یحیی آل اسحاق رئیس پیشین اتاق بازرگانی تهران دیروز از وجود مطالعه‌ای ٢٠٠٠ صفحه‌ای پرده برداشت که اگر قرار شد رابطه با این کشور را تغییر دهیم، جایگزین آن مشخص شده است. او در این گفت‌وگو از دو جایگزین برای امارات نام می‌برد که یکی کشور عمان و دیگری بندر تراملان در ترکیه است. او بدون اینکه از تاریخ تهیه چنین گزارشی نام ببرد گفته: شو سیاسی بالاتر از اقتصادی است و مسائل اقتصادی تابع جریان‌های خاص خود است که اگر بتوانیم اقتصاد مقاومتی را عملیاتی کنیم، دیگر جای هیچ‌گونه نگرانی برای این برخوردهای سیاسی نیست.
آل اسحاق در تماسی ارائه هرگونه جزئیات را درخصوص خبر به شنبه موکول و از پاسخ اجتناب کرد. ناگزیر با مسعود دانشمند که رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات است به گفت‌وگو نشستیم. او برخلاف آل اسحاق از چندین مطالعه در این زمینه خبر می‌دهد؛ اما تکیه‌کلامش در جزءبه‌جزء گفت‌وگو بر این است که ما هرگز دنبال قطع روابط بازرگانی خود با کشورهای دیگر نیستیم. اگر آنها هم به دنبال قطع روابط بازرگانی با ما باشند ما به آنها گوشزد می‌کنیم که این کار غلط است.
جناب دانشمند پیرو تنش‌هایی که در روابط ایران و عربستان ایجاد شد کشورهای عربی هم محدودیت‌هایی در روابط خود با ایران اعمال کرده‌اند، گرچه هنوز امارات متحده عربی محدودیت قابل‌ملاحظه‌ای اعمال نکرده؛ اما در روزهای اخیر اغلب این سؤال مطرح می‌شود که درصورت محدودشدن یا قطع روابط بازرگانی امارات با ایران، آیا جایگزین مناسبی برای این کشور وجود دارد؟
اول از همه بگویم که ما فارغ از تنش‌های کوچکی که در منطقه به‌وجود می‌آید باید با همسایگان خود روابط خوبی، به‌خصوص در حوزه بازرگانی داشته باشیم. حالا اگر عربستان حرفی زده که خودش هم غیرمستقیم آن را پس گرفته است، ما نباید در روابط بازرگانی خود با دیگر کشورها همان شیوه را در‌پیش بگیریم. امارات و ایران همسایه هم هستند و باید روابط بازرگانی دیرینه خود را ادامه دهند. ما هرگز دنبال قطع روابط بازرگانی خود با کشورهای دیگر نیستیم. اگر آنها هم به دنبال قطع روابط بازرگانی با ما باشند ما به آنها گوشزد می‌کنیم که این کار غلط است. حسن هم‌جواری و روابط حسنه بین کشورهای همسایه از ضروریات زندگی در قرن ٢١ است و ما اصلا همسایگان را به قطع روابط تهدید نمی‌کنیم.
اگر آنها روابط خود را قطع کردند چطور؟
قطعا متضرر خواهند شد. گرچه ما اصلا برای قطع رابطه با هیچ کشوری پیش‌قدم نیستیم؛ اما برای هر نوع قطع رابطه‌ای جایگزین‌هایی داریم. حتی وقتی آمریکا هم رابطه خود را با ما قطع کرد، ما روابط بازرگانی خود را قطع نکردیم. ما در دنیا فقط با کشوری رابطه بازرگانی نداریم که آن را به رسمیت نمی‌شناسیم؛ ازاین‌رو به‌جز اسرائیل ما با هر کشوری می‌توانیم رابطه متقابل داشته باشیم و آن را ادامه دهیم.
