پس از توافقات برجام و در اوایل زمستان سال گذشته بود که دولت اعلام کرد در قراردادی با کمپانی سازنده ایرباس، 118 فروند هواپیمای نو از این کمپانی برای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران خریداری خواهد کرد.
در پیش‌قراردادی که آن زمان به امضاء رسید، مقرر شد 118 فروند انواع ایرباس شامل 45 فروند ایرباس 321 و 320، 45 فروند ایرباس 330، 16 فروند ایرباس 350 و 12 فروند ایرباس 380 پهن‌پیکر برای ایران‌ایر خریداری شود و در مدت زمان 5 تا 8 سال در اختیار هما قرار گیرد.
درباره رقم این پیش‌قرارداد هم پیش از این گمانه‌زنی‌هایی از سوی رسانه‌ها و با بررسی سایت کمپانی ایرباس، مطرح شد و عده‌ای رقم قرارداد را 25 میلیارد دلار عنوان کردند، اما وزیر راه و شهرسازی مدعی شد که این رقم، رقم «کاتالوگ پرایس» است و رقم واقعی در تفاهم‌نامه ایران‌ایر با ایرباس برای این 118 فروند هواپیما، 10.5 میلیارد دلار است.
در پیش‌قرارداد مقرر شد تأمین مالی این هواپیماها به صورت فاینانس و سهم 85 درصدی کمپانی ایرباس در تأمین فاینانس و تأمین نقدینگی 15 درصدی ایران‌ایر انجام شود و البته مقرر شد بخشی از سهم 15 درصدی هما از محل تسهیلات صندوق توسعه ملی تأمین شود، دولت جمهوری اسلامی ایران هم ضمانت فاینانس را بر عهده می‌گیرد؛ البته در این تفاهم‌نامه قید شده است که اگر ایران‌ایر امکان تأمین سهم 15 درصدی خود را هم نداشت، کمپانی ایرباس این رقم را از محل فاینانس برای ایران‌ایر تأمین کند.
در تفاهم‌نامه‌های خرید این هواپیماهای نو، دولت ضمانت فاینانس‌ها را انجام می‌دهد، در واقع دولت خود در خرید هواپیما برای ایران‌ایر وارد شد و پس از باز کردن مسیر‌های سیاسی و تسهیل روند خرید هواپیما، رایزنی‌‌ها با مدیرعامل ایرباس از سوی رئیس‌جمهور و وزیر راه و شهرسازی آغاز شد و سپس در تفاهم‌نامه‌ها هم، دولت ضامن باز پرداخت اقساط این هواپیماهای نو شد تا ایرلاین دولتی ایران‌ایر که تا همین چند سال پیش تا پله‌های نهایی خصوصی‌سازی پیش رفت نه تنها دولتی بماند بلکه دولت هم به طور گسترده در عرصه تصدی‌گری وارد شده و هواپیما وارد ناوگان کند.
بماند؛ اما همان روز‌‌ها بود که اعلام شد «خرید ایرباسها فعلاً در قالب پیش‌قرارداد مطرح شده است و با بررسی‌های انجام شده از سوی مدیرعامل هما و نمایندگان ایرباس، تا 40 روز کاری بعد، این پیمان به قرارداد منتج می‌شود.
روز 11 بهمن‌ماه سال 94 بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: قرارداد خرید ایرباسها تا 20 روز کاری آینده به امضاء می‌رسد.
عباس آخوندی با بیان اینکه مبلغ قرارداد خرید 118 فروند ایرباس از کمپانی ایرباس 10.5 میلیارد دلار است، سهم ایران را در این قرار 15درصد عنوان کرد و گفت: کمپانی سازنده 85 درصد اعتبار را در قالب تسهیلات تأمین می‌کند.
وی همان روز (11 بهمن‌ماه 1394)، درباره امضای قرارداد ایرباسها توضیح داد: فعلاً در این باره پیش‌قرارداد به امضا رسیده است و پس از آن باید مراحل قانونی طی شود؛ دو طرف 20 روز کاری مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.
آخوندی حتی درباره رقم قرارداد ایرباسها هم توضیح داد که مبلغ قرارداد 10.5 میلیارد دلار است و تحویل این ایرباسها از اسفندماه آغاز می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه پروسه تحویل ایرباسها 8 ساله است درباره سیستم بازپرداخت و نحوه تأمین مالی، اظهار داشت: خرید این ایرباسها بر اساس سیستم اجاره به‌شرط تملیک است، برای توسعه ناوگان هوایی کشور، 500 فروند هواپیما لازم داریم که 50 میلیارد دلار اعتبار می‌خواهد، اما ایرلاین‌ها چنین نقدینگی ندارند، بنابراین پس از بررسی لازم به مدل اجاره به‌شرط تملیک رسیدیم؛ 85 درصد مبلغ کل ایرباسها را فروشنده تأمین می‌کند و 15 درصد سهم ما است، بازپرداخت به‌صورت اقساط و به‌تدریج از محل درآمد هواپیما و فروش بلیت حاصل می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی سهم ایران را در این قرارداد 1.5 میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: این مبلغ یکجا پرداخت نمی‌شود بلکه به‌صورت 20% - %20 در مدت زمان 8 سال پرداخت خواهد شد، در واقع آخرین هواپیما از این خرید ظرف 15 سال تسویه حساب می‌شود.
آخوندی درباره قیمت ایرباسها گفت که قیمت اسمی یا کاتالوگی این ایرباسها 25 میلیارد دلار است، اما طبق روند کمپانی سازنده، هنگام فروش ارقام کم‌تر می‌شود و به 10.5 میلیارد دلار می‌رسد. زیرا نرخ مبنای تأخیرات تحویل بر اساس نرخ اسمی خواهد بود.
بنا به گفته وی 20 درصد اولیه قرارداد را شرکت ایرباس از محل منابع داخلی خود تأمین می‌کند و 80 درصد بقیه را اعتبارات صادراتی می‌گیرد که در این باره شرکت‌های تضامین اروپایی نظیر کوهاس این تضمین را انجام می‌دهد.
به هر حال سال 94 هم به پایان رسید اما قرارداد ایرباسها به نتیجه نرسید، البته آخوندی در 26 اسفند سال گذشته وعده‌‌ای دیگر داد و گفت: برنامه‌ریزی شده است قرارداد ایرباسها در 3 ماهه اول سال 95 نهایی شود.
بنابراین گزارش این ادعاها و جنجال‌‌های رسانه‌ای مدیران دولت در قرارداد خرید ایرباسها در حالی مطرح شد که درباره به نتیجه رسیدن قرارداد خرید این هواپیماها هیچ مقام مسئولی به تازگی اظهارنظر نکرده است و به نظر می‌رسد دولت در این پیش‌قرارداد رو دست خورده است، زیرا از سویی موضوع تأمین فاینانس این هواپیماها در ابهام است و شاید همین موضوع تأمین مالی، موجب شده است که مدیران کمپانی ایرباس در امضاء قرارداد تعلل به خرج دهند.
به هر حال هیچ خبری از تأمین فاینانس‌های خارجی نیست همان طور که از بقیه قرارداد‌‌های تأمین فاینانس خارجی دولت نظیر قطار‌های پرسرعت نیز خبری نرسیده است.
