نتایج یک پژوهش داخلی نشان می‌دهد، خود کارآمدی، عزت نفس و حمایت اجتماعی ادراک‌شده، در بهبود امید به زندگی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، اهمیت دارد.
اخبار اجتماعی- دیابت مانند دیگر بیماری‌های مزمن برای فرد مشکلاتی به وجود می‌آورد که تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آمار بیماران مبتلا به دیابت در جهان بیش از ۲۵۰ میلیون نفر است و پیش بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۰ به میزان ۳۵۰ میلیون و در سال ۲۰۳۰ به بیش از ۴۳۸ میلیون نفر افزایش یابد.
دیابت نوع دو، به صورت ناهنجاری پاتولوژیک، اختلال در ترشح انسولین ، مقاومت محیطی به انسولین و تولید بیش از حد گلوکز کبدی مشخص می‌شود. بیماری دیابت می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت عمومی و احساس خوب بودن و به عبارتی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.
امید به زندگی با سلامت روانی و جسمی که با انواع مقیاس‌ها مانند پاسخ مثبت به مداخله پزشکی، سلامت ذهنی، خلق مثبت، پرهیز از رویدادهای پرفشار زندگی، نشاط و شادکامی در امور زندگی ارتباط مثبت دارد و آنها را پیش بینی می‌کند.
از این رو اسماعیل صدری دمیرچی (گروه مشاوره دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه محقّق اردبیلی) و حمیدرضا صمدی فرد (گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه محقّق اردبیلی) پژوهشی با هدف "پیش بینی امید به زندگی بیماران دیابتی بر اساس خود کارآمدی، عزت نفس و حمایت اجتماعی ادراک شده" انجام دادند که در آن ۱۱۸ نفر از بیماران دیابتی نوع دو که به درمانگاه دیابت بیمارستان امام خمینی اردبیل در سال ۱۳۹۵ مراجعه کردند را مورد بررسی قرار دادند.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بین خود کارآمدی و امید به زندگی بیماران رابطه مثبت معناداری وجود داشت، به عبارت دیگر با افزایش خود کارآمدی، امید به زندگی در بیماران نیز افزایش می‌یابد.
در واقع می‌توان گفت که خود کارآمدی، به طور مستقیم بر رفتارهای مرتبط بر سلامت اثر می‌گذارد. خود کارآمدی به علت باورهای قوی درباره فرد به طور مستقیم و از طرفی با افزایش خود مدیریتی باعث ایجاد احساس خوب، آرامش و در نتیجه بهبود امید به زندگی می‌شود. تقویت خود کارآمدی بیماران در تبعیت بیمار از رژیم درمانی و کنترل دیابت ایفای نقش مهمی دارد و می‌تواند بهبود رضایت از زندگی بیماران را به دنبال داشته باشد.
این محققان میگویند: خود کارآمدی بالا توانایی درک بیمار از شرایط و عوامل مؤثر بر سلامتی را امکان پذیر ساخته و وی می‌تواند جهت ارتقای سلامتی خود تصمیم‌گیری کرده و آنها را به اجرا بگذارد. این باور که بیمار بر وقایع زندگی و بیماری خود تسلط دارد و می‌تواند با چالش‌هایی که پیش می‌آیند روبرو شود، حس خود باوری او را تقویت می‌کند و فرد را نسبت به تقلیل خطرات مشتاق تر می‌سازد که در نهایت باعث افزایش امید به زندگی بیمار می‌شود.
آنها همچنین می‌افزایند: بین عزت نفس و امید به زندگی در بین بیماران دیابتی نیز رابطه معناداری وجود داشت. بیمارانی که عزت نفس در آنها بالا بود از امید به زندگی بهتری برخوردار بودند. در مقابل بیماران دارای عزت نفس پایین از امید به زندگی کمتری برخوردار بودند.
به عقیده صمدی فرد و همکارش، بیماران برخوردار از عزت نفس بالا معمولاً در حوزه‌های مختلف زندگی خشنود و شادکام هستند، احساس توانمندی و ارزشمندی در آنها بالاست و مطمئن هستند که در برخورد با مشکلات ناشی از بیماری تلاش‌هایشان نتیجه خواهد داد. عزت نفس بالا موجب آسایش، ثبات، سازگاری اجتماعی و رفتاری و نیز مانع بروز اختلال و پریشانی در بین بیماران می‌شود. در واقع بیماران با عزت نفس بالا از راهبردهای خودتنظیمی سازگارتری نسبت به افراد با عزت نفس پایین استفاده می‌کنند.
در این پژوهش رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده و امید به زندگی در بیماران دیابتی نیز بررسی شده است و یافته‌ها نشان می‌دهد که حمایت اجتماعی از مسیرهای فیزیولوژیک، عاطفی و شناختی بر شاخص‌های سازگاری و بهبود امید به زندگی تأثیر دارد. اطرافیان فرد بیمار می‌توانند با ارائه اطلاعات در جهت شناخت بهتر مشکل و افزایش انگیزه برای عمل به فرد کمک کنند تا راهبردهای مقابله‌ای مؤثری را مورد استفاده قرار دهد.
همچنین حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل مرتبط با تنش‌های دیرپای زندگی شناخته می‌شود که ارتباط وسیعی با پیامدهای سلامت و کاهش خطر در حوزه‌های جسمی، روانی و مرگ و میر دارد.
به عقیده این محققان بیمارانی که حمایت اجتماعی ادراک شده در آنها بالا باشد، در برخورد با مشکلات ناشی از بیماری میزان تنیدگی آنها به میزان زیادی کاهش یافته و قادر خواهند شد به طور منطقی و مؤثری با بیماری مقابله کنند که همین امر باعث خواهد شد از نظر امید به زندگی نیز در سطح مطلوبی باشند.
این پژوهش در دومین شماره دوره ۲۵، "فصلنامه علمی پژوهشی افق دانش" منتشر شده است.
