دوام یخ‌زدایی در بورس؟

دهمین روز متوالی مثبت بازار سهام با جهش 577 واحدی شاخص کل همراه بود تا رکوردهای جدیدی در معاملات بورس تهران ثبت شود. به این ترتیب، بیشترین رشد هفتگی در سه ماه اخیر و بالاترین سطح ارزش معاملات از زمان اعلام توافق هسته‌ای در بازار سهام ثبت شد. پیش از این «دنیای اقتصاد» با در نظر گرفتن محرک‌هایی نظیر اجرای عملی برجام، ملموس شدن اثرات برخی سیاست‌های انبساطی دولت و همچنین رشد نرخ دلار، رونق بورس در فصل زمستان را پیش‌بینی کرده بود. اکنون با افزایش فعالیت سهامداران حقیقی، مهم‌ترین سوال پیش‌روی فعالان این بازار، تداوم احیای بورس تهران یا بازگشت آن به فاز رکودی است. بر این اساس، 15 کارشناس بازار سهام در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» آینده این بازار را بررسی کرده‌اند. عمده این کارشناسان، بازگشت به مسیر نزولی را دور از انتظار دانسته و معتقدند اصلاح قیمت‌ها پس از دو سال رکود به اندازه کافی صورت گرفته است. به این ترتیب، 7 کارشناس تداوم روند مثبت، 6 نفر نوسانات محدود در مسیر صعودی و فقط 2 تحلیلگر بازگشت بورس به فاز رکودی را پیش‌بینی کرده‌اند. با این حال، امکان هیجانی شدن سهامداران یکی از تهدیدهایی است که اکثر این کارشناسان نسبت به آن هشدار داده‌اند.

با گذشت دو سال از رکود بازار سهام، نشانه‌هایی از بازگشت رونق در معاملات این بازار به چشم می‌خورد. به‌طوری که شاخص کل بورس تهران برای 10 روز معاملاتی با رشد مواجه شده است که طولانی ترین رشد از بهمن 93 محسوب می‌شود. همچنین روز گذشته با افزایش 577 واحدی نماگر بورس، ارزش و تعداد معاملات نیز به بیشترین مقدار خود از زمان توافق هسته‌ای (23 تیر) رسیده‌اند. بر این اساس، رشد 5/ 1 درصدی شاخص کل در این هفته رکورد دیگری است که از اواخر مهر تجربه نشده بود. در این میان، سهم نمادهای کوچک بورس در این رشد بیشتر بوده و توانسته شاخص کل هم وزن (اثرگذاری یکسان نمادها در آن) را به سطح آغاز انتشار خود (ابتدای سال 93) برگرداند. پیش از این «دنیای اقتصاد» با در نظر گرفتن محرک‌هایی نظیر اجرای عملی برجام، ملموس شدن اثرات رو به پایان بودن سیاست‌های انقباضی دولت و همچنین رشد نرخ ارز در بازار آزاد، احتمال رونق بورس در فصل زمستان را بررسی کرده بود. امری که به نظر می‌رسد با حضور فعال سهامداران، به ویژه معامله‌گران خُرد می‌تواند به تدریج به رکود دوساله بورس تهران پایان دهد. با این حال، کارشناسان همچنان چالش‌ها و ابهاماتی در برابر ادامه این رشد مشاهده می‌کنند که می‌تواند این مسیر را کُند یا حتی متوقف کند. گزارش‌های 9 ماهه شرکت ها، فشار فروش سهامداران حقوقی، بودجه سال 95، روند قیمت جهانی کالاها و ابهامات در برخی صنایع بزرگ از جمله مهم ترین این چالش‌ها محسوب می‌شوند که می‌تواند بر آینده بازار سهام اثرگذار باشد. از سوی دیگر، احتمال هیجان زدگی معامله‌گران در فضای مثبت به وجود آمده از دیگر نگرانی‌هایی است که کارشناسان نسبت به آن هشدار داده‌اند. در این شرایط، «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با 15 کارشناس، آینده بازار سهام در تقابل فرصت‌ها و تهدیدهای آن را بررسی کرده است. در این میان، 7 نفر روند افزایشی پایداری را برای بورس تهران پیش بینی کرده‌اند، 6 کارشناس نیز احتمال ریزش را بسیار پایین دانسته، اما معتقدند رشد بازار سهام به علت برخی عوامل منفی محدود خواهد بود. همچنین، دو تحلیلگر دیگر روند فعلی را هیجانی دانسته و تاکید دارند که رکود بورس ادامه خواهد یافت.

