توافق اوپک بازار نفت را تکان داد

 اعضای اوپک شامگاه چهارشنبه بعد از 5 ساعت نشست نفسگیر به نتیجه غیرمترقبه‌ای دست یافتند که با توجه به نفس مشورتی بودن این نشست هیچ کس منتظر آن نبود. در آخرین دقایق، اجلاس مشورتی اوپک تبدیل به اجلاس فوق العاده شد و 14 کشور صادرکننده نفت خام طی بررسی طرح فریز نفتی (تثبیت تولید نفت خام) تصمیم گرفتند که سقف تولید این سازمان برای یک سال ٣٢ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه تا ٣٣ میلیون بشکه باشد و سهم هر یک از اعضا از این رقم تا دو ماه دیگر اعلام شود که البته نشست دو ماه دیگر این سازمان با نشست نوامبر اوپک در وین مصادف می‌شود.

در میان این 14 عضو توجه تمام رسانه‌ها و حتی بازار نفت به اظهارات دو وزیر نفت ایران و عربستان بود. چرا که دعوای اصلی بر سر سهم، میان این دو عضو تأثیرگذار اوپک جریان داشت. ایران که به تازگی از فشار تحریم‌ها رها شده است قصد دارد تولید خود را از روزانه 3 میلیون و 850 هزار بشکه فعلی به بیش از 4 میلیون برساند اما عربستان مخالف افزایش تولید نفت خام ایران و احیای قدرت نفتی کشور است و در طول دو سال اخیر تمام تمرکز خود را در بازار نفت خام معطوف فعالیت‌های ایران کرده است. اما به توافق رسیدن اعضای اوپک در مورد سقف تولید نفت خام فضای رسانه‌ای را تا اندازه‌ای آرام‌تر کرد. در همان دقایق اولیه بعد از اتمام نشست بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به این مورد اشاره کرد و گفت: از تصمیم امشب اوپک خوشحالم  چرا که فشار از روی ایران برداشته شد. ایران از همان ابتدا اعلام کرده بود در صورتی حاضر است در طرح فریز نفتی شرکت کند که ایران، لیبی و نیجریه از این طرح مستثنی شوند و به ایران اجازه داده شود تولید نفت خام خود را تا سقف 4 میلیون و 137 هزار بشکه در روز افزایش دهد. البته وزیر نفت تاکنون اشاره مستقیمی به اینکه آیا درخواست ایران توسط  سایر اعضای اوپک پذیرفته شده یا خیر نداشته است اما ابراز خوشحالی زنگنه -که پیش از این حاضر نبود در هر شرایطی در طرح فریز نفتی شرکت کند- نشان می‌دهد که منافع ایران در اجرای این طرح محفوظ است و چیزی آن را تهدید نمی‌کند.

ضمن آنکه جهان عقیده دارد آنچه موجب شد اوپک با دست خالی از نشست الجزیره بازنگردد دیپلماسی نفتی ایران و کارگردانی زنگنه بوده است البته این موفقیت یک شبه به دست نیامده و زنگنه برای رسیدن به چنین روزی از نوامبر 2014 در تلاش است. ناگفته نماند که طرح فریز نفتی هنوز به سرانجام نرسیده و فقط یک گام تا به تعادل رسیدن بازار نفت خام و قیمت‌ها برداشته شده است. به طوری که قرار بود در طرح فریز نفتی کشورهای صادرکننده غیر عضو در اوپک نظیر روسیه و قزاقستان نیز شرکت کنند اما این کشورها اصلاً در نشست حاضر نشدند و با اینکه جلسه مربوط به بررسی طرح فریز نفتی بود، روسیه به عنوان یکی از بنیانگذاران طرح در آن شرکت نکرد. با وجود این، تصمیم اعضای اوپک برای کاهش 700 هزار بشکه‌ای حجم تولید سازمان انعکاس گسترده‌ای در بازار جهانی نفت خام و رسانه‌های بین‌المللی داشت.به طوری که دو روز پس از توافق (روز جمعه 9 مهر) قیمت جهانی نفت در پی تصمیم اوپک برای کاهش تولید حدود ۴ دلار افزایش یافت و در پایان معاملات هفته گذشته به ۵۰ دلار و ۱۹ سنت رسید. البته در حالی که قیمت جهانی نفت در این روز از 50 دلار عبور کرد،  خبری در مورد افزایش دکل‌های حفاری فعال در میادین نفت شیل امریکا نیز منتشر شد.  انتظار می‌رفت که با موضعگیری تولید‌کنندگان غیرعضو اوپک مبنی بر همراهی با این سازمان در کاهش تولید، قیمت جهانی نفت با شتاب بیشتری افزایش یابد اما قیمت نفت تحت تأثیر انتظار مسکو در مورد تصمیم اوپک کاهش یافت.

آلکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه پس از توافق سازمان کشورهای تولید کننده نفت اوپک در نشست مشورتی الجزایر برای کاهش حدود 700 هزار بشکه، اعلام کرد که مسکو در این زمینه اقدامی مشابه انجام نمی‌دهد. لذا قیمت‌های جهانی نفت روز جمعه بعد از رسیدن به اوج چند ماهه خود یعنی 50 دلار و 19 سنت برای هر بشکه، تحت تأثیر خبر انتظار مسکو برای دریافت جزئیات مربوط به توافق غافلگیر کننده اوپک کاهش یافت.  به این ترتیب قیمت نفت در روز گذشته به کانال 49 دلار برای هر بشکه بازگشت و تنها عاملی که باعث شد بیش از این کاهش نیابد توافق اوپک برای کاهش تولید برای نخستین بار از سال 2008 تاکنون بود. در همین حال قیمت سبد نفتی اوپک، پنجشنبه با دو دلار و ١٣ سنت افزایش نسبت به روز ماقبل به ٤٤ دلار و ٣٤ سنت برای هر بشکه رسید.

بازتاب رسانه‌ای توافق

تقریباً تمام رسانه‌های معتبر جهان از جمله بلومبرگ، رویترز، بی‌بی سی، وال استریت ژورنال و... همگی از زاویه عقب نشینی عربستان و متحدانش در مقابل دیپلماسی نفتی ایران و بازگشت قدرت ایران در تصمیم‌گیری اوپک به نشست فوق العاده سازمان پرداختند. دستیابی به نخستین توافق در اوپک پس از 8 سال در الجزایر برای بازار نفت یک شوک محسوب می‌شد و هیچ کس انتظار آن را نداشت. بلومبرگ در گزارشی نوشت که ایران و عربستان بالاخره در بازار نفت خام به توافق رسیدند. رویترز به دستیابی توافق میان اعضای اوپک پس از 8 سال اشاره کرد و ایران را برنده این مذاکرات خواند.

اما رسانه‌های امریکایی از زاویه دیگری به این موضوع پرداختند. پایگاه خبری «مارکت واچ» امریکا اعلام کرد: قیمت آتی نفت خام این کشور روز جمعه پس از توافق چهارشنبه گذشته اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در الجزایر، 9 درصد افزایش یافت و بسیاری از دکل‌های حفاری امریکا برای تولید نفت خام از منابع غیرمتعارف آماده کار شدند. تحلیلگران امریکایی مطمئن نیستند که این توافق منجر به ایجاد تعادل در بازار نفت و برابری عرضه و تقاضا شود چراکه در این طرح تولیدکنندگان غیر عضو در اوپک شرکت نمی‌کنند و با افزایش قیمت نفت حتماً دکل‌های حفاری میادین غیرمتعارف نفتی کار خود را از سر خواهند گرفت. به این ترتیب امکان مدیریت بازار و قیمت جهانی نفت وجود نخواهد داشت.