برنامه تلویزیونی «راز» شب گذشته به روی آنتن شبکه چهارم سیما رفت. مهمان این قسمت از برنامه سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل بود.
سردار جلالی در ابتدای برنامه ضمن اشاره به مفهوم جنگ بیولوژیک گفت: جنگ‌های بیولوژیک در دنیا تحولات اساسی ایجاد می‌کنند و به دلیل رشد فناوری‌ها و ترکیباتی که دارند چهره‌های جدیدی از خود نشان می‌دهند. اگر به گذشته نگاه کنیم می‌بینیم که هدف جنگ میکروبی در جنگ جهانی دوم کشتن مستقیم انسان‌ها بود و توسعه میکروب‌ها و بیماری‌ها را علیه کشورهای متخاصم به همراه داشت. بعد از جنگ که محدویت‌های خاصی تنظیم شد و ابزاری مثل رسانه و افکار عمومی توسعه پیدا کرد، چنین مدلی دیگر تکرار نشد و مدل‌های جدیدی از این جنگ تعریف شد؛ یکی از این مدل‌ها بیوتروریسم است که در آن از میکروب‌ها، ویروس‌ها و ... برای ضربه زدن به اشخاص خاص نظیر رئیس جمهور، فرماندهان و ... استفاده می‌شود. تشخیص این نوع تهدید را آزمایشگاه‌های بسیار پیشرفته انجام می‌دهند.
وی با اشاره به جنگ‌هایی بیولوژیک اقتصادی افزود: نوع سوم، جنگ‌هایی است که هدفش اقتصاد است اما بسترش بیولوژیک و زیستی است که در حوزه غذا، مشترک انسان با دام و ... رخ میدهد. این نوع جنگ‌ها در دهه‌های اخیر بسیار رشد پیدا کرده است؛ در حقیقت کشورهای سازنده این نوع سلاح‌های بیولوژیک به کشوری حمله می‌کنند تا اقتصادش را نابود کنند. برای مثال به نهادهای دامی حمله می‌کنند. خیلی از بیولوژیست‌ها معتقدند که ویروس سارس نوعی حمله بیولوژیک اقتصادی غرب به چین بود و هدفش اقتصاد این کشور بود. دقت داشته باشید که شاخص کشندگی، میزان انتقال بیماری و مشترک بودن انسان با حیوان در این نوع جنگ‌ها بسیار مهم است. معمولا برای این نوع بیماری‌ها روش تشخیصی وجود ندارد و همین مسئله باعث می‌شود که کشورها غافل‌گیر شوند. در این جنگ، هدف کشتن نیست بلکه درگیر کردن است.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا می‌توان مبدا ویروس کرونا را شناخت یا خیر، گفت: در جنگ‌های بیولوژیک همیشه فاعل مجهول است و هیچ کشوری مستقیماً اعلام نمی‌کند که من حمله کردم. برای تشخیص این مسئله باید از تحلیل‌های راهبردی نظیر آزمایشگاه‌های پیشرفته استفاده کرد. وقتی یک ویروس جدید می‌آید باید آن را در آزمایشگاه‌ها بررسی کنند و ببینند که ژن آن با چه ویروس قبلی همخوانی دارد. برای مثال کووید 19 چیزی حدود 80 درصد شبیه به سارس است و از خانواده او محسوب می‌شود. برای این نوع تشخیص اولا باید آزمایشگاه‌های پیشرفته داشت و دوما از بانک‌های اطلاعاتی قوی ویروس شناسی برخوردار باشند. کشور ما در گذشته چنین آزمایشگاه‌های پیشرفته‌ای نداشته است اما 3 سال پیش در سازمان پدافند غیرعامل با همکاری وزارت دفاع، آزمایشگاهی در حوزه انسان و دام در سطح 3 راه‌اندازی شد. هنوز نتوانستیم وارد آزمایشگاه‌های سطح 4 شویم.
سردار جلالی با اشاره به آزمایشگاه‌های فوق پیشرفته بیولوژیک آمریکا در منطقه گفت: باید بگویم که در اطراف کشور ما چیزی حدود 25 آزمایشگاه سطح 4 وجود دارد که وابسته به آمریکاست و در آن می‌توانند با دستکاری کردن ویروس آن را تبدیل به سلاح بیولوژیک کنند. این یک سوال جهانی است که چرا در منطقه ما باید این اندازه آزمایشگاه سطح 4 در اختیار آمریکایی‌ها باشد و هیچ نهاد جهانی آن را بررسی نکند و به کسی هم گزارش ندهند که در آن چه می‌کنند. جالب است بدانید که اسنادی وجود دارد که چند ماه پیش در یکی از این آزمایشگاه‌ها تاثیر ژن خفاس بر انسان در حال بررسی بوده است که مقاله مستخرج از آن از سایت‌ها حذف شده است. علاوه بر این حدود 2-3 ماه پیش این آزمایشگاه به دلایلی بسته شده است که این سناریو وجود دارد که از هیمن‌جا فرار بیماری صورت گرفته باشد. بنابراین می‌توان گفت حضور آزمایشگاه‌های سطح 4 در منطقه هم برای کشورهای میزبان و هم برای کشورهای اطراف خطرناک است. به نظرم بعد از کرونا این سوال جهانی مطرح است که چرا کسی بر این آزمایشگاه‌ها نظارت ندارد؟
او در مورد مبارزه ژنتیکی در تمام کشورهای جهان گفت: امروز علم ژنتیک بسیار پیشرفت کرده و حتی نقشه‌های ژنتیک می‌تواند مبنای تشخیص شخصیت و حمله بیولوژیکی باشد. در این نقشه‌ها ویژگی‌های کامل انسان‌ها و نقاط ضعف و قوت آنان در مناطق مختلف مشخص شده است. حتی بسیاری از دانشمندان معتقدند که می‌توان سلاح‌هایی ساخت که بر روی یک ژن تأثیرگذار باشد و بر ژن دیگر بی‌تاثیر. بنابراین اطلاعات ژنتیک کشورها، مردم و رهبران آن دارای طبقه‌بندی بالا و از اطلاعات بسیار مهم می‌باشد. سازمان پدافند غیرعامل در سال 1395 آیین‌نامه‌ای را به تصویب رساند که ممنوعیت انتقال داده‌های ژنتیکی به بیرون کشور بود. این آیین‌نامه ابلاغ شده است و مرتباً پیگیری می‌کنیم. حتی باخبر شده‌ایم که تعدادی از هنرمندان و رسانه‌های بهایی بیرون کشور در قالب پروژه ژنوم ایرانیان در حال جمع‌آوری ژن ایرانی هستند و بعضی از مراکز دانشگاهی از روی غفلت همکاری‌هایی داشتند اما متوجه شدیم که هدف اصلی سرقت اطلاعات ژنتیکی ایرانیان است. این مسئله بسیار مهم است چرا که می‌توان مبتنی بر ژنتیک مردم هر کشور سلاح‌هایی را برای آنان خواست و بهشان حمله کرد. برهمین اساس می‌توانم بگویم که انتقال اطلاعات ژنتیک ایرانیان به بیرون از کشور اقدامی خلاف از امنیت ملی است.
