مسلم خانی مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار در گفتگویی با اعلام اینکه در کشور دو مطالعه در زمینه کارآفرینی صورت گرفته است، گفت: یک مطالعه از سوی سازمان دیده بان جهانی کارآفرینی صورت گرفته و مطالعه دیگری نیز از سوی مرکز پژوهش های مجلس صورت گرفته که سهم و نقش زنان کارآفرین را در دنیا، منطقه و در ایران بررسی کرده است.
مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار اظهار داشت: در این مطالعات ۵ نکته کلیدی وجود دارد. نکته اول اینکه قصد کارآفرینی زنان و میل به آن در تمام جهان از مردان بیشتر است، یعنی اینکه میل به خلاقیت و نوآوری زنان از مردان بیشتر است.
خانی ادامه داد: شاخص دوم این است که تعداد میل به کارآفرینی ها و خلاقیت هایی که به ابداعات و اختراعات رسیده و ما اسم آن را نمونه های آزمایشگاهی کارآفرینی می گذاریم در مردان از زنان بیشتر است. یعنی تعداد زیادی از مردان خلاق توانستند ایده های خود را به مرحله آزماشگاهی نسبت به زنان برسانند.
این مقام مسئول در وزارت کار تاکید کرد: شاخص سوم بیان می کند که میل به ایجاد کسب و کارهای تیمی و گروهی در بین زنان نسبت به مردان در کل جهان بیشتر است و این یک شاخص بسیار مهمی است که زنان تمایل بیشتری به تیم گرایی دارند و این مسئله در ایران نیز وجود دارد.
وضعیت ایده‌های کارآفرینی در ایران
وی تصریح کرد: سهم کارآفرینی های انجام شده بر اساس مطالعات سال های ۸۴ تا ۹۳، در بین کارآفرینان شناسایی شده در ایران سهم زنان کارآفرین نسبت به مردان حدود ۶.۲ درصد است که نشان می دهد قصد کارآفرینی زنان در ایران تا زمانی که به کارآفرینی واقعی تبدیل شده بسیار کوچک شده است.
مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار گفت: یکی از دلایل آن محدودیت های اجتماعی و دیگری مربوط به مجوزهای کسب و کار است. نکته مهم تر اینکه ما هم در جهان و هم در ایران، بسته جامع مشوق های کارآفرینی و اشتغال زنان را باید تدوین کنیم که بتوانیم فرایند از قصد کارآفرینی تا انجام کارآفرینی را تکمیل کنیم.
خانی خاطرنشان کرد: شاخص پتجم در بحث کارآفرینی سازمانی که معمولا یک نفر به عنوان مدیر فعالیت های کسب و کار را ساماندهی می کند تا سازمان کارآفرین ایجاد شود. در عین حال، کارآفرینی سازمانی مردان ۱.۲ برابر بیشتر از زنان است.
این مقام مسئول در وزارت کار خاطرنشان کرد: بررسی ها نشان می دهد نسبت جنسیتی اشتغال در ایران طی ۱۰ سال آینده کاملا تغییر خواهد کرد. در حال حاضر حدود ۲۴ میلیون نفر در بازار کار ایران فعال هستند که ۱۹.۴ درصد آن را زنان تشکیل می دهند که حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر می شوند.
وی تاکید کرد: مطالعات و آینده پژوهی بازار کار نشان می دهد که در ۱۰ سال آینده قطعا این نسبت تغییر می کند و با حضور موثر زنان در بازار کار ایران مواجه می شویم که در قالب کسب و کارهای کارآفرینانه و خوداشتغالی و استخدامی خواهد بود. پیش بینی می شود در دهه آینده با پدیده مردان خانه دار در ایران مواجه می شویم.
مردان خانه‌دار می‌شوند
به گفته خانی، بنابراین اینگونه نیست که نسبت جنسیتی اشتغال در ایران حالا حالاها به همین منوال باشد و مردان بالاترین سهم را در بازار کار ایران داشته باشند و ما شرایط ۸۰ درصد اشتغال مردان و ۲۰ درصد اشتغال زنان را داشته باشیم.
مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار اظهارداشت: بررسی های انجام شده از حیث نوآوری، وجدان کاری، انضباط و میل به آفرینش های خلاقانه نشان می دهد که ترکیب جنسیتی بازار کار بسیار مهم است و در کسب و کارهایی که نسبت جنسیتی ۶۰ درصد زنان و ۴۰ درصد مردان بوده اند و یا حتی ۵۱ درصد زنان و ۴۹ درصد مردان بوده اند، میل به کارآفرینی بیشتر شده است.
خانی افزود: تغییر ضریب جنسیتی می تواند به تعادل بخشی در بازار کار کشور کمک کند و می تواند به افزایش کیفیت تولیدات و خدمات کمک کند و همچنین به افزایش وجه جهانی نیروی کار ایران در جهان منجر شود. یکی از شاخص های توسعه یافتگی این است که سهم زنان در بازار کار کشورها چقدر است؟
وی با اشاره به اینکه تولید آمارها در ایران به صورت جزئی و ریز پرداخته نمی شوند گفت: سهم زنان خانه دار در ایران که حدود ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر هستند در اقتصاد کشور و تولید ناخالص داخلی چقدر است؟ در آمریکا به صورت هفتگی سهم زنان خانه دار در کنار سهم سایر گروه های اجتماعی از کسب و کار و تولید ملی مشخص می شود.
این مقام مسئول در وزارت کار تصریح کرد: ما اگر بیاییم و به صورت هفتگی سهم کسب و کارها را مشخص کنیم و نقش آفرینی آنها را در اقتصاد به دست بیاوریم به این نتیجه می رسیم که اتفاقا نقش آفرینی زنان در اقتصاد به مراتب بیشتر از مردان است. یک زن خانه دار ۱۶ کارکرد دارد که حذف هر یک می تواند برای اقتصاد کشور هزینه داشته باشد.
طرح کاهش ساعت کار زنان
به گفته خانی، در ادبیات پژوهشی جهان تاکید می شود که باید در کشورها برای اشتغال و کسب و کار زنان بسته های جامع تهیه شود و به عنوان قانون باشد به این دلیل است که کارکردهای متنوع زنان را در زندگی اجتماعی، شغلی و خانوادگی به رسمیت بشناسیم.
مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار بیان داشت: یکی از مواردی که باید در بسته های حمایتی از اشتغال زنان به آن برسیم این است که خانه داری هم به عنوان یک شغل به رسمیت شناخته شود و موضوع امکان بازنشستگی و تامین اجتماعی آن را هم دنبال کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در مورد اشتغال زنان تاکنون برخی قوانین به صورت جداگانه تدوین و ارائه شده و هیچگاه یک بسته جامع در اینباره نبوده است. وقت ما از کاهش ساعت کار زنان از ۴۴ ساعت به ۳۶ ساعت در هفته سخن می گوییم باید یارانه اشتغال زنان را نیز پیش بینی کنیم.
خانی تصریح کرد: بعید نیست که نسبت حضور زنان در بازار کار ایران تا ۱۰ سال آینده از ۱۹ درصد فعلی به ۴۲ تا ۴۵ درصد برسد. این روند بر مبنای مطالبات زنان برای ورود به بازار کار است و همچنین نیازی که اقتصاد ایران در آینده نزدیک به کارگران صاحب دانش خواهد داشت. بنابراین خواسته یا ناخواسته در مقابل یک پدیده اجتماعی قرار خواهیم گرفت و برای اینکه دوباره غافلگیر نشویم نیازمند فراهم کردن زمنیه های قانونی است.
این مقام مسئول در وزارت کار اظهارداشت: تا مدت ها ما با این مسائل مواجه بودیم که مرتبا عنوان می کردند کشور با تقاضای یکباره کار، مسکن و نیازهای متولدین دهه ۶۰ مواجه شد اما این موارد قابل توجیه نیست و ما باید از حالا آماده پدیده مردان خانه دار باشیم و به این آمادگی برسیم که حضور زنان در بازار کار به شیوه کارآفرینانه افزایش خواهد یافت.
مشاور معاون توسعه اشتغال وزارت کار گفت: در بسته ای که برای توسعه فعالیت های کارآفرینانه زنان در کشور تدوین شده و نیازمند اجماع ملی است. این بسته باید در مجلس به عنوان قانون توسعه کارآفرینی و اشتغال زنان تدوین شود و البته دولت هم باید در این زمینه همکاری کند تا در جامعه اجرایی شود.