رشد ادامه‌دار بورس

بهروز خدارحمی، دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری:‌ مهم‌ترین عامل مثبت شدن بازار در شرایط کنونی چشم انداز مثبت موجود ارزیابی می‌شود. در حالی که همه به وضعیت نامناسب اقتصاد در شرایط کنونی تاکید دارند، نگاه خوش‌بینانه به آینده هجوم خریداران را به دنبال داشته است. جنس این امیدواری‌ها را می‌توان از نوع رفع تحریم‌های سوئیفت در هفته‌های آتی یا در ادامه رفع تحریم‌های بین‌المللی و در نهایت انعکاس عوامل مثبت در صورت‌های مالی شرکت‌ها در 6 ماه آینده دانست. ارزیابی از کف‌های قیمتی باعث حرکت سیل خریداران به سوی سهام شرکت‌هایی که بعضا کمتر از ارزش ذاتی هستند، شده است. از طرفی به نظر می‌رسد با عبور از قله نگرانی‌ها در سرازیری خوش‌بینی‌ها قرار گرفته‌ایم. با وجود امیدواری‌های موجود، بزرگ‌ترین تهدیدی که در شرایط کنونی می‌تواند سدی در برابر حرکت صعودی بورس باشد، افزایش فشار فروش حقوقی‌های بازار با رشد قیمت‌ها است. حقوقی‌ها که در سال‌های اخیر در شرایط رکودی بازار سهام زیان زیادی را تحمل کرده‌اند، این انتظار وجود دارد که با رشد قیمت‌ها به دنبال تامین نقدینگی مورد نیاز، فشار فروش را از سوی این فعالان در بازار شاهد باشیم. در این شرایط، تنش‌های سیاسی گرچه تا حدودی نگرانی را به وجود آورده است،‌ اما خوش‌بینی به تدبیر دولت در سیاست‌های بین‌المللی این امید را به وجود آورده است که در این ناآرامی‌ها و همراه با گشایش‌های بین‌المللی بتوان سهم اقتصادی کشور را از منطقه خاورمیانه افزایش داد. درخصوص گزارش‌های 9 ماهه نیز همان طور که اشاره شد، اتفاق نظر به وضعیت نابسامان شرکت‌ها در شرایط کنونی تاکید دارد. در حالی که مشکلات کنونی شرکت‌ها به وضعیت سال‌های اخیر (4 تا 5 سال گذشته) بازمی‌گردد. در شرایط خوش‌بینی کنونی بعید است که فعالان بازار با توجه به عملکرد شرکت‌ها تصمیم‌گیری کنند.

رونق بازار در سال سخت اقتصادی

ولی نادی قمی- مدیرعامل تامین سرمایه نوین: رونق بازار طی روزهای اخیر تحت تاثیر اخبار مربوط به کاهش احتمالی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، فاصله گرفتن نرخ دلار رسمی و آزاد که برای بسیاری از شرکت‌های بورسی و فرابورسی سود به همراه دارد از یکسو و همچنین کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و بین بانکی و بودجه انبساطی سال ١٣٩٥ مخصوصا در حوزه بودجه‌های عمرانی از مهم‌ترین‌ دلایل در رشد اخیر بازار بوده است. البته قبل از آن حس طمع یا انتظارات مثبت بازار متاثر از بازده غیرمعمول برخی از سهم‌ها تحریک شده بود، اما نباید فراموش کرد که امسال سال سختی برای اقتصاد و شرکت‌های بورسی و فرابورسی است؛ طی دو هفته آینده گزارش عملکرد فصلی بسیاری از شرکت ها اعلام خواهد شد که به‌نظر می‌رسد ضعیف‌تر از دو فصل قبل باشد. همچنین، دو انتخابات مهم نیز پیش روی کشور است که هیجان جامعه متاثر از آن افزایش خواهد یافت، بنابراین نباید هیجان زده عمل کرد.

نگرانی‌های کالایی در بازار سهام

دکتر سعید اسلامی / رئیس هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی:‌ خبرها درخصوص اجرای عملی برجام و سیاست‌های جدید دولت باعث ایجاد خوش‌بینی‌های بسیاری به روند بازار سهام شده است. با وجود مشکلاتی که درخصوص نظام بانکی و تدوین بودجه سال 95 وجود داشت این رشد تا حدودی دور از انتظار بود و بسیاری از سهامداران انتظار آن را در این مقطع زمانی نداشتند. با این حال، با وجود رفتار تاریخی سهامداران حقوقی در دوره‌های رشد بازار طی دو سال گذشته، در شرایط جدید به نظر نمی‌رسد که فشار فروش افزایش یابد. انتظار می‌رود چشم‌اندازی که هم‌اکنون میان سهامداران عمده و حقوقی به وجود آمده آمیخته با نگاه بلند‌مدت و افزایش ارزش بازار باشد و بار دیگر سهامداران با دید کوتاه‌مدت و تامین نقدینگی شرکت‌ها اقدام به فروش نکنند. از طرفی بررسی بازار‌های جهانی و تاثیر آنها بر بازار ایران را نباید نادیده گرفت، قیمت‌های جهانی، افت شدید در بازارهای چین و تحولات در اقتصاد آمریکا می‌تواند در بلند‌مدت بازار را تحت تاثیر قرار دهد. به‌طور کلی به نظر می‌رسد تا پایان سال و با رفع تحریم‌ها رشد تدریجی را در بازار ببینیم و روند بورس را با رونقی جدید شاهد باشیم.

