ابلاغ نرخ‌های جدید ماکارونی از سوی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان در روز گذشته، موجب ن گرانی و ناراحتی قشری از مردم شده با این مضمون که چرا چنین افزایش قیمتی به صورت رسمی صورت انجام شده است؟ دولت که خود به دنبال مقابله با گرانی است پس چرا به یکباره خود عامل افزایش قیمت شده است؟
مرور دقیق گزارش زیر زوایای جدیدی از علت افزایش قیمت این محصول که با اجرای حذف یارانه آرد صنعتی ایجاد شد اما به اذعان کارشناسان جلوی خسارت های زیاد به اقتصاد کشور را می گیرد، را برای شما روشن خواهد کرد.
روز 11 اردیبهشت امسال رئیس سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان در نامه ای به معاون صنایع عمومی خواسته است قیمت‌های جدید ماکارونی را که افزایش قیمت‌هایی نزدیک به سه برابر داشته به کارخانه ها ابلاغ کند.
در این نامه قیمت ماکارونی رشته ای ساده 500 گرمی، 17 هزار تومان، 700 گرمی 24 هزار تومان و 1000 گرمی 34 هزار تومان اعلام شده است.
*دلایل افزایش قیمت ماکارونی
* یارانه آرد صنعتی حذف شد
در ادامه به تشریح دلایل افزایش قیمت ماکارونی می‌پردازیم.
دولت سالانه 30 هزار میلیارد تومان تنها به گندم و آرد بخش صنعت یارانه می‌داد که محصولات غذایی مانند ماکارونی، بیسکوییت و انواع شیرینی به قیمت پایین تری دست مردم برسد اما بررسی‌ها نشان داد که نه تنها این یارانه سر سفره مردم نرسید بلکه به صورت قاچاق و یا صادرات محصولات یارانه‌دار از مرزها خارج می شد. حتی در داخل اینگونه محصولات به قیمت ارزان دست مردم نمی رسید و به نظر می رسید که این یارانه کلانی که به آرد بخش صنعت تخصیص می یافت به هدف نخورده و هدر رفته است.
* افزایش قیمت های جهانی عامل دیگری برای حذف یارانه آرد
از سوی دیگر قیمت گندم روز به روز در بازارهای جهانی افزایش می‌یابد، گزارش بلومبرگ نشان می‌دهد که در یک سال گذشته نرخ جهانی گندم از 609 دلار و 50 سنت به 1363 دلار و 50 سنت یعنی رشدی معادل 123 درصد یا بیش از دو برابر داشته است. از آنجایی که دولت گندم را با ارز 4200 تومانی وا رد می کند میزان ارز دولتی برای واردات گندم هم دوبرابر باید باشد، یعنی روز به روز ارز یارانه ای که از خزانه دولت بیرون می آید بیشتر می شود.
افزایش قیمت های جهانی پس از درگیری نظامی بین روسیه و اوکراین تشدید شده است، این درگیری ها در تردد کشتی‌ها اختلال ایجاد کرده و امکان بارگیری و تخلیه بار در بندر دریای سیاه که بندر مشترک دو کشور روسیه و اوکراین است میسر نمی شود، این دو کشور 30 درصد تامین غلات جهان را برعهده دارند.
رشد قیمت‌های جهانی یک مسئله فراگیر در کشور ها شده که عمده دلایل آن، بیماری کووید 19، تغییرات آب و هوایی، افزایش تقاضای جهانی و پُر کردن انبارها به دلیل نگرانی از آینده است.
اما دلایل مهمتری هم وجود دارد که چرا دولت یارانه آرد صنعتی را حذف کرده است.
* تخصیص یارانه به آرد صنعتی و قاچاق یکی از دلایل حذف ارز یارانه‌ای
تخصیص یارانه در داخل به آرد صنعتی و نیز افزایش ندادن قیمت‌های داخل در چند سال اخیر با وجود رشد شدید قیمت‌های جهانی موجب شد شکاف زیاد قیمتی با کشورهای دیگر و از جمله همسایگان ایجاد شود، این شکاف قیمتی حداقل 12 هزار تومان در هر کیلو بود، یعنی اگر یک دستگاه خودرو نیسان‌وانت دو تن قاچاق آرد انجام می‌داد، حداقل 24 میلیون تومان به جیب قاچاقچی وارد می‌کرد.
گزارش فرمانده نیروی انتظامی هم از افزایش شدید این قاچاق در سال گذشته حکایت دارد که عمدتا به دلیل افزایش شکاف قیمتی با بالا رفتن قیمت های جهانی است.
