به گزارش افکارنیوز به نقل از مهر، احمد مسجد جامعی را می توان حساس ترین عضو شورای شهر تهران نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی شهر دانست؛هیچ حادثه ای دراین حوزه ها نیست که از چشمان او پنهان بماند از قدردانی رفتگر بجنوردی گرفته تا یاد آوری نامگذاری خیابانی با نام قمر آریان. با او در آستانه روز شوراها در خصوص جایگاه شورا ها و چالشهای پیش رو به گفتگو نشسته ایم که در پی می آید:
* چرا اعضای شوراهای شهر به جای آنکه از سطح محلات و شورایاریها وارد ساختمان بهشت شوند، منتخبان لیستهای سیاسی هستند؟
- شوراها از یک تجربه تاریخی شکل گرفت؛ نخستین بار در قانون اساسی مشروطیت بود که ما به تفکیک قوا فکر کردیم. در آن زمان انجمنهایی با عنوان انجمنهای ایالتی – ولایتی تعریف شد. هرچند این تفکیک قوا و انجمنها نتوانست رابطه تعریف شده افقی را در تصمیمات و سیاستها جاری و ساری کند. در قانون اساسی ما به تبع فرمان مشروعه که درهمان زمان از سوی امام(ره) صادر شد و درآن فرمان، ایشان در همین روزها شوراها(۹ اردیبهشت ماه) شورای انقلاب را موظف به تدوین آیین نامه اجرایی شوراهای شهر و روستا که به قول امام(ره) برای اداره امور کشور از ضروریات جمهوری اسلامی است کرد.
نخستین قدم در تشکیل شوراها را امام(ره) برداشتند و مرحوم آیت الله طالقانی هم در گسترش این فکر و نگاه نقش اساسی داشتند. اما این شکل قاعده مند را مرحوم آقای بهشتی در مجلس پیگیری کرد و در قانون اساسی وارد شد و همانطور که می بینید در قانون اساسی ما مکررا این لفظ به کار رفته است و شوراها یکی از اصول است. این برمی گردد به این که در دوره مشروطیت عملا تفکیک قوا و انجمن ها ایالتی و ولایتی نتوانست ساختار عمودی قدرت را درگرگون کند و به دلیل نگرانی برای بازگشت استبداد بسیار در قواعد و قوانین به این مسئله پرداخته شده است. به همین دلیل شوراها را در سطح ملی و محلی تعریف کردند که
وظیفه اش قانونگذاری، نظارت، اجرا و هماهنگی است.
درمصوبه شورای انقلاب و قانونی که در زمان وزارت آقای ناطق نوری نوشته شد اختیارات شوراها بیشتر بود و شورای محله نیز در آن دیده شده بود. همچنین به صراحت در خصوص شوراهای محله و منطقه در سیستم مدیریت محله غیرمتمکر سخن رفته بود. در این سالها ساختار قاعده مند و هرمی شوراها تغییر کرد و در حال حاضر شوراها به جای آن که در قاعده قرار گرفته باشد بر روی راس خود قرار دارند.
*برای حل این مشکل چه تدبیری اندیشیده اید؟
- برای آنکه این اشکال را جبران کنیم شورایاری محلات را راه انداختیم. زیرا امکان اینکه ۱۵ نفر شهر تهران را اداره کنند وجود ندارد، بنابراین از شورایاریها که مشاورینی امین برای شهر هستند و از خود مردم انتخاب شده و با مشکلات و مسائل محله آشنایی بیشتری دارند استفاده شد. شورایاری ها برنامه ها، پیشنهادات و راه حل های خود را به عنوان ناظران شورا در سطح محلات به ما ارائه می کنند. در واقع شورای شهر تهران ۳ هزار ۷۴۰ عضو در تهران دارد که در اجرای طرح های کاربردی آموزشی و جلب مشارکت شهروندی به ما کمک می کنند.