جلوگیری از رشد هیجانی

دکتر حسین ایزدی، مدیرعامل شرکت کارگزاری اطمینان سهم: با توجه به نبود بازدهی در بازارهای موازی از جمله بانک، طلا و ارز و همچنین به کف رسیدن قیمت سهام بیشتر شرکت‌های بورسی که حتی در برخی سهم‌ها P/ E آنها به زیر 3 مرتبه کاهش یافته، به ورود سرمایه‌گذاران و نقدینگی آنها به بورس منجر شده که در کنار این موضوع عوامل بنیادی از قبیل رفع تحریم‌ها به‌طور جدی‌تر از روزهای آینده، بازگشت سوئیفت و همچنین عادی شدن روال تجاری بین سایر کشورها، آینده خوبی را برای صنایع بورسی در پی دارد که این مسائل رشد بازار را رقم می‌زند. در بانک‌ها نیز دیگر خبری از سودهای هیجانی گذشته وجود ندارد؛ در حال حاضر با توجه به مشکلات موجود در بانک‌ها، سود سپرده‌ها دستوری کاهش نمی‌یابد، بلکه خود بانک‌ها دیگر نمی‌توانند سود‌های بالا بپردازند که این مساله نیز به تغییر مکان نقدینگی از بانک به بورس منجر خواهد شد. افزون بر این، با توجه به برنامه‌های دولت بر نفت 25 تا 30 دلاری در بودجه، به نظر می‌رسد افزایش نرخی از ناحیه ارز و دلار نباشد و به این ترتیب سرمایه‌گذاری در این بازار نیز چندان منفعتی برای سرمایه‌گذاران در پی نخواهد داشت. از سوی دیگر، بحران‌های کنونی سیاسی در منطقه از سوی عربستان که نه تنها تاثیر منفی در بازار نداشته بلکه به بهبود آینده قیمت نفت منجر می‌شود. حال با توجه به عوامل ذکر شده انتظار می‌رود بازار در روزهای آینده نیز با روندی صعودی به کار خود ادامه دهد اما امید است این رشد پلکانی و در بطن بازار باشد و معامله‌گران این بازار به دنبال سود‌های هیجانی نباشند و به انتفاع در حد 5 تا 6 درصد کسب سود بالاتر از سودهای بانکی اکتفا کنند تا بازار به حد متعادلی برسد.

ضعف در تداوم رشد بورس

حسن خانجمالی، مدیر سرمایه‌گذاری و خدمات مالی کارگزاری خبرگان سهام : در شرایط فعلی چند عامل مهم وجود دارد که به‌عنوان نیروهای پیش‌برنده بازار عمل می‌کنند. بحث اول توافق هسته‌ای است. فعالان بازار تقریبا به یقین رسیده‌اند که قرار است تحریم‌ها لغو شوند. نگاه غربی‌ها نیز به برجام مثبت است و به نظر می‌رسد اواخر ژانویه شاهد لغو تحریم‌ها خواهیم بود. نکته دیگری که این روزها بازار را تحت‌الشعاع قرار داده مشکلی است که بین ترکیه و روسیه به وجود آمده است. پس از این رخداد اخباری مبنی بر احتمال حضور ایران در بازار محصولات غذایی و لبنیاتی کشور روسیه به گوش رسید. صرف نظر از آنکه این پتانسیل تا چه حدی می‌تواند به مرحله بروز برسد، باعث شد بازار به استقبال نمادهای غذایی و لبنیاتی برود. در کنار این اخبار، شایعاتی نیز روانه بازار شد که به دلیل شکل‌گیری فضای مثبت، این شایعات باعث رشد سهم‌هایی خاص شدند.

اما در طرف دیگر قیمت نفت همچنان چشم‌انداز مناسبی را ترسیم نمی‌کند. این موضوع باعث می‌شود که هنوز از لحاظ درآمد ملی ضعیف باشیم. علاوه بر آن التهابات پیش آمده بین ایران و عربستان نیز می‌تواند تا حدی نگران‌کننده باشد. هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت نگرانی خاصی در کار نباشد اما در میان‌مدت کشورهای منطقه می‌توانند از سر لجبازی برای تجارت امن در منطقه مشکلاتی ایجاد کنند. مهم‌تر از همه، صورت‌های مالی 9 ماهه شرکت‌ها خواهد بود که احتمالا جنبه مثبت قابل توجهی نخواهد داشت. به نظر می‌رسد گزارش‌های 9 ماهه بسیار ضعیف باشند. حتی اگر در صورت‌های مالی برخی شرکت‌ها سودهایی را شناسایی کرده باشند، احتمالا به دلیل ضعف جریانات نقدی (Cash flow) قابلیت تقسیم این سود وجود نخواهد داشت. انتظار می‌رود در گزارش‌های 9 ماهه شاهد رشد شدید حساب‌های دریافتنی تجاری یا پرداختنی تجاری باشیم که نشان‌دهنده رشد فروش‌های اعتباری خواهد بود. در نتیجه با تنزیل این جریانات نقدی به نظر می‌رسد سال آینده درصد سود تقسیمی شرکت‌ها بسیار پایین باشد. به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی فعالان بازار علاقه‌ای به لحاظ کردن این ریسک‌ها در محاسبات خود داشته باشند. در نتیجه بازار با اتکا به رویدادهای احتمالی که در وقوع‌شان تا حدودی تردید وجود دارد در حال رشد است و ریسک‌های قطعی فعلی را فراموش کرده است. با توجه به این توضیحات و از آنجا که اتفاق خاصی در اقتصاد کشور رخ نداده و در وقوع رویدادهای مثبت تردید وجود دارد، بازار صعود چندانی نخواهد داشت و این رشد به زودی متوقف خواهد شد. در بهترین حالت شاید شاهد ریزش شدید قیمت‌ها نباشیم.

