برترین بنگاههای تجاری و صنعتی در قالب 500 شرکت بزرگ ایران دیروز در هجدهمین سال رتبهبندی IMI-100 معرفی شدند. این شرکتها که بر اساس اطلاعات سال مالی گذشته و با احتساب حجم فروش طبقهبندی میشوند، جزو غولهای اقتصادی کشور هستند. با توجه به آمار ارائه شده از سوی سازمان مدیریت صنعتی، 10 شرکت اول رتبهبندی سال 1394 به ترتیب شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (هلدینگ)، شرکت پالایش نفت اصفهان، بانک ملی ایران (هلدینگ)، شرکت پالایش نفت بندرعباس، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ)، بانک پارسیان (هلدینگ)، شرکت ایران خودرو (هلدینگ)، شرکت پالایش نفت تهران، بانک ملت (هلدینگ) و بانک تجارت (هلدینگ) است. نتایج این گزارش نشان میدهد که فروش شرکت اول فهرست نسبت به فروش شرکت صدم 8/ 23 برابر بزرگتر است. در همایش شرکتهای برتر ایران بر این نکته تاکید شد که اطلاعات منتشر شده میتواند تصویری از اطلاعات صنعتی و تجاری به سرمایهگذاران داخلی و خارجی ارائه کند.
رتبهبندی 29 گروه در 28 شاخص
در این همایش که به دلیل سفر رئیسجمهوری، وزرا و برخی از اعضای دولت به ایتالیا و فرانسه با حضور کمرنگ مسوولان دولتی برگزار شد و تنها سه مقام دولتی شامل محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیسجمهوری، محمدعلی محمدی مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی و مجید درویش، مدیر مرکز رتبهبندی شرکتهای برتر حضور داشتند که در این جلسه بر تجزیه و تحلیل نتایج این رتبهبندی بهمنظور تدوین سیاستهای صنعتی کشور تاکید کردند. محمدعلی محمدی، مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در این همایش عنوان کرد: این سازمان از سال 77 اقدام به انتخاب 100 شرکت برتر کرده به طوری که در سال 94 این رقم به 500 شرکت برتر رسیده است و در 28 شاخص و در 29 گروه صنعتی با یکدیگر مقایسه و رتبهبندی شدهاند. وی با اشاره بهاینکه رتبهبندی شرکتهای ایرانی با هدف شفافسازی فضای کسب و کار کشور و گسترش رقابت بین شرکتهای ایرانی از سوی سازمان مدیریت صنعتی انجام میشود، افزود: رویه انتخاب شرکتهای برتر در 28 شاخص خلاصه میشود که شاخص «میزان فروش» مبنای اصلی و مهم آن است به دلیل اینکه مشخص شود شرکت مورد ارزیابی چه تاثیری بر اقتصاد کشور داشته است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه افزود: در ارزیابی شرکتها سه هدف دادههای اصلی و شفافسازی در فضای کسب و کار، اثر بخشی بنگاهها در اقتصاد کشور و گسترش رقابت بین بنگاههای اقتصادی مد نظر بوده و در ارزیابی شرکتها این اهداف پیگیری شده است. محمدی با بیان اینکه در سایر کشورها نیز شاخصهای مشابهی وجود دارد گفت: در سطح جهان رتبهبندی FORTUNE500 و در سطح منطقه نیز رتبهبندیDS100 (کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی) صورت میگیرد.