* کدام شکل از شوراها به قانون شوراها نزدیک تر است؟
- آنچه ما از قانون اساسی فهم کردیم همان است که آیین نامه اجرایی آن در زمان ریاست جمهوری رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای و وزارت آقای ناطق به تصویب رسید و با روح قانون اساسی نزدیکتر بود.
* با چنین ظرفیت قانونی چرا شورایاریها با تاخیر و آنهم در دوره سوم شکل جدی به خود گرفت؟
- خود شوراها علیرغم فرمان امام(ره) بعد از گذشت ۲۰ سال با تاخیر کار خود را آغاز کرد. بنابراین عجیب نیست برای شکل گیری ساختارهای شوراها زمان بیشتری لازم باشد. اول باید شوراها شکل می گرفت و توانی پیدا می کرد تا در کنارش شورایاری ها شکل بگیرد و این زمانبر است. البته در شورای اول هم شورایاری داشتیم اما به صورت محدود. به هر حال تجربه اول بود اما پایه هایش در همان شورای نخست گذاشته شد و می توان گفت در دوره اول شورایاریهای شکل گرفت در دوره دوم تثبیت شد و در دوره سوم رشد و ارتقا پیدا کرد.
* گمان می کنید با این سیر تکاملی در دوره چهارم شاهد حضور اعضای شورایاریها در ساختمان بهشت باشیم؟
- این بهترین صورت است.
* یعنی سطح فرهنگ شهروندی آنقدر ارتقا پیدا کرده است که مردم به جای رای به لیستها به شورایاران رای بدهند؟
- چنین نگاهی در بین مردم وجود دارد. از شورایاری ها به شدت استقبال می شود و همانطور که می بینید نظراتی که شورایاران در سطح شورا ارائه می کنند کارشناسی تر شده که این نشان می دهد این اتفاق از ناحیه مردم شکل گرفته و فضای عمومی مشارکت و تقاضای مدنی ایجاد شده است. اما از آن سو باید قوائد و قوانین هم باشد. الان حس می کنم دولت به سمت تمرکزگرایی و گسترده شدن پیش می رود. هر چه دولت به سمت بزرگ شدن پیش برود خود به خود نقش این نهادها کاهش پیدا می کند.
با این وجود این حس در دستگاههای اجرایی وجود دارد که بدون شورایاریها نمی توانند کار کنند و جلسات مشترک بسیاری بین دستگاههای اجرایی و شورایاریها برگزار و تفاهم نامه هایی نیز تنظیم شده است که این نشان می دهد فارغ از آنچه قانونگذار در ذهنش می گذرد مردم در تشکیلات و نظام اجرایی خود فهمیده اند که برای اداره بهتر امورشان نیاز به مشارکت دارند. مدیران اجرایی نیز که کمی در جریان کار قرار می گیرند به اهمیت این رابطه پی می برند و کاری نیز به قانون ندارند.
* یعنی مردم جلوتر از قانون در حال حرکتند؟
- بله، مدیران اجرایی هم فهمیده اند باید با مردم هماهنگ باشند و برای این هماهنگی نیازمند ساختاری هستند که شورایاران تنها نمادهای انتخابی مردم در تهران هستند.
* وقتی این نیاز در مدیران احساس می شود چرا تبدیل به قانون نمی شود؟
- در درون مدیران میانی این نیاز حس می شود شاید در درون مدیران کلان حس نشود. این موضوع شاید در سطح رئیس سازمان آب و فاضلاب یا اداره برق صدق کند اما در مدیریت کلان که تصمیم گیری با اوست حس نمی شود. به طور مثال آقای پرورش در صحن علنی شورا در خصوص مسائل حوزه مدیریتش به شورا گزارش می دهد اما در قانون وظیفه ای ندارد که به ما گزارش دهد اما خودش ضرورت اداره بهتر را با همکاری شورا حس کرده است. شاید مدیران بالاترهم این احساس را بکنند اما تحت شعاع مسائل سیاسی و غیره بازتابی در اعمالشان ندارد اما خواست عمومی ایجاد شده است.
