منظور از آرامش، نگران نبودن در برابر عوامل مادی است که مردم را نگران می‌سازد و گرنه افراد با ایمان در برابر وظایف خویش نمی‌توانند نگران نباشند، اما گاهی برخی نگرانی‌ها به صورت اضطراب‌های بیمار گونه خود را نشان می‌دهند که عوامل مختلفی دارند و در این مطلب به انواع آن اشاره شده است.
عوامل اضطراب و تشویش خاطر
۱- گذشته مبهم و نامطلوب:
گاهی نگرانی از اشتباهات، کوتاهی ها، قصور و گناهانی که فرد در گذشته مرتکب شده، فکرش را به خود مشغول می‌کند و تنها یاد خداست که به وی آرامش می‌دهد. خدای بخشنده توبه پذیر است و انسان، در مقام جبران گذشته پر از لغزش قرار می‌گیرد.
۲- آینده مبهم و تاریک:
احتمالاتی مانند ضعف و بیماری، درماندگی، گرفتاری در چنگال دشمنان و خطرات در مورد آینده به ذهن انسان خطور می‌کند که تنها راه علاج این نگرانی‌های ذهنی و تشویش خاطر، ایمان به خدای رزاق و مهربان است که قدرت او مافوق همه قدرت هاست و برای بنده همین کافی است که به او توکل کند.
غم و اندوه از دست دادن امکانات و یا افرادی که محبوب فرد بوده اند مربوط به گذشته است و ترس و وحشت از دست دادن افراد یا امکاناتی که محبوب انسان هستند، مربوط به آینده است، اما دوستان حقیقی خداوند خود را از هر گونه وابستگی و اسارت در جهان مادی آزاد کرده اند و نه به خاطر از دست دادن چیزی زاری می‌کنند و نه به جهت ترس از آینده افکارشان را درگیر می‌کنند.
۳- تصور و احساس پوچ بودن در زندگی:
انسان مؤمن، هدفمند است و مسیر تکاملی خود را برای رسیدن به هدف عالی خود که کمال انسانی است طی می‌کند و برای رسیدن به آن برنامه ریزی و تلاش می‌کند و زحمات خود را بی نتیجه نمی‌بیند.
۴- دل بستن به دنیا:
یکی از عوامل اصلی اضطراب خاطر، وابستگی به زرق و برق دنیاست. به عنوان مثال فکر و ذکر برخی انسان ها، منازل مجلل و لوازم تشریفاتی است و تصور جدایی از این وابستگی‌ها موجب سلب آرامش برخی افراد می‌شود.
۵- وحشت و ترس از مرگ:
یکی از نگرانی‌های انسان، مرگ است که در هر رده سنی به سراغ او می‌آید، اما شخص مؤمن، مرگ را پایان زندگی نمی‌داند بلکه گذرگاهی برای رفتن از زندان به یک فضای بزرگ و آزاد می‌داند لذا دچار چنین نگرانی و اضطرابی نخواهد شد.
۶- سوء ظن و توهم:
بسیاری از مردم از خیال پوچ و بی اساس رنج می‌برند در حالی که شخص مؤمن از این نوع توهمات به دور است و حسن ظن را وظیفه خود می‌داند، زیرا دستور خداوند در قرآن است که «ای اهل ایمان، از بسیاری پندار‌ها در حق یکدیگر دوری کنید که برخی ظن و پندار‌ها معصیت است» و یکی از بهترین روش‌ها برای رفع اوهام و خیالات، خواندن قرآن است.
علائم فیزیکی اضطراب و دلشوره
لرزش و گرفتگی عضلات یا پرش عضلات
احساس گرفتگی یا پری در ناحیه گلو یا قفسه سینه
نفس تنگی و افزایش ضربان قلب
سبکی سر یا گیجی
عرق سرد و دستان مرطوب
درد‌های عضلانی
خستگی مفرط
مشکلات خواب (مشکل در به خواب رفتن یا بیدار ماندن به مدت طولانی یا احساس ناراحتی در به خواب رفتن)
روش‌هایی برای کاهش اضطراب
۱. از واکنش‌های خود نسبت به فشار آگاهی کسب کنید؛ ببینید وقتی عصبی و مضطرب می‌شوید چه حالاتی به سراغتان می‌آید سپس سعی در کنترل آن‌ها داشته باشید.
۲. خودگویی‌های مثبت خود را افزایش دهید و دائما افکار و گفتار منفی را در ذهنتان مرور نکنید.
۳. بر توانایی‌ها و تکالیف کامل شده خود تمرکز کنید و کمتر به نقاط ضعفتان توجه کنید.
۴. از رقابت غیر ضروری بپرهیزید؛ افراد مضطرب تا جایی که امکان دارد باید سعی کنند زندگی آرامی برای خود طراحی کنند.
۵. محدودیت‌های خود را شناخته و بپذیرید؛ بخاطر داشته باشید که هرکسی منحصر به فرد و با دیگران متفاوت است. هرگز خود را با دیگران مقایسه نکنید. مقایسه خود یک عامل ایجاد کننده اضطراب و استرس است.
۶. سرگرمی‌هایی برای خودتان در نظر بگیرید و حالت آرامش خود را حفظ کنید.
۷. بطور منظم ورزش کنید چرا که شما را به تحرک واداشته و ضمنا باعث ترشح اندروفین و بهبود شرایط بدنی و روحیتان می‌شود.
۸. از غذا‌های متعادل به صورت روزانه استفاده کنید. مثلا سعی کنید هر شب قبل از خواب یک لیوان ماست ترش و یا یک لیوان شیر گرم بنوشید، چون در آرامش بسیار مؤثر است.
راه حل اصلی این است که نقطه ضعف شما شناخته شده و کلا روحیات خود، حساسیت ها، عوامل استرس زا و ... برای خود را بشناسید تا بتوانید از این طریق بسیاری از فشار‌های روانی را تغییر، خاموش و یا به حداقل رسانید.
۹. درباره نگرانی‌ها و مشکلات خود با دوستانی که مورد اعتمادتان هستند، صحبت کنید.
۱۰. وقت خود را به صورت خردمندانه مورد استفاده قرار دهید یعنی برنامه ریزی دقیق داشته باشید؛ برنامه ریزی خود یک عامل مهم کاهش تنش است. ضمنا چگونگی برنامه ریزی وقت خود را ارزیابی کنید.
۱۱. برای آینده طرح داشته باشید و از طفره روی و به تعویق انداختن آن خودداری کنید؛ به تعویق انداختن کار‌ها باعث انباشته شدن کار‌ها و سپس ایجاد حس تنش و استرس می‌شود.
۱۲. فراغت‌های کوتاه و مکرر برای خود در نظر بگیرید؛ شما باید برنامه‌ای منظم برای گردش و تفریح و حتی مسافرت‌های کوتاه مدت داشته باشید تا هر چند وقت تجدید روحیه کنید.
۱۳. از روش‌های آرامش بخش استفاده کنید؛ به عنوان مثال به هنگام احساس تنش برای چند دقیقه دم و بازدم آرام (و عمیق) را تمرین کنید.