اگر امارات رابطه خود را با ایران قطع کند ما در چه حوزه‌هایی با چالش جدی مواجه می‌شویم؟
ما یک رابطه ٣٠میلیارد دلاری با امارات داریم. مسلما با قطع این رابطه، امارات نمی‌تواند حفره ایجاد شده را پر کند. طبیعی است که برای ما هم زحمت‌هایی برای جایگزین‌کردن یک محل دیگر به جای دوبی ایجاد می‌شود؛ اما آنها بیشتر زیان می‌کنند.
برای ما چه جایگزین‌هایی به جای امارات مطرح است؟
اجازه دهید جایگزین‌ها را نه مطرح کنیم و نه رسانه‌ای، اما قطعا جایگزین وجود دارد.
بدون اینکه از آنها نام ببرید، آیا این جایگزین‌ها ویژگی‌های لازم را دارند؟
بله دارند. همه اینها مطالعه شده و به‌سرعت می‌توانیم مسائل را با جایگزین‌ها حل‌وفصل کنیم؛ البته سختی‌هایی برای این جابه‌جایی وجود دارد؛ اما اینکه فکر کنیم بدون امارات ما دیگر زندگی نمی‌کنیم، درست نیست. ایران یک کشور وسیع و پرقدرت با ١٤ همسایه است و قطعا می‌تواند رابطه خود را با دیگر کشورها حفظ کند و کارهای خود را انجام دهد.
حالا فعالان اقتصادی ایران و فعالان خارجی در دوبی دفتر کار دارند و این مسئله فعالیت‌های بازرگانی آنها را آسان می‌کند. آیا در مکان‌های جایگزین هم این امکانات وجود دارد یا ایجاد می‌شود؟
زمانی که جنگ به ایران تحمیل شد و در یک روز بندر خرمشهر، بندر امام و بوشهر را از دست دادیم، نیز روابط بازرگانی ما نمرد. ما ادامه دادیم. شرایط جنگ به‌شدت سخت‌تر از شرایط امروز بود. پس اگر رابطه با امارات دچار چالش شود باز هم مشکل لاینحلی باقی نمی‌ماند.
چقدر زمان و هزینه باید صرف شود تا کارها با جایگزین‌های جدید رو‌به‌راه شود؟
سختی‌هایی وجود دارد؛ اما اینها طبیعی است و قابل حل.
قطع رابطه با امارات تا یافتن جایگزینی به جای آن، چقدر می‌تواند هزینه و قیمت تمام‌شده کالا و خدمات را افزایش دهد؟
جای نگرانی نیست. سختی‌هایی که در این مسیر برای ما ایجاد می‌شود، باعث خواهد شد سریعا جایگزین پیدا کنیم.
مناطق آزاد ایران نمی‌تواند نقش جایگزین را ایفا کند؟
مناطق آزاد هم می‌توانند این نقش را ایفا کنند. باز هم صریحا می‌گویم اصلا جای نگرانی نیست.
گویا مصمم هستید که هر‌طور‌شده نام جایگزین‌ها را نگویید.
حتما همین‌طور است؛ به‌هرحال ما با امارات رابطه داریم و قرار نیست از سوی ما تشنجی ایجاد شود.
بدون اینکه اسم ببرید چند جایگزین مطرح هستند؟
تعداد جایگزین‌ها زیاد است. گفتم که ما ١٤ همسایه داریم.
آقای آل اسحاق کشور عمان و بندر تراملان در ترکیه را به‌عنوان جایگزین‌ها مطرح کرده است. این دو، جایگزین‌های مناسبی هستند؟
این را باید از ایشان بپرسید؛ اما برای کشوری مانند ایران که ١٤ همسایه دارد، پیداکردن جایگزین کار سختی نیست.
بخش عظیمی از قاچاق به ایران هم به امارات مربوط است. با قطع رابطه، تکلیف قاچاق چه می‌شود؟
قاچاق هم طبیعتا قطع می‌شود.
بعدا احتمال دارد قاچاق از جایگزین‌های بعدی هم انجام شود؟
باید ساماندهی شود که این حجم از قاچاق اتفاق نیفتد.
چرا این ساماندهی با امارات انجام نشده است؟
در این حوزه هم تلاش‌هایی می‌شود.