دو هفته حیاتی

بهزاد گلکار / مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری سینا: بازارهای سرمایه، اعم از بازارهای سهام همواره برای رشد نیاز به یک موتور محرکه دارند. این موتور محرکه می‌تواند سوخت خود را از سه عامل اصلی به‌دست آورد: اول خوش‌بینی‌های کاذب، دوم پیش‌بینی رشد و رونق در آینده و سوم دلایل بنیادی قوی. بازار سهام در 10 روز گذشته نشانه‌های رشد خود را خصوصا در گروه‌های بانکی، خودرویی، تجهیزاتی‌ها و برخی لیزینگی‌ها به نمایش گذاشته است. به نظر می‌رسد از 3 دلیل فوق، دلایل بنیادی را باید حذف کرد. چرا که اتفاق خاصی در اقتصاد کشور رخ نداده است. اما به نظر می‌رسد دو دلیل دیگر باعث رشد بازار در 10 روز گذشته شده باشند. طرف‌های تجاری غربی ایران تقریبا متفق القول هستند که در پایان ژانویه تحریم‌های ایران لغو خواهد شد. اینکه تا چه حد این موضوع صحیح است هنوز مشخص نیست. اما ظاهرا این خوش‌بینی به بدنه بازار سهام تسری یافته است و فعالان بازار پیش‌بینی می‌کنند که اوضاع سودآوری شرکت‌های بورسی در آینده دور رشد چشمگیری خواهد داشت. دلیل سومی که بازار را این روزها پررونق کرده، خوش‌بینی‌های کاذبی است که برای بازار بسیار خطرناک است. برخی افراد با این تحلیل که بسیاری از سهم‌ها به شدت دچار افت قیمت شده‌اند و فروشنده خاصی ندارند جلودار خرید شده‌اند و دیگر فعالان بازار نیز به دنبالشان آمده‌اند. این نقدینگی وارد شده به همان سرعت می‌تواند از بازار خارج شود و دوباره بازار را با رکود مواجه کند. این موضوع می‌تواند یکی از مهم‌ترین تهدیدهای بازار باشد، در کنار این عامل گزارش‌های 9ماهه شرکت‌ها نیز می‌تواند برای بازار تعیین‌کننده باشد. نگرانی دیگری که وجود دارد عدم حمایت حقوقی‌ها از بازار است که یادآور خاطرات دو سال گذشته و ریزش‌های سنگین پس از رشدهای مکرر است. بنابراین به نظر می‌رسد رشد بازار تا حدودی شکننده است، اما اگر در دو هفته آینده، به هر دلیلی، روند بازار به همین صورت مثبت و صعودی باشد می‌توان امیدوار بود که اصلاح قیمت‌ها در بازار به پایان رسیده باشد. بنابراین دو هفته آینده برای بازار بسیار حیاتی است.

برآیند مثبت در بورس

مهدی طحانی- مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه :‌ رشد اخیر بازار سرمایه به ویژه در بورس در سایه نرخ رشد دلار آزاد، اجرای برجام، لغو تحریم‌ها و همچنین نزدیک شدن به پایان سال مالی بسیاری از شرکت‌های بورسی و بالطبع ارائه چشم‌انداز سال مالی جدید رخ داده است. در کنار این موضوع ریزش قیمت سهام اکثر شرکت‌های بورسی در چند ماه گذشته و از سوی دیگر، نبود بازدهی در بازارهای موازی موجب بازگشت پول‌های جدید به بورس شده و سرمایه‌گذاران که موقعیت خرید در بورس را مناسب دیده‌اند به ورود سرمایه‌های خود به این بازار اقدام کرده‌اند که البته در این میان برخی تحرکات خطرناک سفته‌بازی در سهام کوچک نیز دیده می‌شود که البته با تاثیر اندک 5 درصدی خود در بازار نمی‌تواند تهدید جدی برای بازار باشد. از سوی دیگر خوش‌بینی به صنایعی که کمتر تحت تاثیر قیمت‌های جهانی هستند مانند بانک، خودرو و تجهیزات موجب آغاز رشد از ناحیه این گروه‌ها شده که انتظار می‌رود در روزهای آتی صنعت پتروشیمی با توجه به ورود فاینانس، تکنولوژی‌های جدید، طرح توسعه و به سرانجام رسیدن نرخ خوراک از دیگر صنایعی باشد که با رشد مواجه شود. همچنین بودجه سال آینده نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار در رشد اخیر بورس است به‌طوری‌که طبق ارزیابی‌های به عمل آمده بودجه سال 95 انبساطی‌تر از سال گذشته نیز خواهد بود که این موضوع به مثبت شدن صنایع و بالطبع تاثیر مثبت بر کلیت بورس می‌انجامد.

