دکتر حسین فودازی، دبیر انجمن رادیوتراپی انکولوژی، مدیر بخش رادیوتراپی انکولوژی بیمارستان فیاض بخش و متخصص درمان سرطان برای پاسخگویی به سوالات مخاطبان حاضر شد که در ادامه می‌توانید مشروح این پرسش و پاسخ را بخوانید:
شایع‌ترین سرطان که ایرانیان را گرفتار می‌کند چه سرطانی بوده و اقدامات مؤثر در جهت پیشگیری از آن چگونه است؟
فودازی: سرطان معده در ایران شایع‌ترین و کشنده‌ترین سرطان هم در میان زنان و هم در بین مردان است و در واقع سرطان معده جزء 6 سرطان شایع دنیا بوده که در ایران شایع‌ترین سرطان با میزان مرگ و میر بالا است. علل مختلفی در بروز این سرطان تأثیر دارد و مطالعات زیادی توسط مرکز تحقیقات دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به ویژه توسط آقای ملک‌زاده معاون تحقیقات وزارت بهداشت صورت گرفته و حدود 15 تا 20 مطالعه و تحقیق در این راستا به ویژه در استان‌های شمالی انجام شده است.
مهمترین علت بروز سرطان و ابتلا به آن بر اساس این تحقیقات مشکلات تغذیه‌ای و دسترسی نداشتن به آب آشامیدنی سالم، طبخ غذا با ذغال و دود، استفاده از غذاهای نمک‌سود و مصرف نوشیدنی‌ها و مواد غذایی خیلی داغ بوده است که در این زمینه ژنتیک بحث کمرنگ‌تری داشته و آلودگی به هلیکوباکتر در افراد نیز در این زمینه مؤثر است. به طوریکه 80 درصد افراد بالغ مبتلا به هلیکوباکتر بوده وا ین باکتری زمینه‌ساز انواع مشکلات گوارشی از جمله زخم اعنثی‌عشر و زخم‌معده است که درصدی از این افراد هلیکوباکتر امکان سرطان معده در آنها وجود دارد و به طور کلی همه این عوامل در بروز سرطان معده موثر هستند.
سرطان معده در مراحل اولیه علامت واضحی ندارد در حالی که سرطان‌هایی همچون سرطان سینه با توده و سرطان روده با خونریزی کشف می‌شود ولی متأسفانه سرطان معده دیرتر شناسایی شده و این مسئله میزان عدم موفقیت همکاران ما را در درمان به همراه داشته است البته با تغییرات الگوی مواد غذایی و دسترسی به آب سالم این امید می‌رود که میزان ابتلا به سرطان معده کاهش یابد. در ابتدای قرن 20 سرطان معده شایع‌ترین سرطان بود که در نیمه قرن 20 میزان شیوع آن با کنترل برخی مواد غذایی و تغییر عادت‌ها کاهش یافت بنابر این در کشور ما نیز با اقدامات مؤثر در این زمینه می‌توان به سوی کاهش سرطان معده پیش رویم.
فودازی:زمانی که اسم سرطان می‌آید همه تصور می‌کنند که درمان آن تنها شیمی‌درمانی است و در واقع شیمی‌درمانی یک درمان پر سر و صدا و حتی گاهی پر عارضه بوده و از آنجایی که سرطان یک علت ناشناخته دارد و عوامل مختلف سبب بروز آن می‌شود، برای درمان نیز باید به صورت چند بُعدی عمل کرد و اصولاً چندین روش به کمک هم می‌آیند تا به درمان قاطع‌تری برسیم و امروزه ترکیب جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و پرتودرمانی مجموعه درمان سرطان را تشکیل می‌دهند.
درمان سرطان چگونه است و چه زمانی طول می‌کشد تا این بیماری با بهبودی همراه باشد؟
45 تا 50 درصد درمان‌های قطعی سرطان با روش جراحی، 30 تا 40 درصد از طریق رادیوتراپی و 20 تا 15 درصد درمان قطعی از طریق شیمی‌درمانی انجام می‌گیرد در حالی که مردم متصور هستند تنها شیمی‌درمانی روش درمان این بیماری است.درمان سرطان به طور کلی به مرحله کشف آن نیز بستگی دارد در مراحل ابتدایی شاید بتوان با جراحی یا پرتودرمانی موضعی و بدون نیاز به اقدامات تهاجمی و پرعارضه بیمار را درمان کرد ولی در مراحل پیشرفته‌تر نیاز به اقدامات تهاجمی‌تر نیز وجود دارد در حال حاضر مسئله شیمی‌درمانی در دنیا تغییر کرده و دانشمندان و پزشکان به سمت انجام شیمی‌درمانی‌هایی با بیشترین اثربخشی و کمترین عارضه پیش رفته‌اند.
