شترهای سرگردان همچنان قربانی می گیرند

براساس آمارهای موجود در سالهای 93 تا 96 در 22 فقره تصادف با شتر در هرمزگان، 28 نفر کشته و 92 نفر زخمی شدند که هیچ وقت صاحبان آنها مشخص نشدند.

شترهایی که در طول روز چرا کرده و به هنگام غروب باید با گله راه خانه را در پیش گیرند، ساز ناکوک می زنند و حیران و سرگردان راه خود را در پیش می گیرند و گاه به هنگام عبور از جاده حق تقدم را رعایت نکرده و ساز یک تصادف مرگبار را کوک می کنند.

شترها بطور عموم بی ملاحظه و با توجه به هیکل بزرگ و سنگین خود، به خودروها اعتنایی نکرده و با همان شیوه خودشان به جاده می زنند که بیشتر مواقع منجر به برخورد شدید با خودروها به ویژه پراید و پژو می شوند و در نهایت مرگ سرنشینان خودرو را رقم می زنند.

مردم در استان هرمزگان کم و بیش از چموشی و خونسردی این حیوان و همچنین ورود ناگهانی آن به جاده تا حدودی اطلاع دارند و سعی می کنند در شب با سرعت کم و احتیاط بیشتر در مسیرهای یاد شده حرکت کنند ولی برخی از هموطنان از شهرهای دیگر گرفتار این ارابه های مرگ در جاده های استان می شوند.

اغلب این تصادف ها در شب و تاریکی رخ می دهد که شترها در حال چرا از کنار گذر جاده ناگهان به جاده می آیند و مانند یک کوه در برابر راننده خودرو قرار می گیرند و عامل یک تصادف مرگبار می شوند.

دراین مدت تصادف با شتر در جاده های استان زیاد بوده که ازجمله آنها پاییز سال گذشته رییس دادگستری شهرستان جاسک به دلیل تصادف خودرو حامل وی با شتر جان خود را از دست داد.

دولت اوایل سال 90 طرح جامع شترداری را با هدف ساماندهی شترها تصویب کرد که شترداران موظف شده‌اند تا برای گله‌ های شتر خود ساربان تعیین کرده و از ورود آنها به جاده‌ها جلوگیری کنند ودر مقابل، دولت نیز برای تأمین علوفه ، آب شرب ، سمپاشی و پلاک ‌گذاری شترها به شترداران کمک می کند.

**شترهای استان فرصت یا تهدید

استان هرمزگان با توجه به شرایط آب و هوایی و وجود عرصه بیابانی، به مکانی مناسب برای پرورش و زندگی شتر تبدیل شده و از سوی دیگر یک میلیون و 565 هزار هکتار از مساحت هرمزگان معادل 21 درصد را بیابان تشکیل می دهد.

براساس آمارهای اعلام شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی، از 150 هزار نفر شتر در کشور 21 هزار نفر در استان هرمزگان زندگی می کنند از همین رو توجه کشورهای حاشیه خلیج فارس به شترهای ایرانی به ویژه شتر جمازه و صادرات آن علاقه به پرورش و نگهداری آن را بیشتر کرده است.

شتر به دلیل خلقت منحصر به فردش، مستعد زندگی در شرایط سخت است و از همین رو از آن به عنوان قهرمان بیابان نام می برند، این حیوان با آن جثه پر ابهتش نیاز به آب و غذای بسیار کمی دارد و در برابر بیماری ها و تغییرات دمایی مقاوم است.

شتر به دلیل برخورداری از دستگاه گوارشی منحصر به فرد، بی ارزش ترین گیاهان را تبدیل به سلولز و انرژی می کند و این درحالی است که در شرایط کم آبی نیز این حیوان تا مدت ها هیچ نیازی به آب ندارد.

از همین رو بسیاری از فعالان و کارشناسان حوزه کشاورزی و دامداری معتقد هستند، که شترها ظرفیت اقتصادی ارزشمندی هستند و باید مسوولان از این ظرفیت به درستی در جهت بهبود وضعیت اقتصادی مردم منطقه استفاده کنند.

اما این شترها که در هرمزگان بیشتر در مناطق روستایی بندرعباس، میناب و جاسک نگهداری می شوند، به هنگام رها بودن در جاده ها، امنیت مسافران و رانندگان را به خطر می اندازند و تصادفات خطرناکی را رقم می زنند.