رشد ادامه‌دار بورس

رونق بازار در سال سخت اقتصادی

نگرانی‌های کالایی در بازار سهام

جلوگیری از رشد هیجانی

ضعف در تداوم رشد بورس

هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت نگرانی خاصی در کار نباشد اما در میان‌مدت کشورهای منطقه می‌توانند از سر لجبازی برای تجارت امن در منطقه مشکلاتی ایجاد کنند. مهم‌تر از همه، صورت‌های مالی 9 ماهه شرکت‌ها خواهد بود که احتمالا جنبه مثبت قابل توجهی نخواهد داشت. به نظر می‌رسد گزارش‌های 9 ماهه بسیار ضعیف باشند. حتی اگر در صورت‌های مالی برخی شرکت‌ها سودهایی را شناسایی کرده باشند، احتمالا به دلیل ضعف جریانات نقدی (Cash flow) قابلیت تقسیم این سود وجود نخواهد داشت. انتظار می‌رود در گزارش‌های 9 ماهه شاهد رشد شدید حساب‌های دریافتنی تجاری یا پرداختنی تجاری باشیم که نشان‌دهنده رشد فروش‌های اعتباری خواهد بود. در نتیجه با تنزیل این جریانات نقدی به نظر می‌رسد سال آینده درصد سود تقسیمی شرکت‌ها بسیار پایین باشد. به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی فعالان بازار علاقه‌ای به لحاظ کردن این ریسک‌ها در محاسبات خود داشته باشند. در نتیجه بازار با اتکا به رویدادهای احتمالی که در وقوع‌شان تا حدودی تردید وجود دارد در حال رشد است و ریسک‌های قطعی فعلی را فراموش کرده است. با توجه به این توضیحات و از آنجا که اتفاق خاصی در اقتصاد کشور رخ نداده و در وقوع رویدادهای مثبت تردید وجود دارد، بازار صعود چندانی نخواهد داشت و این رشد به زودی متوقف خواهد شد. در بهترین حالت شاید شاهد ریزش شدید قیمت‌ها نباشیم.

دو هفته حیاتی

این نقدینگی وارد شده به همان سرعت می‌تواند از بازار خارج شود و دوباره بازار را با رکود مواجه کند. این موضوع می‌تواند یکی از مهم‌ترین تهدیدهای بازار باشد، در کنار این عامل گزارش‌های 9ماهه شرکت‌ها نیز می‌تواند برای بازار تعیین‌کننده باشد. نگرانی دیگری که وجود دارد عدم حمایت حقوقی‌ها از بازار است که یادآور خاطرات دو سال گذشته و ریزش‌های سنگین پس از رشدهای مکرر است. بنابراین به نظر می‌رسد رشد بازار تا حدودی شکننده است، اما اگر در دو هفته آینده، به هر دلیلی، روند بازار به همین صورت مثبت و صعودی باشد می‌توان امیدوار بود که اصلاح قیمت‌ها در بازار به پایان رسیده باشد. بنابراین دو هفته آینده برای بازار بسیار حیاتی است.

برآیند مثبت در بورس

حقوقی‌ها چاره‌ای جز عرضه ندارند

اکبر حامدی میخوش/ مدیر تالار معاملات کارگزاری بورسیران: آنچه باعث شده است صنایع به‌طور دسته جمعی با رشد مواجه شوند چیزی نیست جز اجرای سند برجام و انتظار فعالان بازار از لغو تحریم‌ها در آینده نزدیک. اخبار لغو تحریم سوئیفت بانک‌ها را مورد توجه فعالان بازار قرار داده است. قراردادهایی که احتمالا در پسابرجام با شرکت‌های بورسی منعقد خواهد شد نیز از آثار لغو تحریم‌های اقتصادی ایران است که فعالان بازار را به آینده خوش‌بین می‌کند. ضمنا با لغو تحریم‌ها، زمینه برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی فراهم خواهد شد که منجر به تزریق نقدینگی به اقتصاد و بورس ایران خواهد شد و این همان چیزی است که بازار سرمایه ایران به آن احتیاج دارد. مهم‌ترین عواملی که رشد اخیر بازار را تهدید می‌کند، همان عوامل کلان اقتصادی از جمله کاهش قیمت نفت، قیمت جهانی کالاها و رکود حاکم بر اقتصاد داخلی است. ضمنا چنانچه سود سپرده‌های بانکی کاهش نیابد، باید منتظر متوقف شدن رشد بورس بود. گزارش‌های 9 ماهه هم که انتظار می‌رود چندان مطلوب نباشد می‌تواند رشد بازار را تهدید کند. شاید این روزها انتقادهایی به رفتار حقوقی‌های بازار هم بشود، اما با توجه به کمبود نقدینگی و نیاز به تامین مالی که حقوقی‌ها دارند، نمی‌توان بر عرضه‌کنندگان حقوقی خرده‌ گرفت چرا که این شرکت‌ها چاره‌ای جز فروش ندارند و نباید فروش حقوقی‌ها را به منزله عدم ارزندگی سهام دانست. این نکته را نیز باید در نظر داشت که قیمت‌ها در دو سال گذشته به شدت نزول داشته‌اند و جای نگرانی چندانی برای بازار باقی نمانده است. امروز شاخص کل در سطوح 89 هزار واحدی قرار ندارد که ریسک افت قیمت‌ها فعالان بازار را نگران کند. به نظر نمی‌رسد بازار دیگر افت سنگینی را تجربه کند، هرچند بهتر است فعالان بازار، احتیاط را در معاملات خود لحاظ کنند.

