چه افرادی می‌توانند پلاکت خون اهدا کنند؟

 بشیر حاج بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون   گفت: در سال گذشته 31 هزار و 108 واحد پلاکت آفرزیس در مراکز درمانی توزیع شده است و هم اکنون 17 درصد پلاکت مورد نیاز مراکز درمانی کشور با اهدای مستقیم و به روش آفرزیس تولید می شود. هم اکنون در 31 مرکز استان کشور امکان اهدای خون به روش آفرزیس وجود دارد.

حاجی بیگی با اشاره به اینکه پلاکت یکی از ترکیبات خون است که به انعقاد و کنترل خونریزی در بدن کمک می کند گفت: مقدار پلاکت در هر میلی متر مکعب از خون دست کم 150 هزار سلول و حد اکثر 400 هزار سلول پلاکت است که در عمل انعقاد خون نقش دارند و در جلو گیری از خونریزی رگها به وسیله تشکیل توده پلاکتی به ترمیم جداره عروق کمک می کنند.

وی گفت: با تزریق هر واحد پلاکت میزان پلاکت های بدن بیمارتقریبا 10 هزار عدد درهر میلی متر مکعب افزایش می یابد.

حاجی بیگی تاکید کرد: امکان نگهداری پلاکت در خارج از بدن و درون کیسه های نگهداری تا 3 روز است و این فرآورده حیاتی باید در دمای 20 تا 24 درجه سانتیگراد (دمای اتاق) نگهداری شود. پلاکت به شیوه های مختلفی تهیه می شود.

وی در این مورد گفت: بیشتر پلاکتی که در حال حاضر در کشور تهیه و تولید می شود پلاکت رندوم (Random) است و باید در همان 6 ساعت اولیه پس از اهدای خون از دیگر سلولها و بخش های خون جدا شود و هر 6 واحد آن که توسط6 نفر از اهدا کنندگان خون تهیه می شود یک دُز درمانی است.

حاجی بیگی با اشاره به اینکه باید تهیه پلاکت در آینده به شیوه اهدای مستقیم انجام شود گفت: در روش آفرزیس پلاکت از خون جدا شده و سایر اجزای خون همزمان به بدن اهداکننده باز می گردد.

سخنگوی سازمان انتقال خون در توضیح این روش گفت:در تهیه پلاکت به روش آفرزیس خون اهداکننده توسط یک ست یک بار مصرف جدا و وارد دستگاه تمام اتوماتیکی می شود که می تواند ترکیبات خون را از هم جدا کند. در هر بار اهدای پلاکت به روش آفرزیس به اندازه 6 تا 8 واحد اهدای خون به روش معمول پلاکت جمع آوری می شود.

حاجی بیگی ادامه داد : تفاوت این روش دریافت پلاکت با استخراج پلاکت از کیسه‌های خون اهدایی در این است که منشأ پلاکت، یک شخص است و با میزان بیشتری پلاکت اهدا می‌شود.

وی با بیان اینکه طول عمر پلاکت 3 تا 5 روز است افزود: در این روش هم پلاکت‌ها بهترحفظ می‌شوند و هم این که به هنگام ورود به بدن گیرنده تنوع آنتی‌ژن کمتری دارد و از نظر ترمیم و اصلاح کمبود پلاکت موفق‌تر عمل می کند.

حاجی بیگی تاکید کرد: پلاکتی که تنها از یک اهدا کننده دریافت می شود احتمال واکنش بدن بیمار به پلاکت را نسبت به دریافت پروتئین های متعدد از اهدا کنندگان مختلف کاهش می دهد. با نیاز روز افزون به مصرف پلاکت، طی 15 سال گذشته میزان تامین پلاکت از 400 هزار واحد به یک میلیون و 200 هزار واحد در سال رسیده است.

سخنگوی سازمان انتقال خون ایرانگفت: استان لرستان 34.5 درصد، استان چهارمحال و بختیاری 32.2 درصد و استان های اصفهان و یزد 29.2 درصد از فرآورده های پلاکتی مورد نیاز مراکز درمانی را در سال گذشته به روش آفرزیس تهیه کرده و از استان های پیشتاز کشور بوده اند.

وی اظهار کرد : 100 درصد درخواست پلاکت فرزیس مورد نیاز مراکز درمانی کشور تولید و توزیع شده است.