*چرا با وجود خلاءهای قانونی که وجود دارد شورای سوم برای رفع این خلاءها با مجلس رایزنی نکرده است؟
- ما در مقطعی با مجلس رایزنی کردیم. اگر خاطرتان باشد یک بندی در قانون وجود داشت که آن بند مجوز تشکیل شورایاری ها را می داد اما دولت از طریق وزارت کشور اصلاحیه ای داد که جلوی تشکیل شوراهای محلات گرفته شود که ما با گفتگوهایی که با مجلس داشتیم مانع حذف این قانون شدیم چون اگر این قانون به تصویب می رسید ادامه کار شورایاری ها به مشکل می خورد. حتی این رایزنیها منجر به تشکیل فراکسیون مدیریت شهری شد که مسئولیش آقای مقیمی است که زمانی شهردار تهران بوده و عملکرد موفقی هم داشته است. در خصوص مسائل مترو و بودجه مورد نیاز پروژه های کلان شهری رایزنی هایی با مجلس داشته ایم.
اما این مسائل بیشتر یکطرفه بوده به طور مثال ما در مسائل مهمی مثل مسکن حتما باید در جریان سیاستهای دولت در حوزه مسکن پایتخت باشیم در صورتی که گاهی سیاست هایی مطرح می شود که ما بی اطلاعیم. حال آنکه در صورت نادیده گرفتن نگاه شورا این طرح ها به بحران مسکن دامن می زند و سبب افزایش قیمت ها می شود. ما تلاش کردیم تعامل خوبی با نهادهای دیگر داشته باشیم حتی در جلسات یکشنبه شورا کارگروههایی را تشکیل می دهیم که ادبیات گفتگو با دولت را داشته باشند و دولت نیز اعتماد لازم را به آنها داشته باشد مانند آقای چمران یا خانم احمدی نژاد یا چهره های نزدیکتر به دولت. این کار انجام می شود که
در حد خودش موثر است اما در مجموع تاثیر چندانی ندارد زیرا سیاست بر فرهنگ و اجتماع غلبه دارد.
* بر اساس آنچه گفته ایم بیشتر به نظر می آید شورا تلاش می کند همین حق و حقوق فعلی اش را از دست ندهد تا اینکه اختیارات خود را ارتقا دهد.
- بله، درست است البته ما اگر بخواهیم به صورت قاعده مند عمل کنیم باید از طریق شورای عالی استانها با مجلس ارتباط بگیریم زیرا شورای عالی استانها همطراز با مجلس شورای اسلامی است.
* باید باشد اما در عمل این گونه نیست.
- بله از لحاظ قانونی می گویم حتی در این مورد از مرحوم بهشتی نیز سئوال پرسیده شد که وی پاسخ داد این شورا همتراز با مجلس است زمانی بحثبود ما مجلس دیگری مانند مجلس سنا داشته باشیم که بحثهمین شورای عالی استانها مطرح شد که مجلس محلی ما است و آن مجلس نیز مجلس ملی. اگر این مجلس محلی در جایگاه خودش قرار داشته باشد خیلی از مشکلات ما را حل می کند و خیلی از وظایف شفاف می شود.
* گاهی به نظر می رسد دغدغه شوراها با دغدغه مردم بسیار متفاوت است؛ در یکی از جلسات علنی شورا زنی سرپرست خانواده به صحن آمد و با فریاد خواستار رسیدگی به مشکلش بود در حالی که به نظر می رسید مباحثی که در صحن مطرح می شود با نیازهای این شهروندان بسیار متفاوت است.