لمس رونق با نگاه بلندمدت

شهریار هاشمی – مدیر صندوق سهام بزرگ کاردان: طبیعتا اجرای عملی برجام طی هفته‌های آینده و کاهش نرخ بهره بانکی تاثیر تجمیعی بر رفتار اخیر بازار داشته است.اما در این بین نکته متفاوت دیگری وجود دارد که مربوط به فعالیت‌های دولت در زمینه اجرای سیاست‌های انبساطی است.تغییر در سیاست‌های اقتصادی دولت از چند ماه گذشته آغاز شده و انتظار تاثیر سریع این تغییرات در چرخه اقتصاد کشور دور از منطق است. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد این تحولات مسیر خود را طی کرده و وارد کانال تاثیرگذاری بر بازارها شده است. از سوی دیگر کاهش نرخ بهره بین بانکی انتظارات برای تحولات بزرگ در سیستم بانکی را در پی داشته که این موضوع خوش‌بینی به رونق بازار سهام را رقم زده است. با این حال باید توجه کرد که تهدید‌ها در بخش کلان اقتصاد کشور کماکان پابرجا است، قیمت نفت کماکان در محدوده 30 دلار است و کالاهای مهم دیگر نیز هنوز در مسیر افت قیمت قرار دارند. ضعف نقدینگی در شرکت‌های داخلی آشکار است که این عوامل می‌تواند به‌عنوان تهدید‌های بازار مهم باشد. به نظر می‌رسد با وجود اینکه از گذشته خبرهای مثبتی در بازار بوده در شرایط کنونی این خبرها قابل لمس‌تر است و می‌تواند بازار را با رویکردی جدید همراه سازد. در همین زمینه با توجه به اینکه رشد شاخص در این روزها عمدتا تحت تاثیر شرکت‌های کوچک بوده است انتظار رشد بزرگ شاخص دور از ذهن است و بازار طی سه ماه آینده با روندی آرام و رشد منطقی همراه می‌شود.

بورس در انتظار سال خوب

بهنام بهزاد‌فر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران: عوامل مثبت شدن بازار سهام در دو روز اخیر، بیشتر مربوط به رفع تحریم شبکه سوئیفت بانکی است و به همین دلیل نزدیک شدن به رفع تحریم‌ها در شرایط کنونی سکان هدایت بورس تهران را در نظر گرفته است. ضمن اینکه قیمت نفت در شرایط کنونی ثبات داشته و افت بیشتری برای آن تصور نمی‌شود. مثبت بودن بازار به مدت 10 روز متوالی در شرایط فعلی توانسته اعتماد سهامداران را به معاملات بورس تهران بازگرداند. این نکته را نیز نباید از نظر پنهان داشت که قیمت بسیاری از سهم‌ها زیر قیمت اسمی و ارزش دفتری قرار دارند و این سطوح جذاب قیمتی در کنار خوش‌بینی به آینده بازار سهام موجب تشکیل صف‌های خرید در دو روز گذشته شده است. اما نباید فراموش کرد که در بازار تهدیداتی نیز وجود دارد؛ مسائل سیاسی اخیر در رابطه با کشورهای منطقه، نگرانی از بودجه سال آینده با توجه به قیمت نفت و کاهش درآمدها، در کنار گزارش‌های 9ماهه شرکت‌ها که به نظر چندان مناسب نیستند، از عواملی هستند که ثبات رشد کنونی بازار را تهدید می‌کنند. اما به هر ترتیب سال 95 سال رفع تحریم‌ها و سال سرمایه‌گذاری خارجی است و از این رو به نظر سال آینده به‌رغم همه تهدیدات ذکر شده سال خوبی برای بازار سهام کشور باشد. تلاش‌های سازمان و شرکت بورس در زمینه طراحی ابزارهای نوین مالی از دیگر عوامل مثبت برای سال آینده است. همچنین خبرها از متناسب‌سازی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با قیمت نفت و در نتیجه کاهش این نرخ حکایت دارد. این عامل بر سهام بیش از 25 درصد از بازار سهام کشور تاثیر مثبت دارد و می‌تواند یکی از عوامل مثبت رشد بازار سهام در آینده باشد.