محمدی درباره ملاک ارزیابی شرکتها افزود: شاخص، میزان فروش شرکتها بود که از 20میلیارد تومان نباید کمتر باشد. برای این منظور 500 شرکت برتر را به 5 گروه 100 تایی تقسیم کردیم و علاوه بر شاخص میزان فروش آنها را با 27 شاخص دیگر نیز مورد ارزیابی قرار دادیم. محمدی بهطور خلاصه 28 شاخص یادشده را شامل، شاخصهای اندازه و رشد شرکت اعم از فروش و اشتغال و... ؛شاخص سودآوری و عملکرد؛ شاخص صادرات ؛ شاخصهای نقدینگی؛ شاخصهای بدهی و شاخصهای بازار معرفی کرد. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بر اساس ارزیابی صورت گرفته از میان 500 شرکت برتر انتخاب شده سال جاری، حدود 85 درصد از سهم فروش شرکتها به 100 شرکت اول و 15 درصد به 400شرکت بعدی اختصاص داشته است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی ضمن تشکر از بنگاههای تولیدی که اطلاعات مالی خود را در اختیار این سازمان قرار میدهند، افزود: ذینفعان و جامعه هدف آماری و جداول تهیه شدهاین سازمان میتواند برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی به منظور دستیابی به اطلاعات صنعتی و شناسایی اولویتها سودمند بوده، همچنین برای پژوهشگران اقتصادی و اجتماعی، مدرسان و استادان دانشگاهها و در یک جمله برنامهریزان و سیاستگذاران اقتصادی کشور سودمند واقع شود. مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی تصریح کرد: انجام این اقدام مهم سازمان میتواند در فضای پساتحریم و شرایط ورود به آزادسازی اقتصادی همچنین ورود بنگاههای تولیدی برتر به عرصههای بین المللی در قالب صادرات و تهیه آسان مواد اولیه محصولات تولیدی خود سودمند واقع شود.
بانکها، ثروتمندترین شرکتها
رئیس مرکز رتبهبندی شرکتهای برتر نیز در این همایش اعلام کرد: در فهرست 500شرکت، شرکتها بر اساس شاخص میزان فروش به پنجدسته صد تایی تقسیم میشوند و شرکتهای هر دسته براساس 27شاخص با یکدیگر مقایسه و رتبهبندی شدهاند. مجید درویش با اشاره به پرفروشترین شرکتها براساس سال مالی گذشته ادامه داد: شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با 30هزار میلیارد تومان پرفروشترین شرکت سال 1394 بود و پس از آن شرکتهای نفت اصفهان، بانک ملی، پالایش نفت بندرعباس، گسترش نفت و گاز پارسیان، بانک پارسیان ، شرکت ایرانخودرو و پالایش نفت تهران در ردههای بعدی قرار گرفتهاند. درویش با بیان اینکه شرکتهای صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملی و سرمایهگذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین دارای بالاترین ارزش افزوده در سال گذشته بودهاند، گفت: طبق روال سالهای گذشته باز هم بانکها ثروتمندترین شرکتهای کشور هستند و بیشترین دارایی شرکتها به ترتیب در اختیار بانکهای ملت، ملی، صادرات، تجارت و پارسیان است. رئیس مرکز رتبهبندی سازمان مدیریت صنعتی در ادامه با اشاره به میزان اشتغالزایی شرکتهای مختلف اظهار کرد: بانک ملی با حدود 56 هزار نفر و شرکت ایرانخودرو با حدود 52 هزار نفر بیشترین اشتغالزایی را در میان شرکتهای مختلف در سال گذشته داشتهاند که پس از آنها شرکت سایپا، بانک صادرات و بانک ملت نیز در ردههای بعدی قرار میگیرند. درویش همچنین سودآوری را یکی دیگر از شاخصهای مورد سنجش قرار گرفته شرکتها عنوان کرد و گفت: از نظر سودآوری شرکت پتروشیمی خلیج فارس، سرمایهگذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین، نفت و گاز پارسیان، مخابرات ایران و شرکت ارتباطات سیار سودآورترین شرکتهای بودند.
