سعید زکایی رئیس کمیسیون فنی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در نشست خبری سومین همایش ملی نوآوری در صنعت پلیمر که روز گذشته با حضور خبرنگاران برگزار شد، با اشاره به اینکه این همایش امسال برای اولین بار با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار می شود، گفت: همایش نوآوری در صنعت پلیمر همزمان با ارائه راهکارهای فنی، به دنبال آن است که نیازهای صنایع و شرکت‌ها در قالب نوآوری را مطرح کند تا صنایع یا فناورانی که می توانند این نوآوری ها را پاسخگو باشند، رو در روی یکدیگر قرار بگیرند تا هم نیازهای سازمان های بزرگ رفع شود و هم بستر و بازاری برای شرکت‌ها و فناوران کوچک تر به منظور رشد محصولات آن‌ها فراهم شود.
رئیس کمیسیون فنی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران با اشاره به ۵ محور همایش، خاطر نشان کرد: اولین محور، توسعه کسب و کار از طریق نوآوری است و هدف این بخش بیان تاثیرات نوآوری و روش های استفاده از نوآوری در توسعه کسب و کار شرکت هاست.
وی محور دوم را روش های حفاظت حقوقی از دستاوردهای نوآورانه ذکر کرد و افزود: از دغدغه های مهم نوآوران و صنعتگران این است که چگونه مالکیت حقوقی محصولات خود را حفظ کنند و قرارداد های مورد نظرشان را به شکل قانونی تدوین کنند تا هر دو طرف از این همکاری نوآورانه منتفع شوند.
زکایی ایده ها و دستاوردهای نوآورانه در صنعت پلیمر را از دیگر محورهای مهم این همایش دانست و گفت: در این بخش اساتید و صنعتگرانی که فناوری روز را دنبال می کنند، دستاوردهای نو در صنعت پلیمر را معرفی می‌کنند و مسیر هایی که دنیا در صنعت پلیمر دنبال می کند، به فعالان این حوزه ارائه می شود تا بتوانند دید دقیق‌تری از مسیر توسعه در دنیا کسب کرده و بر اساس آن نوآوری هایی در سازمان خود اجرا کنند.
نایب رییس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران چهارمین محور همایش را چابکی در تصمیم گیری در تلاطمات محیطی بیان کرد و افزود: شیوع ویروس کرونا در کنار همه مشکلاتی که ایجاد کرد، درس بزرگی برای فعالان اقتصادی داشت، در این بحران دیدیم که بسیاری از تحولاتی که در پیش‌بینی های چند ساله ما بود، تنها طی چند ماه رخ داد.
زکایی ادامه داد: کشور دچار تلاطمات محیطی شدیدی در چند سال گذشته شد و خیلی مهم است که سازمان ها ساختار خود را به شکلی بهینه و چابک کنند تا بهترین تصمیمات و مواضع را در مقابل این تلاطمات و تغییرات محیطی اتخاذ کنند و این نیاز در کشور ما بیش از دیگر کشورها احساس می شود.
زکایی آخرین محور همایش را فرصت های توسعه صادرات دانست و تاکید کرد: ما نمی توانیم از توسعه و نوآوری صحبت کنیم و نگاهی به صادرات نداشته باشیم چرا که توجه به صادرات شرط بقای سازمان ها و شرکت‌هاست.
وی افرود: در این بخش پتانسیل های حوزه صادرات، راهکارهای عبور از تحریم ها، چگونگی شناسایی رقبا و بازارها و شیوه های توسعه بازار ارائه می‌شود.
*نوآوری عامل حرکت چرخ اقتصاد در شرایط کنونی کشور است
در ادامه این نشست، شروین احمدی دبیر علمی همایش نوآوری در مورد چرایی برگزاری این همایش گفت: نگاه به وضعیت کشور از زاویه بیرونی این سوال را ایجاد می‌کند که با وجود جنگ، تحریم، فرار مغزها و سرمایه‌ها و... چگونه بازهم چرخه اقتصاد متوقف نشده‌است، به ضرص قاطع یکی از عوامل این چرخش، نوآوری است اما متاسفانه این نوآوری هنوز بالقوه نشده‌است.