عدم ثبات رشد بورس در کوتاه مدت

محمد حسن شمسی، مدیر عامل کارگزاری دانا: رشد بازار در دو روز اخیر تحت تاثیر خبر رفع تحریم سوئیفت بانکی و نزدیک شدن به رفع تحریم‌ها صورت گرفته است. ضمن اینکه اخباری پیرامون انعقاد قرار‌دادهای جدید شرکت‌ها با خارجی‌ها وجود داشته که زمینه ساز رشد بازار سهام در دو روز گذشته است. این در حالی است که شرایط اقتصادی و شرایط شرکت‌ها تغییر خاصی نداشته است و از آنجایی که گزارش‌های 9‌ماهه تفاوت چندانی در قیاس با گزارش‌های 6 ماهه نخواهد داشت، رشد اخیر بورس پایدار به نظر نمی‌رسد. همچنین وضعیت دو گروه مهم بازار یعنی بانک‌ها و پتروشیمی‌ها وضعیت مناسب نیست. بخش‌نامه بانک مرکزی مبنی بر عدم شناسایی سود برای مطالبات معوق می‌تواند وضعیت بانکی‌ها را با مشکل زیادی همراه کند.ضمن اینکه وضعیت شرکت‌های پتروشیمی که سهم زیادی از ارزش بازار سهام کشور را در اختیار دارند، وضعیت نامناسبی است؛ به‌طور مثال، با نرخ 13 سنتی خوراک پتروشیمی، هزینه تولید متانول حتی بیشتر از قیمت فروش آن است و این مساله وضعیت منفی بخش بزرگی از بازار سهام کشور را گوشزد می‌کند. (با توجه به قیمت فروش حدود 204 دلاری برای هر تن متانول) ضمن اینکه برنامه اقتصادی دولت و بودجه کشور هنوز مشخص نیست و شرکت‌ها برای سرو سامان دادن به وضعیت خود به زمان نیاز دارند. با این همه وضعیت در سال 95 وضعیت مناسب‌تری از دو سال اخیر خواهد بود، چرا‌که اثر رفع تحریم‌ها در سال آینده بر اقتصاد و صنایع کشور خود را نمایان می‌کند. در صورتی که رفع تحریم‌های بین‌المللی به ورود سرمایه‌گذار خارجی و افزایش فروش نفت بینجامد، می‌تواند به بهبود وضعیت بورس کمک کند.

رشد معقول و منطقی بورس

علیرضا مستقل/ مدیر سرمایه‌گذاری تدبیرگران فردا: هیچ‌گاه نمی‌توان زمان نهایی رشد بازار را تخمین زد و در واقع باید این رشد اخیر از مدت‌ها قبل آغاز می‌شد اما به دلایل مختلف به تاخیر افتاد که در نهایت از چند روز گذشته آغاز شد که در دو روز اخیر شدت گرفت. با این وجود دو عامل را می‌توان در این رشد موثر دانست که مهم‌ترین‌ آن نزدیک شدن به اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها از هفته آینده و اثرگذاری مستقیم این موضوع بر اقتصاد کشور است که این مساله در بعد کلان به خروج اقتصاد از رکود و حتی رونق در سال آینده نیز منجر شود. عامل مهم دیگر کاهش نرخ بهره است؛ اوایل سال نرخ سود بین‌بانکی حدود 27 تا 28 درصد بود که در فصل تابستان به 22 درصد رسید و در حال حاضر حدود 20 تا 22 است که زمزمه‌‌های کاهش این رقم به کمتر از 20درصد نیز به گوش می‌خورد. در واقع نرخ بهره یکی از مهم‌ترین‌ و تاثیرگذارترین پارامترها در اقتصاد هر کشور است که بالطبع در اقتصاد ما و به ویژه در بورس تاثیر زیادی خواهد داشت. از سوی دیگر، آغاز رشد بازار مصادف با گذشت دو سال از شروع روند نزولی بورس شده که در این 2 سال قیمت سهام تمامی شرکت‌ها بسیار کاهش یافته و تبدیل به گزینه جذابی برای خرید شده است که در کنار پارامترهای کلان اقتصادی، گزارش‌های مطلوب شرکت‌ها نیز بهبود یافته است. با این حال، ابهامات موجود در بودجه سال 95 و همچنین شرایط نامعلوم برنامه 5 ساله ششم توسعه، دیگر نمی‌تواند به‌عنوان تهدیدی برای بازار شناخته شود و اتفاقات مثبت برآیندی همراه با رشد را برای بورس رقم می‌زند؛ انتظار می‌رود رشدی معقول و منطقی تا پایان سال در انتظار بازار سرمایه باشد.