وی افزود: همچنین در حوزه صادرات شرکتهای پتروشیمی خلیج فارس، نفت و گاز پارسیان، سرمایهگذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین، پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی پارس بیشترین میزان صادرات را در این مدت به خود اختصاص دادهاند. رئیس مرکز رتبهبندی سازمان مدیریت صنعتی با بیان اینکه بالاترین ارزش بازار سرمایه در این مدت در اختیار پتروشیمی خلیج فارس، ارتباطات سیار و مخابرات ایران بوده است، اظهار کرد: به طور کلی مجموع فروش 100 شرکت اول بیش از 614 هزار میلیارد تومان بوده که 85 درصد از فروش کل 500 شرکت برتر را به خود اختصاص میدهد و از سوی دیگر این رقم نسبت به سال گذشته با رشد 3/ 18درصدی همراه بود. وی با اشاره به شرکتهایی که بیشترین رشد فروش را در بین 100 شرکت اول داشتند، ادامه داد: بانک شهر، شرکت اعتباری کوثر مرکزی، پتروشیمی مبین و شرکت مادر تخصصی صنایع غذایی سینا(هلدینگ) بیشترین رشد فروش را به خود اختصاص دادند. به گفته درویش به لحاظ فروش، بانکها بیشترین میزان فروش را به خود اختصاص داده اند بهطوریکه در مجموع، بانکها 5/ 25 درصد، فرآوردههای نفتی 16 درصد، پتروشیمی 12 درصد، خودرو 8/ 5 درصد و فلزات اساسی 4/ 5 درصد از فروش در تمامی رشتههای صنعتی را به خود اختصاص دادند. به گفته درویش، از میان گروههای مختلف صنعتی، بیشترین دارایی مربوط به بانکها و موسسات اعتباری با سهم 57 درصدی، پتروشیمی9/ 6 درصد، سرمایهگذاریهای مالی 8/ 6 درصد و گروه فلزات 8/ 3 درصد بوده است. از سوی دیگر به لحاظ سودآوری نیز بیشترین سودآوری به ترتیب مربوط به پتروشیمی خلیجفارس (هلدینگ)، شرکت سرمایهگذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین(هلدینگ) و شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان(هلدینگ)، شرکت ارتباطات سیار ایران (هلدینگ) بوده است. رئیس مرکز رتبهبندی سازمان مدیریت صنعتی در خصوص پراکندگی استانی 500 شرکت برتر نیز عنوان کرد: از مجموعه 500 شرکت برتر به استثنای بانکها که در سراسر شهرها پراکندهاند، 1/ 54 درصد از شرکتهای مختلف در استان تهران متمرکز هستند و پس از آن استانهای اصفهان، خوزستان، هرمزگان و مرکزی بیشترین تعداد از این شرکتها را در خود جای دادند. رئیس مرکز رتبهبندی سازمان مدیریت صنعتی تصریح کرد: از 500 شرکت برتر 4/ 9 درصد دولتی، 2/ 26 درصد مربوط به نهادهای عمومی و 4/ 64 درصد خصوصی هستند.
ایجاد اشتغال، چالش اساسی دولت
محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیسجمهوری نیز در این همایش با بیان اینکه امروز از شرکتهایی تجلیل میکنیم که در سالهای اخیر با شرایط مناسبی مواجه نبودند، عنوان کرد: با وجود شرایط نامناسب شرکتهای داخلی توانستند رشد کنند. به گفته شریعتمداری، اطلاعات ارزشمندی از مجموع گزارشها به دست آمده که میتواند چراغ راه پیش روی سیاستگذاران باشد. معاون اجرایی رئیسجمهوری مهمترین مشکل پیش روی سیاست ایران را اشتغال دانست و در ادامه با بیان اینکه در سالهای 91 و 92 با بیشترین فشارهای تحریم مواجه بودیم، افزود: فشار این سالها اثر قابل توجهی بر اقتصاد کشور گذاشت و کشور را با یک رکود عمیق مواجه کرد، این در شرایطی است که در این سالها بسیاری از کشورها رشد دو رقمی را تجربه کردند. به گفته