرار گرفته که کوچک‌ترین جزئیات از توافق ایران با شرکت‌های معتبر هواپیماساز در جهان، به سرعت سرتیتر اخبار قرار می‌گیرد. پیش از این اعلام شده بود ایران برای خرید 109 فروند هواپیمای کوچک و بزرگ به ارزش 37/ 20 میلیارد دلار با بوئینگ به توافق رسیده است. ارزش این توافق بر اساس لیست قیمتی است که هم به‌صورت فروش مستقیم و هم به‌صورت اجاره است. این توافق شامل خرید 80 فروند هواپیمای بوئینگ و اجاره 29 هواپیما با قابلیت پشتیبانی این شرکت است. از این ۸۰ هواپیما، ۳۴ جت پهن پیکر است که ۱۵ فروند آن مدل ER ۳۰۰-۷۷۷ و 15 فروند دیگر نیز مدل ۹-۷۷۷ و چهار فروند هم مدل ۸-۷۴۷ است. همچنین ۴۶ فروند باقی‌مانده نیز جت‌های باریک‌پیکر را تشکیل می‌دهد که ۴۰ فروند آن مدل جدید MAX ۷۳۷ و ۶ فروند آن مدل NG ۷۳۷ است. در همین حال، شرکت بوئینگ ترتیبات لازم را برای ایران‌ایر فراهم می‌کند تا ۲۹ فروند هواپیمای مدل NG ۷۳۷ را از طریق اجاره تهیه کند.

سابقه مذاکره با بوئینگ

اول اسفندماه سال گذشته بود که شرکت بوئینگ اعلام کرد، دولت آمریکا به این شرکت مجوز مذاکره با ایرلاین‌های ایرانی برای فروش هواپیما را صادر کرده است. مجوزی که بسیاری از کارشناسان آن را گامی رو به جلو تلقی کردند تا این شرکت آمریکایی از رقیب اروپایی‌اش (ایرباس فرانسه) در به‌دست آوردن بازار ایران عقب نیفتد. اول مهر ماه امسال نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا دو مجوز برای فروش هواپیماهای مسافربری دو شرکت معتبر ایرباس و بوئینگ به ایران را صادر کرد. مجوزی که بازتاب‌های مختلفی در جامعه بین‌المللی و داخلی داشت. این خبر اول از همه ارزش سهام بوئینگ در بازار وال‌استریت را بالا برد؛ از سوی دیگر به سود رتبه اعتباری دو غول هواپیماساز جهان نیز تمام شد. با این مجوز هفته گذشته نمایندگان شرکت‌های ایرباس و بوئینگ به تهران آمدند تا درخصوص روند اجرای قرارداد خود با ایران رایزنی کنند. در این زمینه بوئینگ آمریکا با تایید رسمی مجوز فروش هواپیما به ایران، متن قراردادی را تنظیم و ارسال کرد. کارشناسان معتقدند در صورت نهایی شدن توافق ایران با شرکت هواپیماساز بوئینگ، این قرارداد بزرگ‌ترین فروش کالاهای آمریکایی به ایران از زمان لغو تحریم‌ها به‌شمار می‌رود. پیش از این آخرین فروش بوئینگ به ایران هواپیماهای «جمبو جت ۷۴۷» بود که در سال ۱۹۷۷ دو سال قبل از وقوع انقلاب در ایران به این کشور تحویل داده شد. بوئینگ پیش از انقلاب اسلامی ایران بزرگ‌ترین تامین‌کننده هواپیماهای مسافربری برای کشور بود و هواپیماهای ساخت این شرکت آمریکایی در بیش از دو دهه گذشته همچنان در خطوط هوایی ایران پرواز می‌کنند.

زمان ورود هواپیماهای نو

اکنون در مورد زمان تحویل هواپیماهای نو از سوی این شرکت نظرات مختلفی وجود دارد. عباس آخوندی اخیرا اعلام کرده که طبق مفاد قرارداد، تحویل هواپیماهای نو در سال 2016 شروع می‌شود و تا هشت سال این روند ادامه خواهد داشت. وی اظهار امیدواری کرد که در پاییز یا زمستان امسال سری اول هواپیماهای نو به ایران وارد شود. از سوی دیگر، اصغر فخریه کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل نیز در همین زمینه گفته بود: با صدور مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا تا پایان سال 2016 چندین هواپیمای نو وارد ناوگان هواپیمایی ایران می‌شود. وی همچنین پیش‌بینی کرده بود که مذاکره ایران با بوئینگ زودتر به نتیجه برسد و هواپیماهای ساخت این شرکت، زودتر از ایرباس فرانسه تحویل ایران ایر شود.

در این میان اما روز گذشته، دنیس مولنبرگ، مدیرعامل شرکت هواپیماسازی بوئینگ در حاشیه نشستی در شیکاگوی آمریکا به خبرنگاران اعلام کرد: «ما امسال و بر اساس توافق، هواپیمایی را به ایران ارسال نمی‌کنیم. این هواپیماها در موقعیت زمانی یکساله، دو ساله و سه ساله ارسال خواهند شد. البته این توافق فرصتی مطلوب برای ما است و از پیشرفت مداوم در این زمینه خشنود هستم.» مدیرعامل شرکت هواپیماسازی بوئینگ افزود: «در مراحل پایانی ساختار توافق با مشتریانمان در ایران هستیم. همزمان روند دریافت مجوزهای مربوطه از دولت آمریکا هم پیگیری می‌شود.» در همین زمینه وزیر راه و شهرسازی نیز اعلام کرده شرکت بوئینگ برای فروش هواپیماهای خود شرایط متفاوتی از ایرباس را طی می‌کند؛ چراکه آنها درخواست دریافت مجوز خود را برای کل توافق منعقد شده با ایران ارائه کرده‌اند و اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا) مجوز لازم برای تمام این هواپیماها را صادر کرد.