هشدار به شیوع هیجان در بورس

مازیار فتحی / کارشناس بازار سهام: عوامل مثبت شدن بازار را می‌توان نزدیک شدن یا به نوعی قطعی شدن اجرای برجام دانست. علاوه بر این، خوش‌بینی به انتخابات سیاسی پیش رو در کنار انتظار از ادامه روند کاهشی نرخ سود بین بانکی و به دنبال آن کاهش نرخ سود بانکی از عوامل امیدوارکننده در شرایط کنونی است. در این میان، اخباری مبنی بر تعدیل احتمالی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها نیز منتشر شده است که این موضوع نیز می‌تواند اثر مثبت خود را بر گروه شیمیایی به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ گروه بازار داشته باشد. در این شرایط، شبهات جدید از رفع تحریم‌های بین‌المللی و حرف و حدیث جدید از سوی کشورهای غربی از مهم‌ترین تهدید‌ها برای بورس تهران محسوب می‌شود. همچنین، نیاز شدید حقوقی‌ها به تامین نقدینگی مورد نیاز به منظور صاف کردن اعتبارات اخذشده می‌تواند بر فشار فروش این دسته از معامله‌گران بیفزاید. با این حال، به نظر می‌رسد رسیدن به رفع نهایی تحریم‌ها و امیدها مانع از افزایش فروش از سوی حقوقی‌ها و مدیران سرمایه‌گذاری‌ها شود. حجم و ارزش معاملات در دو روز اخیر جهش زیادی داشته، ادامه این روند مانعی در برابر افت قیمت‌ها در روزهای آتی است. در شرایط کنونی، در صورتی که قیمت بازار مانند روزهای اخیر با رشد شدید و بعضا هیجانی روبه‌رو‌ باشد، هشدار و خطری برای بازار محسوب می‌شود. بر این اساس، حرکت آهسته و پیوسته بازار می‌تواند بازار را از شوک و ریزش‌های شدید پس از جهش در امان نگه دارد. با وجود تهدید‌های موجود به نظر می‌رسد که رشد بورس آغاز شده است و در شرایط خوش‌بینی موجود انتظار می‌رود حتی عملکرد احتمالی ضعیف شرکت ‌ها در روند 9 ماهه نیز اثر منفی مداومی بر قیمت سهام نداشته باشد.

رشد تا سقف محدود در بازار

سلمان نصیرزاده / کارشناس بازار سهام: بررسی روند بازار طی چند سال اخیر نشان می‌دهد در مقاطع سه ماهه و همزمان با انتشار گزارش عملکرد شرکت‌ها؛ بورس با «بازار‌سازی» مواجه می‌شود و همین روند باعث مثبت شدن نماگر شاخص کل می‌شود. از سوی دیگر، بررسی شرایط کلان اقتصادی حاکی از آن است که تغییر در عوامل بنیادی در بازار بیش از گذشته ملموس است و با نزدیک شدن به اجرای عملی برجام، بهبود در شرایط شرکت‌های بورسی قابل پیش‌بینی است. با این حال به نظر می‌رسد بازار تهدید‌ بخش‌های مختلف اقتصادی را پیش خور کرده و در شرایط کنونی تنها با یکسری از چالش‌های بنیادی مواجه است. حقوقی‌ها و سهامداران عمده همچنان با پشتوانه‌های ضعیفی در بخش مالی روبه‌رو‌ هستند و رشد بازار این احتمال را قوت می‌بخشد که مانند دوره‌های قبل بار دیگر فشار فروش در بازار افزایش یابد. همچنین، برنامه بودجه سال 95 تا حد زیادی می‌تواند صنایع مهم را تحت تاثیر قرار دهد. ابهام در بحث خوراک پتروشیمی‌ها، شرایط معادن از جمله مواردی است که با برنامه بودجه سال آتی می‌تواند دستخوش تغییرات جدی شود. به‌طور کلی پیش‌بینی درخصوص روزهای آینده شاخص تا حدودی سخت است. نقدینگی بازار سهام نسبت به هفته‌های قبل دو تا سه برابر شده؛ اما همچنان رقمی نیست که رونق در سهم‌های بزرگ را در پی داشته باشد. با توجه به لغو تحریم‌ها در هفته‌های آینده و خروج از ریسک‌های سیستماتیک می‌توانیم شاهد رشد بازار در روزهای آینده باشیم؛ اما نباید از این نکته چشم پوشی کرد که چالش‌های بازار از رشد بسیار زیاد آن جلوگیری کرده و نماگر شاخص کل نهایتا تا سطح 65هزار افزایش می‌یابد.

التیام بورس با نوید کاهش نرخ سود غیردستوری

حسام حسینی/ تحلیلگر بازار سهام :‌ به نظر می‌رسد مهم‌ترین عاملی که در دو سال گذشته رکود در بازار سهام را رقم زده است، فرصت‌های امن سرمایه‌گذاری با نرخ‌های سود بالا بوده است. در چند وقت اخیر کاهش نرخ سود بین بانکی این سیگنال را به بازار داده است که شاهد کاهش نرخ سود بانکی به‌صورت غیر دستوری باشیم. با این حال توجه به نزدیکی به زمان اجرای عملی برجام و همچنین سیاست‌های انبساطی دولت در صنایع مختلف از جمله مواردی است که رشد شاخص کل را در پی داشته است. با این حال بررسی رشد‌های شاخص طی یک سال گذشته حاکی از آن است که این‌بار، بازار با رشدی منطقی‌تر و بنیادی‌تر همراه بوده است و گزارش‌های 9 ماهه نمی‌تواند تاثیر قابل توجهی بر بازار داشته و شاخص را با چالش همراه سازد. به‌طور کلی به نظر می‌رسد کف قیمتی اخیر بازار، کف واقعی بازار بوده و از این به بعد بازار با شرایط رشد و رونق نسبی مواجه می‌شود.