همین اواخر بود که روحانی منتقدان برجام را تلویحاً با قوم بهانه‌گیر بنی‌اسرائیل مقایسه کرد و گفت: ما باغ را پس گرفته‌ایم و حالا عده‌ای می‌گویند کو سیب و گلابی!اما ظاهراً گلابی‌های برجام به جای اینکه از باغ پس گرفته شده بیاید، از باغ‌های امریکا آمده است! دیروز خبر رسید که در میان میوه‌های قاچاق به ایران گلابی امریکایی هم هست که به قیمت 25هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد.
رئیس‌جمهور در آبان ماه سال 95 در جمع مردم اراک گفت: «با برداشته شدن تحریم‌ها در باغ به روی مردم باز شده و یک عده دم در باغ آمده و می‌گویند که سیب و گلابی‌ها کجاست؟!» اما منتقدان نگران بودند که فضای پسابرجام، ایران به بازار بزرگ کالاهای نهایی مانند گلابی و سیب وارداتی تبدیل شود!
اگرچه رئیس جمهور اشاره‌ای به موقعیت جغرافیایی باغ‌های میوه نکرد اما آنچه در بازار گزارش می‌شود خبر از گلابی امریکایی و شاه بلوط ترک و کالاهایی از این دست می‌دهد که به رغم تمامی اقدامات تقابلی و پیشگیرانه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به گفته سیدحسین مهاجران رئیس اتحادیه میوه و سبزی، میوه‌های فوق به شکل قاچاق وارد کشور شده است.
اینکه طبق روال گذشته با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری کم‌کم سر و کله‌های کالاهایی چون میوه‌های وارداتی و قاچاق در بازارها پیدا می‌شود، امر عجیبی نیست و اتفاقاً این بار رئیس جمهور پیشاپیش خبر از سیب و گلابی‌های پسابرجامی داده بود، اما نکته آن است که یعنی آنقدر کنترل بازارها در کشوری چون ایران سخت است که ما محتاج واردات و قاچاق کالا برای تنظیم بازار هستیم یا اینکه اصلاً بحث تقویت تولید ملی، تأمین بازار از طریق تولید داخل و مبارزه با قاچاق برای بعضی از مسئولان معنی ندارد و مهم دلالی در مجوزهایی است که برای صادرات و واردات اعطا می‌شود.
امروزه در شرایطی دولت مدعی رشد13 درصدی بخش کشاورزی است که حتی خود وزیر کشاورزی هم به رها شدن بازار بخش کشاورزی اعتراف می‌کند و معتقد است به زنجیره تولید از مزرعه تا بازار پرداخته نشده و نمی‌شود و این بی‌توجهی کماکان ادامه دارد.
متأسفانه عده‌ای تاجر و قاچاقچی بی‌تفاوت به حقوق تولید‌کننده و کشاورز داخلی از بازار، اقدام به واردات کالا به بازارها می‌کنند و با این کار تولید‌کننده داخلی ورشکست می‌شوند، در مقابل کشاورز و تولدکننده‌ای هم که با چنین شرایط بغرنجی از فضای کسب و کار در ایران، به تولید ممارست می‌ورزند با دلالان و واسطه گرانی روبه‌رو می‌شوند که در نهایت حق تولید‌کننده و کشاورز از فروش کالای تولیدی آنقدر ناچیز است که کفاف هزینه‌هایش را نمی‌دهد ولی سهم کشور تولید‌کننده کالا، تاجر، قاچاقچی و دلالان و واسطه‌گران از بازار ایران آنقدر است که سرمایه‌های کلان به جیب این بخش‌ها می‌رود.
امروزه در هر بخش از اقتصاد شاهد دلالان و واسطه‌هایی هستیم که اتفاقاً وقتی بازارها با نوسان مواجه می‌شود، مسئولان یکی پس از دیگری تقصیر را به گردن دلالان و واسطه‌ها می‌اندازند و این امر آنقدر تکرار شده است که افکار عمومی می‌گویند اگر دلالان آنقدر قدرت دارند که بازارها را با نوسان مواجه کنند و اگر مسئولان آنقدر ناتوان هستند که نمی‌توانند تنظیم پیوسته بازار را عملیاتی کنند، پس مسئولیت را به دلالی بدهیم که قدرت اثرگذاری بر بازار دارد.
