مدت‌هاست آلودگی هوا به مشکل کلان شهر‌هایی از جمله تهران تبدیل شده که اصلی‌ترین عامل آن خودرو‌ها هستند. خودرو‌هایی که نه تنها تردد آنها در شهر باعث تولید آلاینده می‌شوند؛ بلکه سوزاندن لاستیک‌هایشان نیز به دغدغه‌ای جدید تبدیل شده است.
گاهی اوقات در برخی بیغوله های جنوب تهران، معتادان اقدام به سوزاندن لاستیک های فرسوده می کنند تا سیم مفتول های موجود در لاستیک آن را خارج کنند و از این راه درآمدزایی کنند.
نگاهی علمی به لاستیک و فرسودگی آن
بسیاری از تولیدکنندگان خودرو تاریخ انقضای تایرها را حدود ۵ تا ۶ سال می‌دانند؛ این بدان معنی است که از زمان تولید لاستیک و خروج آن از کارخانه حدود ۵ تا ۶ سال می‌توان از این محصول استفاده کرد.
برخی از کارشناسان بر این باورند که پس از طی این مدت، چه لاستیک در خودرو استفاده شود و چه در انبار بدون استفاده بماند، خاصیت اولیه خود را از دست می‌دهد و نباید به هیچ وجه از آن استفاده کرد؛ البته باید خاطرنشان کرد که عمر مفید تایر خودرو با شرایط رانندگی و جاده‌ای تغییر می‌کند و برای تشخیص آن می‌توان از تاریخ انقضا یا نشانگر ساییدگی درج شده روی آن کمک گرفت. اما سوال اینجاست که پس از فرسوده شدن تایر خودرو‌ها چه اتفاقی برای آنها می‌افتد، آیا تایرها در ایران بازیافت می‌شوند یا اینکه در گورستان‌های لاستیک رها می‌شوند و یا حتی سوزانده می شوند؟
لاستیکها در طبیعت تجزیه نمی‌شوند
یکی از روش‌های مدیریت اصولی، راه اندازی صنعت بازیافت لاستیک است که می‌تواند جزء صنایع پرسودی به شمار آید. اما در کشور ما این صنعت مورد استقبال و حمایت واقع نشده و تعداد کارخانه‌های بازیافت لاستیک در ایران بسیار اندک است. لاستیکها از مواد پلیمری تشکیل شده‌اند که به راحتی در طبیعت تجزیه نمی‌شوند و خطرات جدی برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها به همراه دارد.
اکثر مواقع این لاستیکها توسط افراد ناآگاه در داخل یا اطراف شهر سوزانده می‌شوند تا از سیم‌های فلزی درون آنها استفاده شود. نکته حائز اهمیت این است که در اثر سوزاندن این لاستیکها ترکیبات متعددی از آلاینده‌ها حاصل می‌شوند که تاثیرات بسیار بدی بر محیط زیست می‌گذارند. از مهمترین این آلاینده‌ها می‌توان به اکسید‌های گوگرد، اکسید‌های نیتروژن، اکسید‌های کربن، فلزات سنگین و ... اشاره کرد.
سوزاندن لاستیک چه تاثیری بر سلامت انسان دارد؟
سوزاندن لاستیک علاوه بر اثرات مخرب بر محیط زیست، تاثیرات حاد و مزمنی بر سلامتی انسان دارند که شدت این اثرات سوء وابسته به زمان قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و غلظت آنها است و از جمله این عوارض می‌توان به تحریکات پوستی، چشمی و تاثیرات سوء تنفسی اشاره کرد.
ورود مواد حاصل از سوزاندن لاستیک در محیط باز هوا، خاک، آب سطحی و آب زیرزمینی را آلوده می‌کند؛ بنابر این ضروری است که پیش از انجام چنین اقدامی مراقبت‌ها و تدابیر لازم جهت کنترل آلودگی‌های مورد بحث اتخاذ گردد.
دفن تایرها در گورستان لاستیک
همچنین مکان‌هایی به نام گورستان لاستیک نیز وجود دارند. گورستان لاستیک به جایی گفته می‌شود که در آن تایرها روی هم انباشته یا زیر زمین دفن می‌شوند. هنگامی که لاستیکها در این گورستانها رها می‌شوند با تولید گاز متان باعث ایجاد آتش‌سوزی می‌شوند و علاوه بر آلودگی هوا، محیطی مناسب برای رشد حشرات موذی ایجاد می‌کنند.
دفن تایرها در زیر زمین و تولید گاز توسط آنها منتهی به پدیده‌ای به نام حباب‌زایی شده که این حباب‌های گازی موجب آلوده شدن منابع زیرزمینی مانند آب می‌شوند. به همین دلیل دفن لاستیک در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران ممنوع اعلام شده است!
بهترین راهکار برای خلاص شدن از شر لاستیکهای فرسوده چیست؟
به گفته کارشناسان حوزه محیط زیست یکی از روش‌های بازیافت لاستیک، تولید پودر لاستیک است که علاوه بر کمک به حفظ محیط زیست، درآمد مالی مناسبی برای سرمایه‌گذار دارد. امروزه فرآیند‌های بازیافت به صورت جدی مورد توجه کشور‌های جهان قرار گرفته است.
نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که بازیافت لاستیکهای فرسوده نه تنها آثار مخربی بر محیط زیست ندارد؛ بلکه منشاء توسعه صنعتی و سودآوری اقتصادی، فرآوری و تولید محصولات دیگری نیز است. علاوه بر این از بازیافت لاستیکهای فرسوده، پودر لاستیک حاصل می‌شود که کاربرد‌های گسترده‌ای دارد و از آن می‌توان در صنایعی مانندصنایع جاده سازی (پوشش سطح جاده‌ها به جای آسفالت)، صنایع ساختمانی (فونداسیون و پایه‌ها، استفاده از آن درکار‌های عمرانی)، صنایع تولید لاستیک و پلاستیک (فوم‌های قابل انعطاف، پوشش استخرها)، صنایع خودروسازی (تولید تایر، روکش کاری تایر، کفپوش)، صنایع دریایی (ضربه گیر‌های اسکله و لنگرگاه‌ها)، ورزش (پوشش زمین‌های ورزشی دومیدانی)، کشاورزی و سیستم‌های آبرسانی، کفپوش لاستیکی و چمن مصنوعی و از طرفی از تایر‌های فرسوده می‌توان در ساخت تایر‌های جدید استفاده کرد.
افزایش بهبود آسفالت با لاستیک بازیافت شده
از لاستیک بازیافت شده می‌توان در تولید آسفالت گرم استفاده کرد؛ به این صورت که در آن تکه‌های لاستیک به آسفالت اضافه می‌شوند و این کار باعث بهبود خواص آسفالت شده و آن را به آسفالت پلیمری تبدیل می‌کند. متخصصان معتقدند که با این کار آسفالت دوام بیشتری یافته و زود ترک نمی‌خورد.
با توجه به آنچه که در بالا ذکر شد؛ انتظار می‌رود که مسئولان طرح بازیافت لاستیک را جدی بگیرند و با توسعه آن مانع سوزاندن لاستیکهای فرسوده از سوی افراد سودجو و آلودگی محیط زیست شوند.