سردار جلالی در مورد وظایف سازمان پدافند غیرعامل توضیح داد و گفت: سیاست‌های کلی سازمان پدافند غیرعامل در سال 1386 تهیه شده است که برای پرداختن به تهدیدات شیمیایی، بیولوژیک و هسته‌ای بود. در بند پنجم آن آمده است که سازمان پدافند غیرعامل طرح‌ها و ساختارهای مقابله با این تهدیدات را طراحی کند. از سال 1389 و پس از ابلاغ این آیین‌نامه کار خودمان را آغاز کردیم. از حدود 400 نفر از دانشمندان دانشگاه‌های مختلف دعوت کردیم که بیایند و با برگزاری کارگاهی 5 روزه سند پدافند زیستی کشور را طراحی کردیم. یکی از بحث‌های این سند این بود که کشور قرارگاهی می‌خواهد که به این امور رسیدگی کند. با نظر موافق اعضا قرارگاه پدافند زیستی در سازمان پدافند غیرعامل تشکیل شد. دقت داشته باشید که سازمان پدافند غیرعامل به نظر مقام معظم رهبری در سال 1382 تشکیل شده است و اگرچه تابع ستاد کل نیروهای مسلح است اما ارگانی مستقل و غیرنظامی است. قرارگاه پدافند زیستی در استان‌های مختلفی برنامه داشته و مانور اجرا کرده است.
وی در مورد مقابله این سازمان با ویروس کرونا گفت: ساختارهایی که در استان‌هایی درست کردیم باعث شده بود تا نظام ما پیش از بحران فعلی در استان‌ها منسجم شود. وقتی کووید 19 در چین به وجود آمد، قرارگاه پدافند زیستی را در استان‌ها فعال کردیم و جلسات داخلی در دی‌ماه داشتیم. اولین جلسه در 5 بهمن برگزار شد و همه دستگاه‌های ذی‌ربط را دعوت کردیم. در آنجا گفتیم که برای مقابله با این ویروس 3 گام وجود دارد؛ اولی پیش‌بینی، دیگری پیشگیری و سومی پیش‌کنش‌گری است. این 3 گام در دی‌ماه برگزار شد. در مرحله پیش‌بینی تمام دانشگاه‌ها و مراکز بهداشتی سراسر کشور را در آماده‌باش قرار دادیم. همزمان به نیروهای مسلح پیشنهاد این آمادگی را دادیم و شاهد این بودیم که قرارگاه‌های مرتبط در سپاه، ارتش و نیروی انتظامی تشکیل شد. سپس وظایف همه دستگاه‌ها را در مرحله پیشگیری معین و پایش کردیم. باید بگویم که در سال 1396 مرزبانی زیستی برای مبادی ورودی و خروجی کشور تعریف شد که از آن جمله می‌توان به مرزبانی زیستی در فرودگاه مهرآباد اشاره کرد. با آموزش‌هایی که داده شد، مانور رسمی را با سناریو کرونا انجام دادیم.
او در پایان گفت: یکی از مسائل مهمی که وجود دارد این است که ممکن است در تابستان این بیماری نهان شود و دوباره در پاییز خودش را نشان دهد بنابراین لازم است که تمام فرودگاه‌های کشور به سیستم کنترل بیماری مجهز شود. به نظرم اگر فرودگاهی این سیستم را ندارد نباید اجازه پرواز از آن داده شود. از آنجا که احتمالا دوباره این بیماری از مهرماه برمی‌گردد ما حدود 4 ماه (از خرداد تا مهر) فرصت داریم تا نقاط ضعف خود را شناسایی کنیم که دوباره این بیماری در کشور اپیدمی نشود. به نظرم رعایت بهداشت و آموزش اصول بهداشتی مهمترین نکته برای مقابله با این ویروس تا کشف واکسن آن است. به نظرم در این زمینه نقش صداوسیما در آموزش صحیح به مردم بسیار مهم است.