موضوع ایمنی‌درمانی در حوزه شیمی‌درمانی نیز همین مسئله است که طی چند سال آینده به صورت پررنگ‌تر مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد.سیستم ایمنی انسان از جانب خداوند به صورتی خلق شده که در بدن در طول روز هزاران سلول سرطانی ایجاد می‌شود که سربازان دفاعی بدن آنها در نطفه خفه کرده بنابر این اکثر افراد مبتلا به سرطان نمی‌شوند. ایمنی‌تراپی توجه به این مسئله داشته و تلاش می‌کند سلول‌های سرطانی با تقویت سیستم ایمنی بدن از بین ببرد.
فودازی: در برخی از سرطان‌ها واکسن عامل پیشگیری از آن به شمار می‌رود به طور مثال سرطان دهانه رحم در زنان پایه عفونی داشته و ویروس HPV در دهانه رحم سبب بروز آن می‌شود که در افراد دچار بی‌بند و باری‌های جنسی این مسئله شیوع بیشتری دارد. اکنون این واکسن در بسیاری از کشورها ساخته و عرضه می‌شود و پیشگیری کامل برای سرطان دهانه رحم به شمار می‌رود.
واکسن سرطان چقدر مورد تائید شما است؟
واکسن در واقع با تحریک سیستم ایمنی علیه سلول سرطان مقابله کرده و واکسن در سرطان‌هایی که باکتری یا ویروس دخیل در بروز آن است می‌تواند مبارزه کند و همانطور که موفق شده‌ایم بسیاری از بیماری‌هایی عفونی همچون فلج اطفال و سرخک را از طریق واکسن ریشه‌کن کنیم این امید وجود دارد در آینده برای سایر سرطان‌ها نیز بتوانیم واکسن مناسب بسازیم.البته امروزه واکسن در زمینه یک سرطان در زنان با موفقیت همراه بوده است.
استفاده از محصولات تراریخته چقدر در بروز و یا پیشگیری از سرطان مؤثر است؟
فودازی:هر دستکاری ژنی در این محصولات می‌تواند ساختار ژنی انسان را دچار مشکل کند. در ارتباط با محصولات تراریخته مورد بررسی قرار گیرد که آیا بذر به درستی مورد بررسی قرار گرفته شده و یا کود و سایر موارد به صورتی تهیه شده که آسیبی به سیستم دفاعی بدن وارد نکند.؟ در کشور ما چقدر تراریخته واقعی وجود دارد؟! واقعاً من اطلاع دقیقی در این زمینه ندارم و گمان نمی‌کنم ارگانی بتواند جواب قاطعی در این زمینه بدهد. برخی از مواد کشاورزی تا حدودی می‌تواند از جهت این موارد استاندارد باشد ولی اینکه به صورت واحد برای همه محصولات آن را بیان کنیم امری بعید است. به نظرم محصولات تراریخته باید با احتیاط مصرف شوند چرا که شاید در آینده ژنوم انسان را دچار مشکل کنند و این مسئله عامل تحریک‌کننده برای بروز سرطان باشد. مگر اینکه تراریخته کاملاً مجوز داشته باشد و با مکانیزم درست تولید و عرضه شود.
در ارتباط با محصولات ارگانیک نیز باید توجه داشت که فرآوری آنها بسیار هزینه‌بر است و تبلیغاتی که در فضای مجازی می‌شود بعید می‌دانم از لحاظ آزمایشگاهی و بررسی‌های بیولوژیکی شرایط به صورت کامل بررسی شده باشد برخی از سرطان‌های دستگاه گوارش همچون روده بزرگ و معده در حال افزایش بوده و میزان سموم و آفات شیمیایی که در محصولات کشاورزی استفاده می‌شود، در بروز سرطان می‌توانند مؤثر باشند و برای اینکه این سرطان‌ها بیشتر نشود باید از کاشت تا برداشت همه این موارد مورد بررسی قرار گیرد.
برای پیشگیری از سرطان میوه را با پوست یا بدون پوست بخوریم؟
فودازی: خوردن میوه با پوست توصیه نمی‌شود چرا که بیشترین میزان کود و سموم در پوست میوه ذخیره و دفع می‌شود و سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده در مورد محصولات کشاورزی کشور ما میزان سموم و کودهای شیمیایی 4 تا 10 برابر میزان نرمال در دنیا است که این مسئله آمار بالایی بوده و کشاورزی را زمانی که به بدون نظارت توسعه دهیم آب و خاک آلوده می‌شود و شیوع بیماری‌ها را خواهیم داشت. در گذشته به مردم توصیه می‌کردیم برای پیشگیری از بیماری‌هایی همچون سرطان میوه و سبزیجات زیاد مصرف کنند ولی اکنون با نگرانی این توصیه را انجام می‌دهیم و از این مسئله دل‌نگرانیم که شاید میوه و سبزیجات سالم نباشند.