- دلیل مطالبات مردم از مدیریت شهری و شوراها بیشتر به دلیل این است که اعضای شورا خوش اخلاق تر هستند وگرنه مرجع رسیدگی به بسیاری از مطالبات ما نیستیم اما مسئولیت ای دستگاههای اجرایی در گوش ماست. در حالی که قرار بود ما به تفاوت افزایش قیمت مواد سوختی را در محل توسعه حمل و نقل عمومی هزینه کنند هیچ کمکی به این داستان نشد و هیچ تسهیلاتی ارائه نشد اما هزینه ها افزایش پیدا کرد. ما خود را موظف می دانیم با چنگ و دندان تسهلاتی برای شهروندان فراهم کنیم اما انتظارات نیز از ما زیاد است. مردم مطالبات خود را در حوزه گرانی، مشکلات بانکی، آموزش و پرورش و … از ما می خواهند و دعواهایش
را با ما می کنند اما ظرفیت شوراها نیز محدود است.
متاسفانه ما مدیریت واحد شهری نداریم برخی از کارها را در حالی انجام می دهیم که نه اعتبار داریم و نه اختیار. ممکن است شوراها در برخی مسائل ورود پیدا کنند اما به این معنا نیست که ما مسئول سالم سازی شهر از مواد مخدر هستیم یا کاهش آلودگی هوا. اما در نبود مدیران مسئول ناچار پذیرفته ایم که این وظایف را انجام دهیم شورای شهر عملا سخنگوی مطالبات محیط زیست شهر تهران است یا پیگیر مسائل میراثشهر تهران.
* اما به نظر می رسد مصوبات فرهنگی اجتماعی شورای شهر سوم بسیار کم است؟
- اگر شما این موضوع را در مقایسه با سابق می گویید با قاطعیت می گویم بیشتر شده است. ما در کارنامه شورای سوم بسیار بیشتر از شورای اول و دوم به مسائل فرهنگی پرداخته ایم. برنامه های فرهنگی شامل مناسبات فرهنگی، افزایش محیط های فرهنگی، بزرگداشت شخصیتها و سرمایه گذاریهای زیربنایی. انصافا فعالتر از سابق عمل کردیم، زمانی که جامعه فرهنگی هنری با مشکل روبرو شد شما دیدید که صندوق هنرمندان، نویسندگان و اصحاب رسانه را راه انداختیم.
شما می دانید که این صندوق فعالتر از صندوق های مشابه است. این فعالیتها قابل قبول است اما قابل دفاع نیست. حتی ساخت فیلم های سینمایی در حوزه شهری نسبت به طول تاریخ سینما چندین برابر است و مردم نیز این نکته را پذیرفته اند و این نشان در آن دارد که شهر دغدغه های دیگری نیز دارد و یک تقاضای مدنی شکل گرفته.
* اما از یک طرف ما موزه امام علی(ع) را داریم که با وجود ذخایر ارزشمند در گوشه ای افتاده است.
- همین موزه امام علی(ع) دو، سه تابلو از هنرمندان گرفته است که هنوز بعد از گذشته دو سال پولش را نداده است و با وجود گنجینه ارزشمندی که دارد متروک در گوشه ای افتاده است در حالی که این موزه می تواند منشاء کارهای بزرگی باشد اما این کار را نمی کند.
* چرا شورا به این موضوع ورود پیدا نمی کند؟
- شورا ورود پیدا کرده و تذکر نیز داده است.
* بعد از این تذکر چه تغییری ایجادشد؟
- در تمام حوزه ها تذکرات منجر به اتفاق نمی شود به طور مثال شورا برای ساخت و ساز غیر مجاز بارها تذکر داده اما یک جاهایی کار پیش نمی رود و من این موضوع را قبول دارم اما در مجموع مناسبات شورا و شهرداری به عنوان دستگاه اجرایی بسیار صمیمی تر ازسایر نهادهای مشابه است.
* ایا این صمیمیت منجر به سازندگی شده است؛ اینطور نبوده که به ضرر مردم تمام شود.