وی، جایگاهایران در 10 سال منتهی به 2012 از 38 به 72 در شاخص مقاومت تنزل کرد که برای رفع این چالش نیز تدوین شاخص ترکیبی برای اقتصاد مقاومتی را در دستور کار خود قرار دادهایم که هنوز نهایی نشده است، اینکه بدانیم در چه نقطهای قرار داریم و دارایی کشور ما چه میزان است میتواند به عبور از این چالش کمک کند. همه باید بپذیریم کشور نیازمند رشد اقتصادی است. شریعتمداری با بیان این مطلب افزود: رشد اقتصادی پایدار و متوازن اشتغالزا است و این به خودی خود حاصل نمیشود بلکه باید الزاماتی در نظر گرفت که داشتن بخش خصوصی توانمند، محیط اقتصادی با ثبات، تعامل پایدار و متوازن با سایر کشورها، تامین مالی کارآمد، تجهیز و ... لازمه تحقق این شعار است. خروج از رکود و واگذاری طرحهای صادراتی از دیگر مواردی است که معاونت اجرایی رئیسجمهوری به آن اشاره کرده و در این خصوص میگوید: طرحهای نیمهکاره بسیاری در کشور وجود دارد که امکان واگذاری آنها وجود دارد. بدهی به بخش خصوصی مشکل بعدی است که شریعتمداری به آن اشاره کرد و افزود: بدهی دولت به بخش خصوصی رقم بسیار بالایی را شامل میشود که برای 40 هزار میلیارد تومان صدور اوراق خزانه و اوراق مشارکت در دستور کار قرار گرفته است. امسال در رتبهبندی شرکتهای برتر ایران، وضعیت مالکیت شرکتها در سه دسته دولتی، خصوصی و عمومی نیز اعلام شده است. شرکت دولتی شرکتی است که بیش از 50 درصد سهام آن در مالکیت سازمانها یا شرکتهای دولتی باشد. شرکت خصوصی شرکتی است که بیش از 50 درصد سهام آن در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی بخش خصوصی باشد. شرکت با مالکیت موسسات عمومی شرکتی است که بیش از 50 درصد سهام آن در مالکیت نهادها و موسسات عمومی باشد. بر اساس این گزارش، فروش شرکت اول فهرست 8/ 23 برابر فروش شرکت صدم است. 10 شرکت ابتدای فهرست، فروشی معادل 18 برابر فروش 10 شرکت انتهای فهرست دارند. 15 شرکت بالای فهرست نیز 6/ 49 درصد جمع فروش صد شرکت را شکل میدهد که نشان دهنده درجه تمرکز در وضعیت شرکتهای بزرگ ایران است.
انتخاب 10 شرکت پیشرو
در رتبهبندی امسال 10 شرکت پیشرو نیز انتخاب شدند. معیار انتخاب شرکتهای پیشرو تغییر رتبه فروش شرکتهای فهرست صد شرکت برتر ایران طی چهار سال اخیر است. فهرستی که بر اساس معیار اصلی فوقالذکر تهیه میشود، با توجه به معیارهای دیگری پالایش میشود. این معیارها عبارت از وجود اطلاعات شرکت در رتبهبندی IMI-100 برای حداقل سه سال اخیر، منفی نبودن تغییر رتبه فروش شرکت در سال اخیر و زیانده نبودن شرکت است. پس از انجام مراحل فوق، فهرست بهدست آمده توسط کمیتهای از خبرگان صنعت و محیط کسب و کار مورد بررسی قرار گرفته و 10 شرکتی که بهترین نتایج را کسب کرده باشند، به عنوان شرکتهای پیشرو شناسایی و معرفی میشوند. در انتخاب شرکتهای پیشرو، این کمیته به سطح بلوغ شرکتها توجه ویژهای دارد. در مورد شرکتهای بالغ، تغییر مثبت رتبه فروش یا حتی حفظ جایگاه دارای اهمیت بیشتری است. در رتبهبندی امسال شرکت اعتباری کوثر مرکزی، بانک انصار، شرکت پتروشیمی بندرامام، شرکت پتروشیمی مبین، بانک دی، شرکت سرمایهگذاری توکافولاد، بانک شهر، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان و شرکت مادر تخصصی گسترش صنایع غذایی سینا 10 شرکت پیشرو معرفی شده هستند.
