گروه اقتصادی- معاون اول رییس‌جمهور چندی پیش در جلسه کارگروه ملی تسهیل و رفع موانع تولید عنوان کرد که «بانک‌ها از مظلوم‌ترین بخش‌ها هستند.» اسحاق جهانگیری در حالی از واژه «مظلوم» برای نظام بانکی استفاده و نسبت به فضاسازی‌های منفی‌ای که علیه نظام بانکی وجود دارد، به شدت انتقاد کرده که این روزها آشفته بازار بانک‌ها حتی صدای مراجع عظام تقلید را در آورده است.
به گزارش افکارنیوز، در حال حاضر یکی از اشکالاتی که به بانک‌ها وارد می‌شود، این است که بانک‌ها در خدمت سرمایه‌داران هستند و نسبت به ضعفا بی‌توجهی می‌کنند و در عین حال، تنها به افزایش سرمایه خود فکر می‌کنند؛ به طوری که مرتبا شاهد افزایش شعب بانک‌ها هستند.
مشکل دومی که حتی به عنوان خیانت بانک‌ها تشبیه شده، این است که بانک‌ها در پیگیری اخذ وام تاخیر می‌اندازد برای افزایش بدهی، تا وثیقه‌ها را به طور کامل جلب کنند. بر این اساس، جریمه تاخیر یکی از معضلات سیستم بانکی است.
از سوی دیگر، هم‌اکنون ربا در عملکرد بانک‌ها کتمان کردنی نیست، ولی تعیین مصادیق کار مشکلی است و نمی توان گفت، فعالیت‌ها ربوی بوده است. اکنون بسیاری از اقدامات بانکی در شکلی که انجام می‌شود، ربوی نیست، ولی در باطن اتفاقاتی می‌افتد که شائبه ربوی بودن را ایجاد کرده است.
در این خصوص، غلامرضا همچنین مصباحی مقدم، نماینده سابق مجلس، مشکل را در بی‌قانونی بانک‌ها می‌داند و بر این باور است که بانک‌ها با عناوین گوناگون، قوانین را دور می‌زنند و این نظارت بانک مرکزی است که می‌تواند از چنین بی‌قانونی‌هایی جلوگیری کند.
به گفته وی، بسیاری از دریافتی‌ها و پرداختی‌های بانکی با سازوکاری که اکنون به کار می‌رود، ماهیت ربوی دارد، این هم صرفا به دلیل خلاهای قانونی است که بعضا بانک‌ها از آن استفاده می‌کنند و قانون را دور می‌زنند.
در کنار این‌گونه فعالیت‌ها، منفعت‌طلبی بانک‌ها از کاهش‌های مکرر نرخ سود سپرده بانکی قرار دارد. بر اساس توافق اخیر بین بانک‌های دولتی و خصوصی نرخ سودبانکی کاهش یافت و با وجود حمایت و استقبال مسوولان پولی و بانکی کشور از توافق یاد شده، به‌نظر می‌رسد آثار منفی این کاهش نرخ در منافع بانک‌ها گم شده است. در این میان، فاصله 8 و نیم درصدی میان نرخ تورم و نرخ سود تسهیلات بانکی (رقم 18 درصدی که در ظاهر دریافت می‌شود و در عمل رقم‌های بالاتری است) در واقع رانتی است که سیستم بانکی از تولیدکنندگان و مردم دریافت می‌کند. این در شرایطی است که یکی از مشکلات بخش تولید، بالا بودن هزینه تامین مالی در کشور است.
البته در کنار این‌گونه اقدامات، سودآوری و منفعت‌طلبی بانک‌ها به جایی رسیده که به سمت ساخت‌وساز و تجارت رفته‌اند. این روزها وقتی که تابلوی مشخصات ساختمان‌های در حال ساخت و یا سایت شرکت‌های بزرگ ساختمان سازی را رصد می‌کنیم، نام بسیاری از بانک‌های بزرگ به عنوان سازنده، کارفرما و... به چشم می‌خورد که نشان از حضور جدی بنگاه‌های بزرگ مالی در امر ساخت و ساز دارد. به عبارتی، بانک‌ها برای رونق داخلی خود، به‌دنبال لقمه راحت الحلقومی به نام «ساخت و ساز» هستند که ریسک کم و سود بالایی برای آنها دارد و این دقیقا مغایرت قانونی دارد.
همه آنچه که گفته شد، بخش‌هایی از منفعت‌طبی نظام بانکی است که این روزها نه در جهت منافع مردم، بلکه در جهت سودآوری خود و اشخاص خاص حرکت می‌کنند. بر این اساس، در حال حاضر این سوال از معاون اول رییس‌جمهور مطرح است که مظلومیت بانک‌ها را با توجه به عملکردی که دارند، در کجا باید یافت؟
مریم فکری