به گفته احمدی، ایران دارای رتبه دوم مخازن گاز و نفت دنیا و بزرگترین مخازن زیرزمینی است و بیش از 7 هزار سال تمدن دارد که همه این پتانسیل ها می توانند نوآوری ایجاد کند اما باید بدانیم چطور این نوآوری را به یک سیستم صحیح تبدیل کنیم.
در ادامه این نشست مسئولان برگزاری همایش به پرسش های خبرنگاران پاسخ دادند.
سعید زکایی نایب رئیس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه صنایع پلیمری کشور نسبت به تکنولوژی جهان چقدر عقب است و آیا صنعت پلیمر نیاز به بهسازی و بازسازی دارد؟ توضیح داد: کشور ما ذخایر نفتی زیادی دارد، سرمایه‌گذاری روی پتروشیمی ها انجام گرفت تا این مواد نفتی تبدیل به محصولات پلیمری شود.
وی ادامه داد: در دنیا ارزش محصولات پلیمری، معیار و شاخص نوآوری در کشورهاست، برای مثال ارزش تناژی محصولات پلیمری می تواند تا 10 هزار دلار (مشابه کشور ژاپن) نیز برسد و در ایران با توجه به این که میانگین جهانی حدود 5 هزار دلار است، این رقم به 1600 دلار می رسد. این یعنی ما بیشتر مواد خام صادر کرده و می فروشیم، در حالی که هرچه از مواد خام به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر برویم، قیمت فروش بالاتر می رود.
به گفته نایب رئیس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران هرچه نوآوری، دانش و توانمندی خود را ارتقا دهیم، محصولات پلیمری با ارزش بالاتر فروخته و ثروت بیشتری وارد کشور خواهیم کرد.
زکایی خاطر نشان کرد: صادرات محصولات پتروشیمیایی ایران از جمله پلیمری و غیر پلیمری حدود 12 میلیارد دلار در سال است در حالی که این عدد می تواند تا 50 میلیارد دلار افزایش یابد به شرطی که محصولات نوآور شود، زنجیره را کامل کنیم و فناوری به‌روز تر در محصولات بکار بریم. ضرورت این اقدام از لحاظ ملی بسیار کلیدی است و از لحاظ بنگاه اقتصادی نیز رقابت پذیری شرکت‌ها را افزایش داده و ثروت آفرینی بیشتری را برای بنگاه‌ها و کشور پدید می آورد.
مهسا جفایی دبیر اجرایی همایش نوآوری نیز در پاسخ به سوال خبرنگار سهام انرژی در خصوص نحوه همکاری این همایش با صندوق نوآوری اظهار کرد: پس از فراخوان به شرکت هایی که نیاز فناورانه داشتند، از بین آن‌ها تعدادی شرکت‌ها مورد ارزیابی های علمی قرار گرفته و تایید شدند. یکی از این شرکت ها تامین کننده قطعات مهندسی خودرویی است و شرکت دیگر شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی است که امور مربوط به توسعه محصول بسیار از پتروشیمی ها توسط این شرکت انجام می شود.
جفایی ادامه داد: این شرکت ها نیازهای فناورانه خود را طی این همایش مطرح می کنند و شرکت های دانش بنیان که دارای دانش این نوآوری هستند در قالب مناظره به یکدیگر معرفی شده و برای تامین این نیاز به شرکت متقاضی کمک می کنند. در حقیقت این رویداد، معرفی نیازهای نوآوری است و هر شرکتی که توانایی تامین این نیاز را دارد وارد میدان می شود.
در ادامه، زکایی در پاسخ به خبرنگار ایران پترونت در خصوص چگونگی حفظ مالکیت فکری ایده‌های نوآورانه و حفاظت از دستاوردهای این حوزه در ساختار سوداگر گفت: علیرغم برخی ضعف های اجرایی، قوانین خوبی در کشور برای مالکیت فکری وجود دارد اما متاسفانه خیلی از سازمان ها شرکت های از آن مطلع نیستند و یکی از اهداف این همایش آشنایی سازمان ها با این قوانین است.