- نه باعثسازندگی است. ببینید چالشهای بین سایر نهادهای مشابه چه مشکلاتی بوجود آورده. متلک می گویند، شوخی می گویند اما کجا در شورا چنین وضعیتی داریم
* ممکن است این صمیمیت سبب چشم پوشی از اشتباهات شود؟
- هرگز. به طور مثال امروز که در شورای شهر بحثآبگرفتگی در مترو مطرح بود شورا از چه چیز چشم پوشی کرد. ما نسبت به حقوق مردم کوتاه نمی آییم. در خصوص موزه امام علی(ع) نیز پس از آنکه گزارششان را در شورا ارائه دادند برایشان محدودیت اعتباری قائل شدیم. امکانات فرهنگی زیاد شده با علم به اینکه از برخی از امکانات و مکانهای فرهنگی و هنری مانند موزه امام علی به خوبی استفاده نمی شود البته این به مدیریت مجموعه بر نمی گردد زیرا این مجموعه در حال حاضر مدیر خوبی دارد.
* تفاوت دیدگاه ها در شورای سوم چقدر به در روند تصویب طرح ها و لوایح تاثیر گذاشت؟
- شورای سوم با توجه به تجربه ای که از دو شورای قبلی داشته فعالیتهای بسیار خوبی انجام داده است. دو شورای قبلی شوراهای یکدستی بودند اما این شورا یکدست نبود و نشان داد این عدم یک دستی تجربه موفقی است اگراصل کارایی باشد.
نمی توان ظرفیت این شورا را در حوزه تخصصی و کارشناسی زیر سئوال برد. اختلاف سلیقه ها به نفع شهروندان بود زیرا به جای اینکه همدیگر را تایید کنند و یک جریان فکری بر شورا غالب شود نگاههای متفاوتی را تجربه کرد که این به پختگی مصوبات و طرحها انجامید. نظارت ها بهتر و شفاف تر شد. ما در شورای سوم طرح تفصیلی را که یکی از مهمترین طرحهای شهری است به سرانجام رساندیم حالا تهران سندی دارد که بر هر آنچه که قرار است در شهر اتفاق بیافتد باید بر اساس این سند باشد و …
*فکر می کنید شورای شهر چهارم باید بدنبال چه برنامه و اولویت هایی باشد؟
- جامعه ما خودش دارد به سمتی می رود که نگاه مدنی و شهروندی در آن در حال رشد است. دیگر مطالبات مردم در حد لکه گیری و آسفالت نیست آنها از ما سرای محله و کتابخانه می خواهند و این نشان می دهد توقعات به سوی دیگری رفته و به جای افزایش آمارهای عمرانی باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی پرداخت و کیفیت زندگی در شهر را افزایش داد. بسیاری از مشکلات با نگاه فرهنگی قابل حل است نباید به دنبال راه حل های کمی باشیم. گاهی با تغییر نگاه مشکلات حل می شود. در شهرداری نیز باید این تغییر نگاه بوجود آید و به سوی شهری انسان محور برویم.
مشکلی مانند ترافیک با هر میزان سرمایه گذاری قابل حل نیست اما می توان با نگاه فرهنگی آن را حل کرد. ما باید فضاهای عمومی را در شهر افزایش دهیم. صمیمیت ها در همین فضاهای عمومی شکل می گیرد. مردم در خوشی و ناخوشی هم مشارکت دارند و شهر شیرین تر از این می شود. شهر تهران الان تلخ است و این تلخی به خاطر کمبود فضاهای عمومی است. البته تلخی را به صورت عام گفتم که در آن بی اخلاقی و خیلی از مشکلات دیگر هم گنجانده می شود. تهرانی ها خسته هستند. افرادی که از بیرون پا به این شهر می گذارند از بی حوصلگی و خستگی شهروندان تهرانی در تعجب اند. آنها حتی حوصله تکرار دوباره یک موضوع را ندارند. در
گزارشی نیز که در شورا مطرح شد که به احساس خستگی پایتخت نشینان تاکید شده بود.