پای میوه‌های امریکایی به ایران باز شد
گفتنی است رئیس اتحادیه میوه و سبزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از پیدا شدن مجدد سر و کله میوه‌های قاچاق در بازار داخلی خبر داد و اظهار داشت: طی دو الی سه روز اخیر، میوه‌هایی مانند شبرنگ آفریقایی، گلابی امریکایی، شاه‌بلوط ترک و انبه کنیا وارد بازار شده‌اند اما میوه‌های مذکور خارج از میدان مرکزی میوه و تره‌بار در حال خرید و فروش هستند. به گفته سیدحسین مهاجران، قیمت هرکیلوگرم شبرنگ آفریقا ۳۰ هزارتومان، گلابی امریکایی ۲۵ هزارتومان، شاه‌بلوط ترکیه ۱۵ هزارتومان و انبه کنیا ۱۵ هزارتومان است.
رئیس اتحادیه میوه و سبزی همچنین درباره قیمت میوه در بازار نیز گفت: طی روزهای اخیر، قیمت هر کیلوگرم توت فرنگی از ۵۰ هزارتومان به ۲۰ هزار تومان کاهش یافته و نرخ هرکیلوگرم ازگیل نیز از ۲۰ هزار تومان به ۸ هزار تومان رسیده است. مهاجران با بیان اینکه قیمت پرتقال کوهستان جیرفت نیز از 8 هزار و 500 تومان به 7 هزار تومان کاهش یافته است، ادامه داد: در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی بوته‌ای نیز بین ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان و گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای 3 هزار تومان است. در این بین نکته جالب آنکه در سال جاری وزارت کشاورزی طی بخشنامه‌ای به واردکنندگان موز اظهار داشت اگر سیب صادر کنند می‌توانند به جای تعرفه 26درصدی موز، این کالا را با 5درصد تعرفه وارد کنند که گویا مافیای موز با تبانی بدون آنکه سیبی صادر کند موز را با تعرفه 5 درصد وارد می‌کرده است که این نیز از فجایع بخش تجارت خارجی و قاچاق کالا و ارز در کشور است.
صادرات «صوری» سیب در برخی گمرکات
در این بین، صادرات صوری سیب درختی و سیب‌های بی‌کیفیت در برخی گمرکات موجب شد، گمرک در بخشنامه‌ای دستورالعمل واردات موز با تعرفه ۵ درصد در قبال صادرات سیب درختی را تا اطلاع ثانوی در سه گمرک متوقف کند.
مدیرکل دفتر مقررات و استانداردهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در فروردین ماه سال جاری به برخی تسهیلات برای صادرات سیب درختی اشاره کرد و گفته بود: در شرایط پسابرجام و به منظور حمایت از تولید داخلی، تعرفه واردات یک کیلو موز در قبال صادرات 5/1 کیلو سیب درختی پنج درصد تعیین شده است.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی، همچنین از تعرفه 26 درصدی برای واردات هر کیلو موز خبر داده بود. بر این اساس، از ابتدای سال جاری واردات موز در قبال صادرات سیب تخفیف 21 درصدی را برای واردکنندگان به همراه داشته است. در ماه‌های گذشته مقام‌های مختلف وزارت جهاد و همچنین گمرک ایران گزارش‌هایی در خصوص افزایش چشمگیر میزان صادرات سیب درختی به کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان ارائه کرده بودند. این در حالی است که افزایش صادرات قابل توجه سیب درختی با توجه به حجم ثابت مصرف و تولید سیب برای کارشناسان تا حدودی غیرمنتظره بود. در عین حال گزارش‌هایی از عدم‌رعایت ضوابط بخشنامه کاهش تعرفه واردات موز در قبال صادرات سیب درختی در برخی مبادی خروجی به گمرک رسیده که موجب شد، گمرک ایران در بخشنامه‌ای اعلام کند، گمرکات اجرایی تا زمان مشخص شدن نتیجه بررسی‌ها در خصوص تخلفات احتمالی صورت گرفته، از پذیرش اظهارنامه‌های صادراتی سیب درختی در قبال واردات موز از سه گمرک شلمچه، باشماق و پرویزخان خودداری کنند. بخشنامه گمرک حاکی است، صادرات سیب‌های بی‌کیفیت و عدم تحقق صادرات واقعی سیب از جمله تخطی‌هایی بوده که از بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته است.
بر اساس اطلاعات موجود تعداد واردکنندگان اصلی موز به کشور بسیار محدود است و به نوعی واردات این محصول برای اشخاصی مانند آقای «الف» حالت انحصاری دارد، به همین دلیل بخشنامه تخفیف تعرفه‌ای حاصل از صادرات سیب برای واردات موز جمع زیادی از صادرکنندگان و واردکنندگان را در این موضوع دخیل نمی‌کند.
