فریدون اللهیاری در جریان بازدید از آخرین تحولات در محور معبر جدید کشف شده در مسجد تاریخی امام اصفهان اظهار داشت: بی‌شک اصفهان از نظر جغرافیائی در دشت زاینده‌رود قرار گرفته است، بنابراین پیرامون شهر اصفهان کوه‌های بلند چندانی وجود ندارد، با این وصف با توجه به کمی بارش باران در این محدوده، از زمان گذشته تا‌کنون این جلگه وابستگی تامی به آب رودخانه زاینده‌رود داشته است.
وی افزود: با عنایت به اینکه اصفهان از ازمنه قدیم به صورت باغ شهر طراحی شده و با توجه به کمی بارش‌های جوی در این جلگه، مردمان این شهر تاریخی همواره از زاینده‌رود برای رفع نیازهای آبی خود استفاده می‌کردند. بر این اساس شبکه گسترده‌ای از نهرهائی که از بخش‌های مختلف زاینده‌رود منشعب می‌شدند در پهنه دشت اصفهان وجود داشته که معروف‌ترین آن مادی نیاصرم است.
مدیر‌کل میراث فرهنگی استان با اشاره به تاریخچه نهرها تصریح کرد: سوابق و اسناد تاریخی نشان می‌دهد که قدمت این شهرها به دوران حکومت شاهان آریائی تبار (ماد) می‌رسد، بنابراین این نهرها در گویش محلی اصفهان با لفظ (مادی) خوانده می‌شود که محققان معتقد هستند این نام بر‌گرفته شده از نام قوم (ماد) از نخستین اقوام آریائی تبار ایرانی است.
وی بیان کرد: بدون‌شک کشف آبراهه‌های زیرزمینی هدایت آب همچون کشف 2 آبراهه رو‌باز و سر‌پوشیده در مرکز میدان امام حسین، آبراهه‌هایی در میدان امام علی(ع)، کشف این معبر در مسجد امام و همچنین آبراهه‌های هدایت آب در چهارباغ، این ایده را در ذهن باستان‌شناسان تقویت می‌کند که در ادوار پیش از صفوی شبکه‌ای پیچیده از سازه آبی ویژه هدایت آب به صورت زیرزمینی در بخش‌های مختلف شهر اصفهان برای انتقال آب شرب، و یا دفع آب‌های سطحی ایجاد شده بود که در هماهنگی کامل با شبکه آبرسانی در روی زمین (مادی‌ها) قرار داشت.
اللهیاری تصریح کرد: با این وصف با تفکر جدیدی مواجه هستیم که در صورت اثبات آن، رهیافت‌های جدیدی از تاریخ معماری و شهرسازی اصفهان به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان را که ناشی از تفکر والای نیاکان بوده را به ما نشان می‌دهد.
وی گفت: در حال حاضر مسیری در حدود 200 متر از این آبراهه کشف شده و این درحالی است که در فاصله اندک از این سازه آبی زیرزمینی، نهری بزرگی در داخل میدان امام قرار داشت که آب را توسط باغ‌های پیرامون کاخ چهلستون به میدان امام و سپس به محور شرق اصفهان در روی زمین هدایت می‌کرد.
مدیر‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان افزود: با این وصف بعید نیست با شبکه‌ای بزرگ و پیچیده از سازه‌های آبی زیرزمینی در شهر اصفهان مواجه باشیم که احتمالا آب شرب مردم را به بخش‌های مختلف شهر انتقال می‌داده و یا اینکه آب‌های سطحی را جمع‌آوری و از طریق این شبکه زیرزمینی در عین حال که سفره‌های آب زیرزمینی شهر تغذیه می‌شد، آب مازاد به صورت منظم به رودخانه انتقال می یافت.
طرح مرمت و در عین حال ادامه کاووش این آبراهه در دستور کار اداره میراث فرهنگی استان اصفهان قرار گرفته است.