بیشترین صعود رتبه
در رتبهبندی سال 1394، شرکت پتروشیمی فجر بیشترین صعود رتبه را داشته است؛ بهطوریکه رتبه فروش این شرکت با 36 پله تغییر از 124 به 88 رسیده است. بعد از آن بانک گردشگری، شرکت اعتباری عسکریه (هلدینگ)، شرکت اعتباری کوثر مرکزی، شرکت گروه بهمن (هلدینگ)، شرکت مادرتخصصی گسترش صنایع غذایی سینا (هلدینگ)، شرکت صنایع تولیدی کروز، شرکت پتروشیمی مبین، شرکت بیمه البرز و بانک شهر (هلدینگ) در رتبه بعدی قرار دارند. در عین حال، شرکتهای تازه وارد در فهرست صد شرکت اول نیز شامل بانک گردشگری، شرکت پتروشیمی فجر، شرکت اعتباری عسکریه (هلدینگ)، شرکت گروه بهمن (هلدینگ)، شرکت بیمه پارسیان (هلدینگ)، شرکت پخش هجرت و شرکت به پخش (هلدینگ) است. بر اساس اعلام سازمان مدیریت صنعتی، بانک شهر (هلدینگ) بیشترین رشد فروش (112 درصد) در رتبهبندی امسال را داشته است. بعد از آن شرکت اعتباری کوثر مرکزی، شرکت پتروشیمی مبین، شرکت مادرتخصصی گسترش صنایع غذایی سینا (هلدینگ) و شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات ایرانخودرو- ساپکو در رده بعدی قرار دارند. بالاترین ارزش افزوده در رتبهبندی امسال به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (هلدینگ) اختصاص یافته است. این شرکت سال گذشته نیز بالاترین ارزش افزوده را کسب کرده بود. بانک ملت (هلدینگ) نیز مانند سال گذشته در رتبهبندی امسال بیشترین دارایی را در اختیار داشته است.
در بخش اشتغالزایی نیز بانک ملی ایران (هلدینگ) در رتبه اول قرار دارد. بعد از آن شرکتهای ایرانخودرو (هلدینگ)، شرکت سایپا (هلدینگ)، بانک صادرات ایران (هلدینگ) و بانک ملت (هلدینگ) در رتبه دوم تا پنجم قرار دارند. بیشترین سودآوری نیز در میان شرکتهای برتر ایران به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (هلدینگ) اختصاص دارد. بیشترین بازدهی فروش نیز از آن شرکت گروه مدیریت سرمایهگذاری امید (هلدینگ) است. در بخش بیشترین صادرات و بالاترین ارزش بازار نیز شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (هلدینگ) همانند سال گذشته در رتبه اول قرار دارد. در رتبهبندی امسال 10 شرکت برتر صادراتگرا بر اساس شاخص ترکیبی صادرات نیز مشخص شدهاند. این شاخص از ترکیب سه شاخص صادرات، رشد صادرات و نسبت صادرات به فروش بهدست میآید. بنابراین شرکتهایی که در سال مالی 1393 صادرات داشتهاند، بر اساس شاخص ترکیبی صادرات رتبهبندی شدهاند. شرکت بازرگانی پتروشیمی، شرکت پتروشیمی پارس، شرکت پتروشیمی رازی، شرکت پتروشیمی زاگرس، شرکت پتروشیمی فجر، شرکت سیمان خزر، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت فولاد خوزستان، شرکت کیسون و شرکت پتروشیمی سرمایهگذاری ایرانیان 10شرکت برتر صادراتگرا در رتبهبندی سال 1394 است.
