بعضی عوامل، ازجمله ضعف عمومی، خستگی، محیط‌های پرتراکم، عدم رعایت مناسب بهداشت، فصل و مکان جغرافیایی و وضع نامطلوب تغذیه، امکان ابتلاء به سرماخوردگی را افزایش می‌دهند که این عوامل تقریباً همگی در سفر اربعین موجودند.
قبل از سفر اربعین برای پیشگیری از سرماخوردگی باید نکات زیر را رعایت کنید:
۱-قبل از سفر، بیماری‌هایی مانند سینوزیت و آلرژی فصلی را درمان کنید.
۲-یکی از دلایل اصلی سرماخوردگی در سفر اربعین، به حرکت درآمدن مواد زائد انباشته‌شده در بدن براثر حرکت و گرما و نیز ضعف سیستم ایمنی براثر فعالیت زیاد، اختلال خواب، تغییر آب‌وهوا و ... است لذا بهتر است قبل از سفر بدن خود را پاکسازی کنید و توان بدنی خود را افزایش دهید. (راهنمای پاکسازی بدن از طریق طب سنتی)
۳- اگر زیاد سرما می‌خورید ورزش روزانه و استفاده از خوراکی‌های مقوی به‌ویژه مصرف روزانه شربت (آب+ عسل+ آب لیموترش) در روز‌های قبل از سفر برایتان مفید است. ادامه مصرف این شربت در طول سفر هم بسیار خوب است. (راهنمای تقویت بدن از طریق طب سنتی)
۴- با تشخیص فرد مجرّب درزمینه طب سنّتی، باحجامت عام -درزمانی مناسب قبل از سفر- سیستم ایمنی خود را تقویت کنید.
۵-داروی «نوفلو»، محتوی ویتامین سی، زینک، دارچین و زنجبیل یک داروی مؤثّر در پیشگیری از سرماخوردگی است. می‌توانید از دو هفته قبل از سفر روزی یک کپسول مصرف کنید.
نسخه خانگی این دارو هم زیاد سخت نیست. پیشنهاد ما این است که دارچین، زنجبیل و پوست نارنج آسیاب شده را مساوی باهم مخلوط‌کنید و داخل کپسول بزنید. راه دیگر این است که این مواد را با عسل معجون کنید و روزی یکی- دو قاشق چای‌خوری میل کنید. برای طعم بهتر می‌توانید به‌جای پوست نارنج از پودر لیمو استفاده کنید.
۶- مصرف روزانه قرص‌های مکیدنی ویتامین C. برای پیشگیری از سرماخوردگی مفیدند. همچنین به‌محض شروع علائم بیماری هم می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
۷- غرغره و استنشاق آب‌نمک، هم در پیشگیری و هم در درمان سرماخوردگی و گلودرد مفید است. یک قاشق چای‌خوری سرخالی نمک را داخل یک لیوان آب جوش ریخته و بعد از ولرم شدن از هر دو سوراخ بینی استنشاق کنید. (از داخل بینی آب را به سمت حلق و دهان هدایت کنید تا از دهان خارج شود. برای این کار نباید آب‌نمک را با فشار زیاد (مکش قوی) داخل بینی بکشیم، بلکه با حرکت دادن صورت روبه بالا و پشت، آب را از سوراخ بینی به حلق هدایت می‌کنیم.) مقداری از این آب‌نمک را هم غرغره کنید. در حال صحت یا ابتلا به بیماری، روزی دو سه بار این کار را تکرار کنید. افزودن کمی آب‌لیموترش به این محلول اثر آن را قوی‌تر می‌کند.
۸-لباس مناسب و گرم به تن داشته باشید. اگر در حین پیاده‌روی احساس گرمای زیادی کردید کمی از لباس خود کم کنید، اما نه در حدی که در پوستتان احساس خنکی زیادی بکنید.
۹-هنگام خواب وهم در ساعات سرد روز، کمر و پهلو‌ها را با شال یا پارچه‌ای ببندید تا دچار قولنج ناشی از باد و سرما نشوید.
محافظت از سر، شانه‌ها، گلو و پاها در برابر سرما مهم‌تر از سایر نقاط بدن است. استفاده از کلاه، عرقچین، چفیه یا وسایل مشابه و جوراب مناسب نخی را حتی به هنگام خواب فراموش نکنید.
۱۰-هنگامی‌که عرق کرده‌اید یا پس از استحمام، در معرض سرما و هوای آزاد قرار نگیرید. پس از درآوردن کوله، معمولاً تمام پشت شما عرق کرده است و این زمان، احتمال سرماخوردگی بسیار زیاد است. در این وضعیت پوشیده بودن سر، شانه‌ها و پشت خیلی مهم است.
