پس از چندین سال رکود در بازار مسکن، این روزها صحبت‌هایی در خصوص خروج بخش مسکن از رکود به گوش می‌رسد. این در شرایطی است که به باور مشاوران املاک، خرید مسکن در سه سال اخیر 90 درصد کاهش یافته بود. اما در روزهای گذشته وزیر راه و شهرسازی در بخشی از صحبت‌های خود گفت «نشانه‌هایی از بازگشت رونق به بازار مسکن قابل مشاهده است و شاخص‌های پیش‌نگر موید این گزاره هستند که رکود آرام آرام از این بازار رخت بر می‌بندد.»
به گفته عباس آخوندی، «در شرایط فعلی همه بخش‌های اقتصادی برای خروج از رکود بسیج شده‌اند و در بخش مسکن بر حلقه‌های پیشران و آن بخش از تقاضا که می‌تواند با هزینه کم، سمت عرضه را به حرکت وادار کند متمرکز شده‌ایم.»
شاید موید این ادعا، گزارش معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی از آمار معاملات بازار مسکن تهران در دو ماهه اول امسال باشد. براساس این گزارش، در دو ماهه فروردین تا اردیبهشت ماه سال 95، تعداد معاملات واحدهای مسکونی آپارتمانی به 20 هزار و 831 واحد رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 5.1 درصد افزایش را نشان می‌دهد.»
گزارش بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد در اردیبهشت ماه سال 1395 تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به 15 هزار و 431 واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه مشابه سال قبل 8.2 درصد افزایش بافته است. اگرچه البته این افزایش تحرکات در بخش مسکن، همراه با افزایش قیمت‌ها نبوده و همچنان با نرخ‌های گذشته، معاملات در بازار مسکن انجام گیرد.
پیش‌بینی‌های مختلف از آینده بازار
البته پیش از این مقامات دولتی، اقتصاددانان و کارشناسان اقتصاد مسکن در بررسی‌های جداگانه از آینده بازار ملک، پیش‌بینی کرده بودند که معاملات مسکن حداقل تا اوایل تابستان و در نیمه دوم امسال از رکود خارج خواهد شد.
علی چگینی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن در ابتدای خردادماه با استناد به آمار معاملات اردیبهشت و برآیند مطالعات دفتر بر روی آخرین تحولات بازار، اعلام کرده بود: «علائم رکود در بازار مسکن تهران کمتر شده و خرید و فروش ملک نسبت به عمق رکود سال گذشته که نیمه اول سال حاکم بود، رونق گرفته است؛ هر چند بازار تا رسیدن به شرایطی همچون دوره رونق سال‌های 90 و 91، نیازمند زمان بیشتری است.»
حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی نیز گفته بود: «پیش‌نشانه‌های خوبی برای رونق بخش مسکن دیده میشود.»
در نظرسنجی‌ای هم که در این خصوص برگزار شده بود، 50 مشاور املاک از مناطق 22 گانه شهر تهران عنوان کرده بودندکه «هم‌اکنون شرایط کافی برای رونق معاملات مسکن در تابستان 95 فراهم است.» در این نظرسنجی، غالب شرکت‌کنندگان از «مصمم بودن تقاضای مصرفی به خرید آپارتمان» و همچنین «عرضه واحد با قیمت سال گذشته» خبر دادند و در عین حال، شرایط فعلی را «فاز انتقال» از رکود به رونق توصیف کردند؛ به طوری که مراجعه به بنگاه‌ها افزایش یافته و طرفین معامله بر آپارتمان‌های میان‌متراژ متمرکز هستند.
عوامل موثر در ایجاد رونق در بازار مسکن
در این میان، کارشناسان، یکی از عوامل موثر در ایجاد رونق در بازار مسکن را کاهش نرخ سود بانکی می‌دانند. علی قائدی، یک کارشناس اقتصاد مسکن در این خصوص می‌گوید: «در میان عامل‌های موجود به نظر می‌رسد مهم‌ترین مساله‌ای که این روزها برای تاثیرگذاری در بازار مسکن وجود دارد، همان کاهش نرخ بهره است که در کوتاه‌مدت می‌تواند تاثیر زیادی بر این بازار بگذارد.»