سردار سرتیپ اشعری فرمانده نیروی انتظامی چند روز پیش اعلام کرد: سال گذشته بیش از 350 هزار تن آرد یارانه ای قاچاق کشف شد که نسبت به مدت مشابه قبل بیش از 2000 درصد افزایش یافته است.
* صادرات ماکارونی یارانه دار ارز دولتی را از کشور خارج می‌کرد
بخش مهمی از آرد یارانه‌دار از طریق صادرات ماکارونی از کشور خارج می شد.
صنایع ماکارونی آرد را به یک پنجم قیمت از دولت می‌خریدند و با تولید ماکارونی به کشورهای دیگر صادر می‌کردند یعنی این یارانه به سر سفره خارجی‌ها می رفت.
محمدرضا مرتضوی، رئیس کانون انجمن‌های صنایع غذایی، به خبرنگار فارس گفت: کارخانه ها ماکارونی سالانه 300 هزار تن ماکارونی صادر می‌کنند که همه از همین آرد‌های یارانه ای درست شده اند.
به گفته مرتضوی، بخش صنعت هم آرد یارانه‌دار می‌گیرد و هم محصول خود را از جمله بیسکوئیت و انواع شیرینی را به قیمت‌های گران‌تری در داخل می‌فروشد و یا به خارج صادر می‌کند که هر دو به از دست رفتن یارانه‌ها و نیامدن آن به سر سفره ملت منجر می شود. دولت این یارانه را پرداخت می‌کند که از منافع آن مردم منتفع شوند، در حالی که سود آن فقط به جیب عده‌ای خاص و یا مصرف‌کنندگان کشورهای خارجی می‌رود.
* فروش آرد یارانه‌ای به نرخ آزاد
تفاوت زیادی که بین قیمت آرد یارانه‌ای و نرخ آرد وجود دارد بسیاری از دلالان را وسوسه می‌کند که این آرد را به نرخ آزاد بفروشند که هم در صنف صنعت و نیز نانوایی کاملا مشهود است.
مدیرعامل بنیاد ملی گند‌م‌کاران در این‌باره می‌گوید: واحدهای نانوایی یک کیسه آرد یارانه ای ۴۰ کیلویی را حدود ۳۵ تا ۳۶ هزار تومان خریداری می‌کنند، درحالی که در بازار آزاد با نرخ ۶۰۰ هزار تومان خرید و فروش می شود. که البته این موضع در صنف صنعت هم مصداق دارد.
فروش به نرخ آزاد خیلی هم دردسر ندارد و آنها با تبانی با کارخانه ها بدون اینکه گندم یارانه دار را بگیرند پول به نرخ آزاد را از آنها دریافت می کنند.
مدیر یک کارخانه آرد که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار فارس گفت: نانوایان و یا بخش صنعت که آرد یارانه ای می‌گیرند، به دو حالت آرد را به ما می فروشند، یا به جای آرد پول به نرخ آزاد از ما می‌گیرند و یا آرد خود را به ما می‌دهند و ما پس از تعویض کیسه که ظاهر دولتی دارد، به نرخ آزاد می‌فروشیم.
* حذف ارز ترجیحی تدریجی باشد
کارشناسان معتقدند اگرچه حذف ارز 4200 تومانی می‌تواند در کوتاه‌مدت تبعاتی برای معیشت مردم ایجاد کند، اما در طولانی‌مدت اثرات بسیار مطلوبی خواهد داشت که حذف رانت، فساد و جلوگیری از خروج ارز و تک نرخی شدن قیمت‌ها و شفافیت در بازار از جمله آنها است اما حذف ارز باید تدریجی باشد تا اثر آن بر بازار ملایم باشد.
اختصاص یارانه به محصولات داخلی برای کاهش قیمت‌ها، سیاست شکست‌خورده‌ای است که نتوانسته در سال‌های گذشته اهداف دولت را تأمین کند.
تبعات اختصاص یارانه شامل وجود محصولات چندنرخی در بازار، رانت و فساد و خروج ارز از کشور بوده است. در دولت گذشته هم تلاش بسیاری شد که این یارانه که به اذعان بسیاری برکاتی برای کشور نداشته حذف شود اما نتوانستند.
در این میان گزارش هایی وجود دارد که کارخانه‌های تولیدکننده ماکارونی خصوصا چند برند معروف و اصلی، پس از اینکه با خبر شدند دولت قرار است یارانه آرد را حذف کند محصول به بازار عرضه نمی‌کنند، از سوی دیگر با احتکار خانگی و واهمه مردم از گران‌شدن کالا مواجه هستیم.
