وقتی دهان کودکان زخم می شود

گاهی در دهان کودکان زخم هایی پدید می آیند که برای مادرها نگرانی ایجاد می کند. زخم های دهانی کودکان ممکن است به دلیل ضربه یا وجود بیماری به وجود آیند. البته این زخم ها برخلاف زخم های داخل دهان بزرگسالان کمتر جدی هستند ولی به بررسی نیاز دارند. ضایعات داخل دهان کودکان به دو دسته تقسیم می شوند؛ ضایعاتی که بیماری نیستند و ضایعاتی که بیماری محسوب می شوند.

۴ ضایعه ای که بیماری محسوب نمی شوند:

۱-خراش زبان کودک: وقتی دندان های قسمت جلویی فک پایین از لثه خارج می شود، ممکن است تیزی دندان باعث ایجاد خراش و زخم هایی زیر زبان شود. چنین زخم هایی طبیعی هستند و خودبخود هم برطرف می شوند.

۲- کیست های رویشی: وقتی دندان در حال رویش است، معمولا حالت خون مردگی در سطح لثه اتفاق می افتد که به آن کیست رویشی می گویند. کیست های رویشی بیماری نیستند، عوارض خاصی ندارند و فقط ممکن است خونریزی کمی ایجاد کنند. کیست های رویشی در دندان های خلفی (عقبی) مانند دندان های آسیا رخ می دهد.

۴- آسیب به بافت نرم: کودکان در حال جنب و جوش هستند و احتمال ضربه خوردن به دهانشان وجود دارد. ضربه هم گاهی باعث صدمه دیدن بافت مخاط نرم دهان کودک می شود.

۵ ضایعه ای که بیماری محسوب می شوند

۱- التهاب لثه: بیماری ژنژیویت یا التهاب لثه، به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در کودک اتفاق می افتد. ژنژیویت باعث خونریزی لثه می شود. آموزش کودکان برای مسواک زدن و  استفاده از نخ دندان جلوی بروز این بیماری را می گیرد. البته کمبود شدید ویتامین C که کمتر در کودکان کشور ما دیده می شود هم باعث ژنژیویت می شود، اما در این کودکان خونریزی بدون دلیل از لثه وجود دارد.

۲- عفونت های ویروسی: عفونت های ویروسی نیز ممکن است باعث زخم در دهان کودکان شود. ویروس هرپس یا تبخال علاوه بر اینکه روی لب ها به طور شایع دیده می شود، داخل دهان نیز ایجاد می شوند. زخم ها به داروی خاصی نیاز ندارند و در طول یک یا دو هفته از بین می روند ولی به مراقبت نیاز دارند چون اگر از عفونت ویروسی ایجاد شده به خوبی مراقبت نشود، ممکن است به عفونت باکتریایی تبدیل شود. 

 ۳- عفونت های دندان: اگر عفونت دندان کودک زود درمان نشود و به صورت مزمن درآید، به صورت چرک از مخاط اطراف دندان خراب خارج می شود که باعث التهاب و زخم خواهدشد. همچنین زخم باعث ایجاد فیستول (حفره)، کیست و آبسه در دهان می شود. کیست یا فیستول با درمان دندان خراب برطرف می شود.

۴-جویدن لب و مخاط دهان: جویدن لب و مخاط دهان (گونه) بیشتر در کودکانی که استرس دارند، دچار براکسیسم (دندان قروچه) هستند یا دندان های نامرتبی دارند، دیده می شود. جویدن مخاط هم با عث خونریزی و ایجاد زخم می شود.

۵- عفونت های قارچی: عفونت شایع قارچی در دهان کودکان از نوع کاندیدیا آلبیکانس است. کاندیدیا ممکن است در همان دوران نوزادی و هنگام خروج کودک از کانال زایمانی به وجود آید (برفک داخل دهان نوزاد ظرف مدت ۷ تا ۱۰ روز برطرف می شود) خشکی دهان کودک نیز باعث رشد عفونت قارچی کاندیدیا در دهان و ایجاد برفک داخل دهان کودک می شود.