پس با توجه به آنچه گفته شد باید وجود شترها را یک فرصت اقتصادی خوب برای مرم مناطقی که این حیوان در آنجا زندگی می کند، دانست ؛ اما برای پیشگیری از حوادث تلخ جاده ای که پای شترها در برخی از آنها گیر است، به فکر راهکار بود.

یکی از راهکارهای پیشنهاد شده و تا حدودی اجرا شده برای کاهش خطرات برخورد خودروها با شترها در جاده به ویژه در شب نصب جلیقه های شب نما و یا شبرنگ زدن به آنها است.

اگر کمربندهای مخصوص شبرنگ به شترها بسته شود به راحتی از دوردست قابل مشاهده خواهند بود و رانندگان متوجه حضور آنها در جاده می شوند.

این طرح هم اکنون در هرمزگان تا حدودی اجرا شده، اما به نظر می رسد که متولیان امر با توجه به خطرات حاصل از تردد شترها در حاشیه جاده ها، باید اهتمام بیشتری در اتخاذ راهکارهای کاربردی تر داشته باشند.

یک راننده خودرو که بیشتر در مسیر جاده میناب به جاسک فعالیت دارد، گفت: جاده میناب به جاسک، سیریک و بشاگرد به علت تردد حیوانات اهلی به ویژه شترهای سرگردان و بدون ساربان، از مسیرهای پرخطر استان هرمزگان است.

عیسی مالکی افزود: هرسال تعدادی از وسایل نقلیه در حال تردد در محورهای مذکور با شتر برخورد می کنند که متاسفانه 90 درصد سرنشینان این خودروها جان خود را از دست می دهند.

یکی دیگر از رانندگان مسیر جاده بندرعباس به میناب نیز گفت: حضور شبانه شترها در برخی راه های هرمزگان تاکنون منجر به بروز حوادث رانندگی و تلفات و خسارت های بسیار شده است.

ابراهیم صادقی که در این مسیر به طور دایم در رفت و آمد است، افزود: بطورمعمول شترهای سرگردان در حاشیه جاده ها ، هیچ نشانی ندارند و امکان شناسایی مالکان آنها وجود ندارد.

وی ادامه داد: با پلاک دار شدن شترها و نصب شبرنگ به آنها، علاوه بر دقت بیشتر مالکان آنها در نگهداری از این حیوان اهلی، از بروز بسیاری از حوادث جاده ای نیز پیشگیری خواهد شد.

فرمانده قرارگاه پلیس راه هرمزگان دراین باره می گوید: حل مشکل شترهای سرگردان در جاده های شرقی استان که موجب تصادف و کشته و مجروح شدن مسافران می شود نیازمند تعامل بین دستگاهی است.

سرهنگ علی اسفندانی اظهار داشت: از مجموع حدود 21 هزار نفر شتر در استان، نیمی در محدوده شرق استان و سه هزار شتر در محدوده شهرستان جاسک هستند که بیشترین تصادف در محور سیریک تا جاسک است.

وی پیشترها اعلام کرده بود: طرح بستن شبرنگ به شترها، ناموفق است و پس از اجرای این طرح، تصادف با شتر و تلفات آن کاهش نداشته است.

برخی ها دلیل ناموفق بودن طرح بستن شبرنگ به شترها را ، بیم مردم محلی از نصب ردیاب به این شبرنگ ها می دانند که باعث می شود از این طرح استقبال نکنند.

مردم محلی بیم آن را دارند که پس از نصب جلیقه شب نما در صورت تصادف، آنها را ردیابی کرده و به دردسر بیافتند در نتیجه از نصب این جلیقه ها به شتر خودداری می کنند.

یک راننده که در مسیر سیریک به بندرعباس تردد می کند، به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اینکه شترها نمی توانند از چاله هایی با عرض نیم متر و یا کمتر عبور کنند بهتر است در حاشیه مسیرهای پر تردد چاله حفر و یا دیوارهای کوتاه احداث شود.

موسی عامری بیان داشت: پلاک ‌کوبی شترها نیز سبب احساس مسئولیت مالکان شتر شده و باعث می‌شود تا شترها بصورت سرگردان رها نشوند.