به گفته خانی، یکی از مباحث این بسته جامع به رسمیت شناختن شغل زنان خانه دار است که موضوع مهمی است و باید شغل خانه داری زنان به رسمیت شناخته شوند و زنان بتوانند برای کار در منزل بازنشستگی بگیرند و همه پیش بینی های قانونی مانند از کار افتادگی نیز شامل حال آنها شود. ما با جامعه ۱۴ میلیونی زنان مواجه هستیم در حالی که در قوانین برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه اعتباراتی برای بیمه شدن نهایتا ۱۰۰ هزار نفر پیش بینی شده بود که هرگز عملیاتی نشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر به خانه داری زنان به عنوان یک شغل نگاه شود و سرانه بیمه ای برای آنها تعریف شود به عنوان نمونه در تعیین حداقل مزد، می توان آن را ملاک بیمه پایه زنان خانه دار دانست که بخشی باید توسط نهاد حاکمیت و بخشی نیز توسط خانواده ها تقبل شود. اگر خانه داری به عنوان یک شغل شناخته شود فرایند بیمه زنان خانه دار انجام می شود.
تدوین بسته جامع اشتغال زنان
این مقام مسئول در وزارت کار اظهارداشت: این موضوع در برخی کشورهای توسعه یافته انجام شده و چیز جدیدی نیست که ایران بخواهد آن را انجام دهد. اگر شغل خانه داری به رسمیت شناخته شود که قابلیت محاسبه نیز داشته باشد، می تواند در تولید ناخالص داخلی اثرگذار باشد.
خانی گفت: بسته جامع توسعه کارآفرینی و اشتغال زنان ۳۲ مورد دارد که یک نکته مهم آن ترویج و توسعه فرهنگ کارآفرینی است. ممکن است در بسیاری از موارد کارآفرینی را مردانه بدانیم؛ بنابراین توسعه و ترویج کارآفرینی در مورد زنان اتفاق بیافتد، اثرپذیری بالاتری خواهد داشت. یک مورد دیگر در این بسته مربوط به کاهش ساعت کار زنان است که باید دنبال شود.
مشاور توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار افزود: موضوع مشاغل از راه دور نیز در این بسته جامع دیده شده و سب و کارهای قابل انجام در فضای وب و بدون حضور می توان آنها را عملیاتی کرد می تواند در اختیار زنان باشد و به عنوان فرهنگ اشتغال زنان قابل طرح است. همچنین موضوع ارگونومی و عوامل محیطی اشتغال زنان در این بسته به صورت جدی باید پرداخته شود.
وی به بحث بازنشستگی زنان به عنوان یک موضوع مهم در مورد پیش بینی های آینده اشتغال زنان اشاره کرد و اظهارداشت: هلدینگ ها و شبکه های کسب و کار و توسعه آنها در این بسته وجود دارد. بازار کار در آینده به کارگران دانشی و صاحب مهارت نه تنها در ایران بلکه در جهان، نیازی واقعی است. در بازار کار ایران هنوز اصرار به فعالیت دستوری و روش های سنتی فعالیت وجود دارد و در بخشی از بازار کار با وجود تغییر تکنولوژی ها، الگوی فعالیت به روش های سنتی دنبال می شود.
این مقام مسئول در وزارت کار تصریح کرد: متاسفانه به دلایل معیشتی و تا حدودی فرهنگی که بار تکفل خانواده بر عهده مردان است و زنان می توانند در اینباره نقشی نداشته باشند، گرایش مردان به دانشگاه و متخصص شدن و کسب مهارت رو به کاهش است و از آنسو گرایش زنان به عرصه های کسب دانش رو به افزایش است و این موضوع می تواند تا جایی فقط برای دریافت مدرک است و بعد از آن خانم دکتر و مهندس علاقمند به نقش آفرینی در بازار کار می شود.
خانی افزود: به هر میزان تعادل جنسیتی در بنگاهی بیشتر شده به همان میزان نیز برندگرایی و نوگرایی بهبود می یابد و ما در حوزه ترویج کارآفرینی نیازمند فرهنگ هستیم و در توسعه کارآفرینی زنان نیز نیازمند قانونی شدن بسته جامع اشتغال و کارآفرینی زنان هستیم. این مسئله می تواند حضور زنان در بازار کار را با ملاحظه به رسمیت بشناسد.