به گفته وی، «با کاهش نرخ سود بانکی مردم راغب می‌شوند که مصرف‌شان را زیاد کنند و همچنین تقاضای سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند. از این بابت به نظر می‌رسد که بخش مسکن به عنوان یکی از بخش‌های اقتصادی، با کاهش نرخ سود بانکی با تحریک در تقاضا و به تبع آن افزایش سرمایه‌گذاری مواجه خواهد شد.»
علی چگینی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی نیز معتقد است که «کاهش نرخ سود سپرده باعث میشود منابع کمتری وارد بانک‌ها شود و ممکن است وارد سایر بازار های اقصادی و بورس شود و اگر بخش مسکن جذاب شود، وارد این بخش هم می شود.»
کارشناسان همچنین سیاست‌های اتخاذ شده در بخش مسکن از جمله افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن و ورود تدریجی وام‌های 80 میلیون تومانی خرید و ساخت مسکن صندوق پس‌انداز یکم بانک مسکن را عامل اثرگذار دیگر بر این بخش می‌دانند؛ تا جایی که حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهرسازی نیز با اشاره به اثرات وام 80 میلیون تومانی بر بازار مسکن، گفته است: «از محل ثبت نام متقاضیان در صندوق پس انداز مسکن یکم، ۳ هزار میلیارد تومان به بازار مسکن تزریق میشود.»
به گفته وی، «تاثیر این تسهیلات به تدریج خود را نشان می‌دهد و ما هم به دنبال این هستیم که تورم در بازار مسکن به وجود نیاید.»
البته اواسط اردیبهشت‌ماه امسال، حامد مظاهریان با اشاره به جزییات برنامه دولت برای خروج غیرتورمی مسکن از رکود، عنوان کرده بود: «سیاست ما مبتنی بر بازار رهن و پس‌انداز است، بنابراین وقتی خرید و فروش مسکن بر پایه سیستم تسهیلات و پس‌انداز باشد، اثرات کاهشی بر تورم داشته و اقتصاد سالمی را به وجود می‌آورد.»
بنا به گفته وی، «در نتیجه اجرای چنین سیستمی، مسکن از رکود خارج شده و تورمی را هم در این بخش نخواهیم داشت.»
مظاهریان با اشاره به تسهیلات صندوق پس‌انداز مسکن یکم و دریافت وام از محل اوراق تسه، متذکر شده بود: «این تسهیلات برای افزایش توان مالی در طرف تقاضا تعریف شده تا توان اقتصادی متقاضیان را افزایش دهد.»
چرا مسکن باید از خواب بیدار شود؟
سوالی که در این میان مطرح است، این‌که چرا تا این حد روی خروج از رکود مسکن تاکید وجود دارد؟ شاید پاسخ این سوال را در این‌جا یافت که بخش مسکن 33 درصد از حجم اقتصاد کشور را در بر می‌گیرد ممع نقشی اساسی در تولید ناخالص داخلی محسوب میشود و صنعت ساختمان 12 درصد اشتغال مستقیم ایجاد می‌کند که هم‌اکنون در رکود قرار دارد.
اهمیت بخش مسکن از این جهت بیشتر میشود که این کالا به عنوان یکی از اصلی‌ترین کالاها 33 درصد از هزینه سبد خانواده‌های ایرانی را در بر می‌گیرد. از سوی دیگر به دلیل شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی هم‌اکنون زمان انتظار خانه‌دار شدن ایرانی‌ها 12 سال است که طرح جامع مسکن تلاش دارد در سال 1405 این زمان را به 8 سال برساند اما قطعا ادامه‌ی رکود، سدی در مقابل تحقق این آرمان خواهد بود.
