اشتغال و دستیابی افراد به شغل مورد نظر از اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود؛ یکی از اهداف کلان توسعه در اغلب کشورها و از جمله کشور ما، کاهش بیکاری و توسعه فعالیت های شغلی است به همین جهت دولت ها برای جلوگیری و رفع آثار مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی معضل بیکاری به دنبال تدابیری در این خصوص بوده اند.
البته آنچه در دهه های اخیردر این خصوص رخ داده است صرفا ارائه آمار و گزارش از طرح‌های متعدد اشتغالزایی از سوی دولت ها بوده است و در این میان، همواره اعلام شده به زودی این مشکل در کشور ریشه کن و پرونده آن بسته می شود؛ اتفاقی که اگر در شرف تحقق بود، امروز کشور شاهد بیکاری میلیونی جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی نبودیم.
محسن جلال پور رئیس اتاق بازرگانی ایران پیش از این درخصوص نرخ بیکاری کشور گفته بود "عدد بیکاران بیش از پنج میلیون برآورد می شود و هر ساعت حدود 150 نفر به جمعیت بیکاران افزوده می‌شود که نگرانی ها در این باره را صد چندان می‌کند" با توجه به این آمار و با یک حساب سرانگشتی می توان نتیجه گرفت هر روز 3600 نفر، هر هفته 25200 نفر، هر ماه 108 هزار نفر و بطورتقریبی هر سال یک میلیون و سیصدهزارنفر به جمعیت بیکاران کشور اضافه می شود؛ این جمعیت قابل توجه از طوفان تقاضا برای شغل حاکی از افزایش روند بیکاری و تقاضا برای کارخواهد بود.
***عامل اصلی بیکاری رکود فزاینده اقتصادی است
هوشنگ اطحمی عضو سابق اتاق بازرگانی ایران و تهران با اشاره به اینکه رکود اقتصادی عامل اصلی رشد بیکاری در کشور است، افزود: روند رو به رشدی در توقف فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی بوجود آمده و همین امر آمار بیکاری در کشور را بالا برده است.
وی بابیان اینکه تزریق منابع مالی به پروژه‌های عمرانی یک راهکار اساسی برای حل معضل بیکاری خواهد بود، افزود: وظیفه اصلی دولت هدایت و تزریق منابع مالی به سوی بنگاه‌های اقتصادی به منظور افزایش رونق اقتصادی است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به پتانسیل فوق‌العاده گسترده کشور در زمینه زیرساخت‌های بنادر و ترمینال‌های دریایی تصریح کرد: با سرمایه‌گذاری دولت در اینگونه صنایع زیربنایی و بلند مدت می‌توانیم در آینده به اشتغالزایی موثر و پایداری در کشور امیدوار باشیم.
اطحمی با اشاره به مشکل کنترل تورم و رسیدن به نقطه امن در اقتصاد، گفت: در صورت نبود تداخل مدیریتی و تنگناهای داخلی و خارجی و همچنین مطلوب بودن سایر عوامل، راه پیش روی دولت دراین خصوص هموارتر خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه هزینه ایجاد اشتغال برای یک نفر در شرکت‌های خدماتی بسیار کمتر و زودبازده‌تر از شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی است، افزود:دولت تمام هزینه‌های اشتغالزایی را نمی تواند بپذیرد و ما ناچار به جذب سرمایه‌گذار‌های خارجی هستیم ولی لازمه این امر ایجاد اعتماد است.
لازم به ذکر است که بسیاری از واحدهای تولیدی درچندسال گذشته تحت تاثیر شرایط اقتصادی تعطیل شده اند و این امر موجی از بیکاری را به دنبال داشته است بطوریکه حرکت منابع بانکی به سمت بنگاه‌های زودبازده نیز نتوانسته از تعداد بیکاران بکاهد؛ در این میان کارشناسان اقتصادی معتقدند برای کنترل بیکاری باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد شود موضوعی که درهیچ سالی تحقق نیافته است.
احمد امیراحمدی نایب رئیس اتاق صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه افزایش ورشکستگی واحدهای تولیدی موجب بیکاری بسیاری از افراد می شود، افزود: زمانی که کشوری با رکود مواجه می‌شود ورود افراد آگاه و ارائه راهکارهای عملی در کنار همکاری دولت‌ها می‌تواند راهکار اصلی خروج از تنگنای رکود به حساب آید.
وی با اشاره به اینکه ورود افراد نا آگاه به بخش تولید موجب اختلال و ناپایداری در بازار خواهد شد، ادامه داد: بها دادن به تشکل‌ها و دعوت از آنها در شناخت صنایع بازرگانی برون‌رفت از رکود و رونق اشتغالزایی در جامعه را به دنبال خواهد داشت.
***سپاه خاموش بیکاران هر دولتی را از پا درمی آورد
مسعود دانشمند دبیر کل خانه اقتصاد ایران نیز گفت: عدم توجه به آمارهای نفوس و مسکن در سالهای گذشته و عدم برنامه‌ریزی دولت‌ها باعث ایجاد معضل بیکاری در جامعه شده است بطوریکه می توان گفت سپاه خاموش بیکاران موجب ضعف و ازپای درآمدن هردولتی می شود.
وی با اشاره به اینکه باید در سالهای آینده برای 5.5 میلیون دانشجو شغل پایدارایجاد شود،افزود: باید به ازای هر دانشجو 2 نفر نیروی کار با تحصیلات پایین‌تر در نظر بگیریم یعنی در چند سال آینده باید 15 میلیون شغل جدید ایجاد شود.
دانشمند در ادامه گفت: اگر به ازای ایجاد هر شغل 200 میلیون هزینه نیاز باشد باید بودجه 30 هزار میلیارد تومانی در نظر بگیریم تا دانشجویانی که در چند سال آینده وارد بازار کار می‌شوند به خیل عظیم بیکاران نپیوندند که تامین چنین هزینه بالایی از دولت برنمی آید و نیازمند جذب سرمایه‌های خارجی هستیم.
وی گفت: تکنولوژی و ایجاد بازار جدید دو منفعت بزرگ ورود سرمایه‌گذار خارجی به داخل کشور است و قطعا در ادامه رونق اشتغالزایی نیز به آنها اضافه می‌شود.
*** 4 میلیون 500 هزار نفری که به هر شغل تن نمی دهند
بر اساس این گزارش نسل جدید تحصیل‌کرده‌ها در صف بیکاران و فرهنگ غلط پشت میز نشینی موجب شده تا شاخه کارآفرینی محجور بماند و تولید کشور شکوفا نشود؛ هادی ابوی دبیرکل انجمن های صنفی کارگران در این باره گفت:شاید بخشی از آمار بیکاران صددرصد بیکار نباشند و مثلا هفته ای 20 ساعت مشغول کارباشند و قطعا نباید آنها را جز آمار محاسبه کنیم.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ کار و بازاریابی در جامعه و خانواده های ایرانی بسیار ضعیف است، افزود: درحال حاضر 4 میلیون و پانصد هزار نفر فارغ التحصیل دانشگاهی داریم که حاضر به انجام هرنوع کاری نیستند.
لازم به ذکر است در سالهای اخیر به دلیل حجم بالای تشکیل سرمایه و نیز تغییر تکنولوژی تولید عمدتا به دلیل اتکا به واردات ناشی از رشد درآمدهای نفتی، بهره‌وری نیروی کار روند افزایشی داشته و در مقابل اشتغالزایی کاهش یافته است.