وی افرود: بسیاری از مشکلات رخ داده برای سازمان ها در این حوزه ناشی از این بوده که شرکت ها نتوانستند در قالب قراردادهای حقوقی مطمئن، از دستاوردهای خود حفاظت کنند، ضمن اینکه عدم آشنایی با قوانین، نگرانی و هراس در طرفین ایجاد می‌کند که مانع قدم گذاشتن در این مسیر و یا حتی شروع مذاکرات می‌شود.
به گفته زکایی اگر از مرحله آگاهی عبور کنیم و به قراردادهای صحیح برسیم، برخی مسائل به ارزش ریالی موضوعات و ایده‌ها مربوط می‌شود.
شروین احمدی دبیر علمی همایش نوآوری نیز در این باره توضیح داد: در دنیا مکانیزم ثبت اختراع وجود دارد اما مشکل ما مربوط به بعد از این مرحله یعنی ارزش گذاری نوآوری است چرا که ارزش گذاری نوآوری هنوز در کشور یک علم جدید است. یکی از اهداف این همایش این است که گامی در حوزه ارزش گذاری نوآوری ها برداریم.
دبیر علمی همایش نوآوری ادامه داد: باید یاد بدهیم و یاد بگیریم چطور از نوآوری استفاده و ثروت آفرینی کنیم، البته این موضوعات نیاز به فرهنگسازی دارد و یک مسیر بلند مدت است.
زکایی همچنین در پاسخ به خبرنگار انجمن تولید کنندگان لوله و اتصالات پلی اتیلن در مورد میزان ارز آوری صنایع بالادستی و صنایع تکمیلی پتروشیمی و اختلاف نظرات موجود گفت: بحث ارزآوری پتروشیمی ها بسیار سوال برانگیز است، در بهترین حالت صادرات محصولات پلیمری حدود 3 میلیون تن است که کمتر از 3 میلیارد دلار ارزآوری در سال دارد، در همین حال از تولید 6.5 میلیون تن محصولات پلیمری در سال، 3.5 میلیون تن آن به داخل عرضه می شود و حدود 3 میلیون تن نیز صادر می‌شود که صادرات محصولات صنایع تکمیلی حدود 2 میلیارد دلار است، این آمار نشان می‌دهد اختلاف صادرات محصولات تکمیلی و محصولات پتروشیمی خیلی کم است، بنابراین در خصوص ارزآوری پتروشیمی ها مبالغه بسیاری شده، چون تعداد بنگاه‌ها در صنایع تکمیلی خرد، زیاد است، ارزآوری صنایع تکمیلی کمتر به چشم می‌آید.
زکایی با بیان اینکه نوآوری الزاما به معنی یک تکنولوژی عجیب نیست، اظهار کرد: نوآوری یعنی تغییری در کسب و کار خود ایجاد کنید که ارزش افزوده معناداری پدید آورد، گاهی توسعه صنایع بازیافت یا استفاده بهینه از ماشین آلات فعلی یک شرکت می تواند نوآوری ایجاد کند. مهم این است که ذهن صنعتگر باز باشد و از ابزارهای مختلف برای نوآوری و توسعه محصولات خود استفاده کرده و ارزش افزوده ایجاد کند، علیرغم اینکه محدودیت هایی در زمینه تامین ماشین آلات داشته باشد، همچنین صنعتگر باید بداند که در چه حوزه ای سرمایه گذاری کند که آینده بهتری داشته باشد.
به گفته زکایی باید رویکرد حاکم را تغییر داد و هنر صنایع تکمیلی این است که میزان صادرات خود را افزایش داده و تاثیرگذاری خود را به دولت ها نشان دهد، این اتفاق می‌تواند شرایطی را فراهم کند که در صورت تامین نشدن خوراک مورد نیاز صنایع از داخل، این تامین نیاز از خارج کشور انجام گیرد.