گفتنی است از 950 هزار واحد پلاکت به دست آمده از خون اهدایی در سال 98 برابر با 268 هزار واحد آن در شهر تهران توزیع شده است. مراکز درمانی و بیمارستانی استان خراسان رضوی با مصرف 78 هزار و 390 واحد و استان فارس با مصرف 77 هزار و 728 واحد بیشترین مصرف کننده پلاکت در کشور بوده اند.

حاجی بیگی با اعلام اینکه امکان اهدای پلاکت به روش آفرزیس درهمه ی مراکز استان ها وجود دارد افزود: هر واحد پلاکت ارزش درمانی 6 تا 8 واحد پلاکت رندوم را دارد به همین دلیل پزشکان معالج نیز از این محصول رضایت بیشتری دارند.

وی در خصوص موارد مصرف این فرآورده خون گفت: بیماران مبتلا به سرطان خون، بیماران مبتلا به کم خونی ناشی از عملکرد مغز استخوان، بیمارانی که پیوند مغز استخوان انجام داده یا تحت درمان با داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند و بیماران تحت شیمی درمانی یا رادیوتراپی از جمله مصرف کنندگان اصلی این فرآورده حیات بخش هستند.

سخنگوی سازمان انتقال خون ادامه داد: افرادی که بیماری های خونریزی دهنده یا اختلالات انعقادی دارند، بیمارانی که به تزریق پلاکت خون کامل پاسخ نمی دهند یا دارای مقاوت پلاکتی هستند و بیمارانی که اعمال جراحی بزرگ مانند جراحی قلب باز دارند از مصرف کنندگان پلاکت آفرزیس هستند.

شرایط اهدای پلاکت به روش آفرزیس همان شرایط اهدای خون است و افراد از سن ۱۸ تا ۶۰ سال می توانند پلاکت اهدا کنند. وزن بالای ۵۰ کیلوگرم و همچنین اهداکنندگان پلاکت سه روز قبل از اهدا، نباید آسپرین  مصرف کنند، چون آسپرین و مصرف آن فعالت پلاکت در بدن را مختل  می کند.

در حال حاضر در کشور ما پلاکت به صورت رندوم از خون اهدا کنندگان، به شیوه آفرزیس، اشعه دیده و کم لکوسیت تهیه می شود.

پلاکت اشعه دیده در بیمارانی که پیوند مغز استخوان شده اند و برخی از سرطانهای خون مورد استفاده قرار می گیرد و هم اکنون در شهرهای مشهد، تهران، ساری، تبریز، اصفهان، شیراز، اهواز و کرمانشاه انجام می شود.

اهداکنندگان خون پس از انجام مراحل پذیرش، معاینه و مشاوره و آزمایش‌هایی نظیر شمارش سلول های خون، تعیین گروه خون، هپاتیت Cو B، ایدز و سیفلیس طی یک فرآیند یک ساعته پلاکت اهدا خواهند کرد.پلاکت اهدایی در روش پلاکت فرزیس معمولا 2 تا 3 روز بعد از اهدا در بدن جایگزین می شود.

اهدا کنندگان پلاکت نباید 3 روز قبل از اهدا آسپرین مصرف کنند زیرا این دارو فعالیت پلاکت در بدن را مختل می کند.

سخنگوی سازمان انتقال خون ایران با بیان اینکه افزایش سن جمعیت در کشور نیاز و مصرف پلاکت رشد بیشتری یافته از همه اهداکنندگان خون خواست با هدف تامین این فرآورده که نقش مهمی در کیفیت درمان بیماران دارد پیش قدم شوند.

وی افزود: در روش پلاکت فرزیس تمامی کیسه ها و سوزنها کاملا استریل و یک بار مصرف هستند و خون اهدا کننده در هیچ مرحله ای با دستگاه تماس ندارد و انتقال بیماریهای عفونی از طریق این دستگاه محال است و ا هدا کنندگان می توانند با خیال راحت به اهدای این ماده حیات بخش اقدام کنند.

گفتنی است هر اهدا کننده می تواند با این روش 2 بار در هفته و حد اکثر 24 بار در سال پلاکت اهدا کنند با این شرط که بین دفعات اهدا دست کم 48 ساعت فاصله داشته باشد.