برفک به شکل ضایعات سفید پنیری شکل داخل دهان است که به راحتی هم کنده نمی شود. همچنین استرس، کاهش قوای سیستم ایمنی بدن، آلرژی های فصلی و سوءتغذیه نیز عوامل مهمی هستند که باعث خشکی دهان می شوند و محیط دهان را برای رشد و تکثیر قارچ ها مناسب می کنند. 

درمان خانگی و پیشگیری های اولیه از زخم های دهانی کودک

• از ایجاد آسیب در داخل دهان جلوگیری کنید، زیرا این آسیب می تواند نقطه شروع ایجاد زخم های آفتی باشد.

• از خوردن غذاهای ترش و سخت همچون برخی بیسکویت های سفت، چیپس سیب زمینی، و شیرینی های سفت اجتناب کنید.

• از مسواک زدن شدید بپرهیزید! شدت زیاد در مسواک زدن می تواند به لثه ها و مخاط دهان آسیب برساند و باعث ایجاد زخم های آفتی شود.

•از خمیردندان های حاوی سدیم لوریل سولفات که امولسیون کننده ای است که به خمیردندان ها اضافه می شود استفاده نکنید.

•  از استرس دوری کنید.

•  از غذاهای آلرژیک همچون شکلات، پرتقال، آجیل و گوجه فرنگی دوری کنید.

•  دستورالعمل بهداشت دهانی باید در طول دوره قبل از تولد توسط مادر اجرا شود. اهمیت حفظ یک سطح مناسب از بهداشت دهانی نمی تواند به عنوان یک مسئله بی اهمیت تلقی شود. در این رابطه بهداشت دهانی مادر می تواند بر وزن نوزاد و نیز سلامت دهانی وی تاثیر گذارد.

•  مادران باید دقت کنند تا به کودک خوراکی های شیرین ندهند چون شرینی زمینه را برای رشد قارچ در دهان مهیا می کند. همچنین شیشه شیر کودک را نیز باید به دقت شست. یکی از راه ها برای ضدعفونی کردن شیشه شیر، ۲۰دقیقه جوشاندن شیشه در آب است. البته نوک پستان مادر نیز باید تمیز باشد چون هنگام شیردادن نوک پستان نیز به قارچ آلوده می شود. بنابراین بهتر است نوک پستان با محلول های ضدقارچ تمیز شود.

دهان یک کودک دارای میلیون ها باکتری است که شامل باکتری واگیردار استرپتوکوکوس موتانس است. این باکتری منشا ایجاد بیماری در دهان است. در عمل هنگامی که والدین قاشق غذای کودک را در دهان خود قرار می دهند، این باکتری از دهان والدین به دهان کودک منتقل می شود و دندان کودک را آلوده می کند. این فرآیند ممکن است حتی در یازده ماهگی پس از تولد کودک نیز اتفاق افتد. خطر ابتلای کودک به بیماری های دندان زمانی بیشتر افزایش پیدا می کند که مادر خود دارای مشکلات دهان و دندان باشد.

در گذشته کودکان تنها زمانی به دندان پزشک مراجعه می کردند که یک مشکل جدی برای آنها پیش آمده باشد. این روش برخورد دیر موقع و انفعالی دیگر برای حفظ سلامتی کودک مناسب نیست. در حال حاضر مراقبت از سلامت دهانی کودک از مسائلی است که باید حتی در طول دوره ای که دندان ها در دهان کودک شکل می گیرند نیز مورد توجه قرار گیرد.

توجه داشته باشید که رخم های آفتی کوچک اگرچه در بیشتر موارد برای شما و کودک دلبندتان دردسرساز نیستند، ولی در بعضی مواقع می توانند نشانه ی ابتلا به بیماری های جدی تری باشند. به همین دلیل بهتر است که در صورت تداوم آنها جهت درمان به دندان پزشک مراجعه کنید.