۱۱- به‌هیچ‌وجه دوش آب سرد نگیرید به‌ویژه وقتی‌که بدن گرم است چراکه ممکن است موجب بیماری‌هایی، چون سرماخوردگی، سینه‌پهلو، درد‌های مفصلی و... گردد.
۱۲-برای پیشگیری از سرماخوردگی، قبل از خروج از حمام، از مچ پا به پایین را با آب سرد بشویید.
۱۳-در صورت امکان در طول مسیراز ماسک استفاده کنید. بازهم در صورت امکان، ماسک را روزانه تعویض کنید.
۱۴-از قرار گرفتن در معرض باد شدید پرهیز کنید؛ باد پاییزی که بر چشم و مغز و سینوس‌ها اثر منفی زیادی می‌گذارد.
۱۵- در هنگام عرق کردن و تشنگی زیاد از مصرف نوشیدنی‌های خیلی خنک اجتناب کنید. در این حالت، پس از کمی استراحت و کاهش دمای بدنتان، آبِ کمی خنک را کم‌کم و جرعه‌جرعه بنوشید.
۱۶-جویدن روزانه مقداری نعناع یا شوید خشک یا چند برگ تازه اکالیپتوس، دستگاه گوارش و تنفسی شمارا پاکیزه نموده از سرماخوردگی پیشگیری می‌کند.
۱۷-در صورت امکان هرروز مقداری عسل مصرف کنید. افزودن کمی زنجبیل به عسل، شما را صاحب یک داروی خوب برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی می‌کند.
۱۸-شستشوی دست‌ها بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از غذا خوردن را فراموش نکنید.
۱۹-در صورت آلودگی دست‌هایتان، به‌ویژه آن‌ها را به چشم، دهان و بینی خود نزنید.
واکسن آنفولانزا
یک سؤال مهم قبل از سفر‌های این‌چنینی آن است که تلقیح واکسن آنفلوآنزا ضروری است یا خیر؟
جواب ساده و خلاصه این سؤال این است:
ژن‌های ویروس آنفلوآنزا هرسال تغییر شکل می‌دهد. در کشور‌های مختلف نیز شکل‌های متفاوتی از این ویروس شیوع دارد. اساس تهیه واکسن، شایع‌ترین ویروس آنفلوآنزا که اخیراً در یک منطقه شایع بوده، می‌باشد. پس آنفلوآنزای شایع در هر منطقه با آنفولانزای شایع در مناطق دیگر متفاوت است، ولی با توجه به تشابه قسمتی از ژن ویروس آنفلوآنزا‌های هر منطقه، واکسیناسیون احتمالاً از شدت علائم می‌کاهد.
ولی آیا همه افراد باید این واکسن که احتمال اثربخشی متوسّطی دارد را بزنند؟
پاسخ این است که، چون عوارض واکسن آنفلوآنزا در بعضی از افراد بروز می‌کند، پس باید فقط اشخاصی که ممکن است براثر آنفلوآنزا دچار بیماری شدید و یا مرگ شوند این واکسن را بزنند. این افراد شامل کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای سن ۶۵ سال، مبتلایان به نارسایی کبد، ریه یا کلیه؛ بیماران دچار نقض ایمنی مانند بیماران سرطانی، ایدز، دیابت کنترل نشده و قدیمی و در بانوان باردار با شرایط خاص هستند.
در بقیه افراد واکسنآنفلوآنزا به شکل تزریقی که الآن وجود دارد، عوارض بیشتری نسبت به ابتلا به خود آنفلوآنزا دارد و توصیه نمی‌شود.
توجه داشته باشیدکه واکسن آنفلوآنزا باعث تب و علائم آنفلوآنزا در بدن می‌شود که ممکن است شما را از سفر بازدارد. فلذا اگر جزو گروه‌هایی که واکسن لازم دارند هستید، حداقل ۲ هفته قبل از حرکت اقدام کنید تا علائم شما هنگام سفر رفع شده باشد. با این حساب، تکلیف گروه‌های بهداشتی که در مرز‌ها اقدام به زدن این واکسن به مردم می‌کنند هم روشن است.
اگر سرما خوردید می‌توانید این اقدامات را انجام دهید:
۱-تا درمان کامل سرماخوردگی از مصرف غذا‌های سنگین، چرب، تند و ترش، ماست، بستنی و خوراکی‌های خیلی سرد خودداری کنید.
۲-میزان پیاده‌روی و فعالیت روزانه را تا زمان بهبودی کمتر کنید و از حضور در محیط‌های پرتراکم احتراز کنید.