29 گروه صنعتی
در همایش امسال شرکتها به 29 گروه صنعتی نیز تقسیمبندی شدهاند. گروه بانکها و موسسات اعتباری، گروه فرآوردههای نفتی، گروه پتروشیمی، گروه وسایط نقلیه و قطعات خودرو، گروه فلزات اساسی، گروه خدمات بازرگانی، گروه ارتباطات و مخابرات، گروه سرمایهگذاریهای مالی، گروه شرکتهای چندرشتهای صنعتی، گروه شرکتهای پیمانکاری، گروه مواد و محصولات دارویی، گروه موسسات بیمهای، گروه سیمان،گروه محصولات غذایی و آشامیدنی، گروه اکتشاف و استخراج و خدمات جنبی، گروه حمل و نقل و خدمات وابسته، گروه ماشینآلات و تجهیزات و صنایع فلزی، گروه انرژی، گروه واسطهگریهای مالی، گروه محصولات شیمیایی و بهداشتی، گروه لاستیک و پلاستیک، گروه انبوه سازی املاک و مستغلات، گروه لوازم خانگی و الکترونیکی، گروه فروشگاهها، گروه محصولات کانی، گروه خدمات فنی و مهندسی، گروه صنایع سلولزی و گروه خدمات عمومی و رفاهی و گردشگری 29 گروه صنعتی مورد بررسی هستند. بر این اساس، مقایسه گروههای صنعتی از نظر میزان فروش (درآمد) نشان میدهد که جایگاه اول از آن گروه بانکها و موسسات اعتباری با 26 درصد سهم، جایگاه دوم از آن گروه فرآوردههای نفتی با 16 درصد سهم و جایگاه سوم از آن گروه پتروشیمی با 12 درصد سهم است. سه گروه صنعتی اول از نظر سودآوری نیز شامل گروه پتروشیمی با 23 درصد سهم، گروه سرمایهگذاریهای مالی با 12 درصد سهم و گروه ارتباطات و مخابرات با 11 درصد سهم است. سه گروه اول صنعتی از نظر ارزش افزوده نیز به ترتیب بانک و موسسات اعتباری با 17 درصد سهم، گروه پتروشیمی با 16 درصد سهم و گروه سرمایهگذاریهای مالی با 9 درصد سهم است.
سه گروه صنعتی اول از نظر داراییها هم شامل گروه بانکها و موسسات اعتباری با 57 درصد سهم، گروه پتروشیمی با 9/ 6 درصد سهم و گروه سرمایهگذاریهای مالی با 8/ 6 درصد سهم است. سه گروه صنعتی اول از نظر بازدهی فروش (حاشیه سود) شامل گروه واسطهگریهای مالی با 52 درصد، گروه انرژی با 41 درصد و گروه اکتشاف، استخراج و خدمات جنبی با 39 درصد است. میانگین بازده فروش 29 گروه صنعتی نیز معادل 19 درصد است. سه گروه صنعتی اول از نظر اشتغالزایی (تعداد کارکنان) به ترتیب شامل گروه بانکها و موسسات اعتباری با 26 درصد سهم، گروه وسایط نقلیه و قطعات خودرو با 14 درصد سهم و گروه فلزات اساسی با 8 درصد سهم است. سه گروه صنعتی اول از نظر صادرات نیز شامل گروه پتروشیمی با 48 درصد سهم، گروه فرآوردههای نفتی با 12 درصد سهم و گروه شرکتهای چندرشتهای صنعتی با 10 درصد سهم است. اگر پراکندگی استانی 500 شرکت بزرگ ایران را بر اساس محل کارخانه مورد لحاظ قرار دهیم، به ترتیب استانهای تهران با 249 شرکت، اصفهان با 31 شرکت، خوزستان با 22 شرکت، هرمزگان با 17 شرکت، مرکزی با 17شرکت، قزوین با 14شرکت، آذربایجان شرقی با 11 شرکت، البرز با 11 شرکت، بوشهر با 10شرکت و کرمان با 9 شرکت در رتبههای اول تا دهم قرار دارند. اما اگر پراکندگی استانی 500 شرکت بزرگ ایران بر اساس محل ثبت شرکت مدنظر باشد، به ترتیب استانهای تهران با 372شرکت، اصفهان با 28 شرکت، هرمزگان با 15 شرکت، خوزستان با 13 شرکت، آذربایجان شرقی با 9 شرکت، کرمان با 6 شرکت، مرکزی با 6 شرکت، خراسان رضوی با 6شرکت، فارس با 6 شرکت و بوشهر با 5 شرکت در رتبه اول تا دهم قرار دارند.