اما شترداران ساماندهی شترها و ایجاد ایستگاههایی برای نگهداری آن ها بویژه در شب را از بهترین و مهمترین راهکارها می دانند ولی برخی از مالکان شترها می گویند مکان برای نگهداری شترها نداریم و آبشخور برای شترها نیز کم است.

**همه شترهای هرمزگان هویت دار می شوند

برای ایمنی هرچه بیشتر مردم بخصوص رانندگان و حفظ سلامت خود شترها یکی از بهترین راه ها برای ساماندهی شترهای سرگردان پلاک کوبی شترها است، پلاک کوبی شترها ساربان آن ها را مشخص می کند و در زمان بروز حادثه برای پرداخت خسارت مسوول آن مشخص می شود.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان در این خصوص گفت: با اجرای طرح هویت گذاری از نخستین روزهای آذر جاری، اطلاعات 10 هزار نفر شتر این استان در سامانه اصلاح نژاد دام کشور ثبت می شود.

طهماسب غلامپور در گفت و گو با ایرنا بیان داشت: جمعیت دامی شتر در هرمزگان حدود 21 هزار نفر است که در گذشته بیش از 9 هزار 600 نفر آنها هویت گذاری شد و با احتساب این 10 هزار نفر، همه شترهای استان هویت دار می شوند.

وی بیان کرد: اجرای این طرح با هدف ثبت و احراز مالکیت شتر، تهیه آمار دقیق از جمعیت و پراکنش دام، برنامه ریزی اصلاح نژادی و دسترسی فوری به اطلاعات، ردیابی دام از مزرعه تا کشتارگاه، پایش قرنطینه ای و بهداشتی تا پایان امسال ادامه دارد.

غلامپور با انتقاد از احداث جاده ها بدون توجه به زیستگاه شترها می افزاید : تغییر نحوه پرورش شتر از حالت کوچ کنندگی به پرورش در ایستگاهها، دادن تغذیه کمکی ،ایجاد ایستگاه های بیشتر از دیگر راهکارهای مؤثر برای کاهش تردد این حیوان در جاده ها است که نیازمند تخصیص اعتبار مورد نیاز است.

وی خاطرنشان کرد: هشت ایستگاه شترداری با ظرفیت هر یک بین 150 شتر از سوی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان ایجاد شده است که خدمات سمپاشی، پلاک کوبی، تامین آب شرب و علوفه در این ایستگاهها صورت می گیرد.

** ساماندهی شترها در هرمزگان

شتر حیوانی که هم برای سوارکاری، مسابقه ، باربری و نیز از شیر، گوشت و پوست آن استفاده فراوانی می شود امروز نباید به عنوان یک معضل و خطرناک بودن درجاده ها در ذهن ها تداعی کند.

با توجه به آنچه گفته شد، می توان نتیجه گرفت که در صورت اتخاذ راهکاری عملی و ارزشمند، می توان شترهای سرگردان را ساماندهی و این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.

اما راهکاری که به معنای واقعی راهکار باشد، نه اینکه بتوان دورش زد؛ مثلا بسیار شنیده شده که شترداران علاقه ای به پلاک کوبی شترهای خود ندارند و علامتی که بر روی بدن و گوش شتر وجود دارد را پس از تصادف با بریدن گوش شتر محو می کنند، یا اینکه شبرنگ هایی که بر گردن و پاهای شتر نصب می شود، معمولان بعد از مدتی از کار می افتاد.

بهتر است مسوولان امر و دستگاه هایی همچون جهاد کشاورزی، امور عشایری، حمل و نقل و پایانه ها، راه و شهرسازی، پلیس راه و نیروی انتظامی بنشینند و یک راهکار عملی که جای دور زدن نداشته باشد، اتخاذ کنند و اجازه ندهند این فرصت ارزشمند اقتصادی در حوزه کشاورزی تبدیل به یک تهدید جدی برای انسان ها شود.

به عنوان مثال ایجاد گارد ریل در اطراف جاده ها، فنس کشی، احداث شیب شیروانی، کانال و خاک ریز در دو سوی جاده می تواند بسیار در کاهش تصادفات ناشی از برخورد خودرو با شتر تاثیرگذار باشد.