احمدی نیز با بیان اینکه ما در دوره انتقال به سر می بریم، گفت: در حقیقت از دولتی که درآمد آن وابسته به فروش نفت بود وارد دوره ای می‌شویم که درآمد آن ناشی از اخذ مالیات است، در دوره های قبل قیمت نفت بالا می رفت و دولت ثروتمند می شد، در دوره فعلی به رکودی برخوردیم که دولت مجبور شد خود را به دولتی تبدیل کند که درآمدهای خود را از محل مالیات بدست آورد. برای دولت‌ها راحت تر است که محصول و منابع خود را چه به صورت خام چه به صورت فرآورده به فروش برساند و نیازی به تغییر رویه ها نداشته باشد اما امروز در دوره انتقال هستیم و اگر مقاومتی در بدنه دولت می بینید که خام فروشی را تشویق می کند، ناشی از عادت های قدیمی است.
وی با بیان اینکه، ظرفیت صنایع پایین دست پتروشیمی حدود 70 میلیون تن و ظرفیت صنایع بالا دست 50 میلیون تن است، گفت: صنایعی که در شرایط فعلی مشغول فعالیت هستند در شرایط با درهای باز قطعا بهتر فعالیت می کنند و ما امیدواریم که دولت ایران تبدیل به دولتی نشود که از منابع زیر زمینی استفاده می کند.
*نوآوری دولتی رانت می‌آفریند نه ثروت
احمدی با تاکید بر اینکه، نوآوری در سیستم دولتی تبدیل به نوآوری در گرفتن رانت می شود نه نوآوری در زایش ثروت، خاطر نشان کرد: در نوآوری رانتی دیگر کسی انگیزه تولید و فعالیت اقتصادی ندارد و دید فعالان اقتصادی نباید به پروژه های دولتی باشد.
در ادامه زکایی، در پاسخ به خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه آیا وعده معاون وزیر نفت درباره دوبرابر شدن سهم ایران از بازار پلیمر جهان تا سال ٢٠٢۵ قابل تحقق است؟ گفت: با توجه به تجربیات گذشته این رقم مقداری خوش بینانه است. چرا که بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های دو ساله تبدیل به پنج ساله و یا بیشتر شده‌اند.
احمدی، نیز در این خصوص تاکید کرد: اگر همت جمعی، زایش تکنولوژی و مدیریت صحیح وجود داشته باشد، این رقم می تواند بسیار بیشتر شود.
به گفته دبیر علمی همایش نوآوری، تهدید اصلی محصولات پتروشیمی این است که اروپا و کشورهای دیگر دنیا مکانیزمی برای کاهش مصرف محصولات پلاستیکی یکبار مصرف در پیش گرفته‌اند.
احمدی ادامه داد: اکثر تولیدات پتروشیمی ایران در حوزه بسته بندی محصولات یکبار مصرف استفاده می‌شود و این موضوع تهدید بازار پتروشیمی ایران است. اگر پتروشیمی به سمتی نرود که بتواند در صنایع پایین دست زایش ایجاد کند و برای مثال به سمت تولید و صادرات محصولاتی در حوزه لوله و اتصالات پر فروش در بازارهای اطراف باشد، یا محصولات پلاستیکی با مصرف بلندمدت تر و محصولات مورد استفاده صنایع خودرویی را تولید نکند، قطعا محکوم به شکست خواهد بود بنابراین در محدوده خطر برای صنایع بالادستی قرار داریم و اگر به موقع رویکرد خود را اصلاح نکنیم در ۵ تا ۱۰ سال آینده دچار مشکلات جدی خواهیم شد.
وی افزود: پتروشیمی ها بدون شک لاجرم به قدم گذاری در این مسیر هستند، اگر امروز از نوآوری صنایع پایین دست استفاده کنند، می توانند زودتر به اهداف خود دست یابند اما اگر این تغییر رویکرد را به تعویق بیندازند قطعا در ابتدای مسیر با شکست مواجه خواهند شد.