۳-برس کشیدن پوست سر از پیشانی به گردن و ماساژ گوش‌ها در حدّی که قرمز شوند در بهبود سردرد‌های ناشی از سرماخوردگی مفید است.
۴-از نعناع یا اکالیپتوس روزی چند بار استفاده کنید. به این صورت که یا آن‌ها را بجوید یا مقداری از آن‌ها را خردکرده داخل یک لیوان آب جوش ریخته روی آن را با نعلبکی پوشانده بعد از ده دقیقه میل کنید.
۵- می‌توانید قبل از سفر مقداری بابونه (یا آویشن یا نعناع) را با مقدار مساوی گل خطمی (یا پنیرک یا بنفشه) مخلوط و پودر کنید و در طول سفر به‌صورت فوق مصرف کنید. این نوشیدنی، هم در پیشگیری و هم در درمان سرماخوردگی مفید است.
۶-ترکیب مناسب دیگر، ترکیب مساوی نعناع و شوید و آویشن است که به‌صورت دم‌نوش یا جویدنی قابل‌استفاده است. پاشیدن پودر آویشن یا شوید یا نعناع روی غذا یا ریختن آن‌ها داخل چای هم مفید است.
۷-جوشانده سعال به‌عنوان یک جوشاندنی یا دم‌کردنی از مخلوط پودر آویشن، گل خطمی، اسطوخودوس، پونه، زوفا، سوسنبر و پنیرک ساخته می‌شود و داروی مفیدی است.
۸-در صورت آبریزش بینی، چکاندن قطره‌ای آب لیموترش تازه یا روغن‌های فوق در سوراخ‌های بینی، آبریزش را تخفیف می‌دهد.
۹-اسانس نعناع؛ یک داروی کم‌حجم و پرفایده است. شما می‌توانید به‌جای همراه بردن مقدار زیادی عرق نعناع یا نعناع خشک چند عدد اسانس نعناع را از عطّاری‌های معتبر تهیه کنید.
به هنگام سرماخوردگی، چند قطره از اسانس نعناع را دو طرف بالش یا روی یقه لباس خود بریزید یا این‌که درب آن را بازکرده و چند دقیقه جلوی بینی نگه‌دارید. با این کار، گرفتگی بینی، برطرف و سینوس‌ها ضدعفونی می‌شوند و سرعت بهبودی سرماخوردگی زیاد می‌شود.
همچنین برای رفع سردرد، درد ناحیه گردن، دست، پا و کمر که دراثرسرماخوردگی و یا مشکلات دیگر به وجود آمده‌اند، می‌توان چند قطره از محلول اسانس نعناع را روی موضع درد ماساژ داد که معمولاً بلافاصله جذب می‌شود. در صورت وسعت ناحیه درد می‌توانید اسانس را با روغن زیتون مخلوط‌کنید.
ماساژ اسانس نعناع روی سینوس‌ها برای درمان سینوزیت هم بسیار مفیداست.
با مخلوط چند قطره اسانس نعناع و مقداری آب جوش، یک محلول بخور خوب خواهید داشت.
۱۰-لیموی ترش و شیرین هردو در درمان سرماخوردگی بسیار مفیدند که از اتّفاق هر دو (به‌خصوص لیموترش) در عراق در دسترس هستند. استفاده از آب لیموترش تازه در انواع نوشیدنی‌های مورداستفاده در سرماخوردگی در تسریع بهبودی بسیار مفیداست. مخلوط آب داغ و آب‌لیموترش یک داروی ساده برای درمان سرماخوردگی است که با افزودن کمی عسل و چند قطره اسانس نعناع اکثر موارد سرماخوردگی را درمان می‌کند.
۱۱-ماساژویکس (پماد‌های حاوی منتول) روی بینی یا چکاندن قطره‌های بینی موجود در داروخانه‌ها (قطره هایکلرورسدیم) هم در درمان سرماخوردگی و رفع احتقان بینی مفیدند. ماساژ ویکس روی سینوس‌ها و قفسه سینه هم خیلی خوب است.
۱۲-در صورت بروز تب، باید توجه داشت که با توجه به سختی‌های سفر، با مشورت کادر درمانی حاضر در مسیر، استفاده چندروزه از تب‌بر‌ها و مسکّن‌های ساده‌ای مانند استامینوفن اشکال خاصی ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال اگر اصرار به استفاده از روش‌های طبیعی دارید؛ اقدامات زیر کمک‌کننده است:
الف- جویدن سیاه‌دانه
ب- پاشویه: پاشویه با آب معمولی، برای درمان اکثر تب‌ها کافی است. پاشویه بهتراست با آب ولرمی که ۳ تا ۴ درجه سانتی‌گرادخنک‌تر از حرارت معمولی بدن است انجام شود.
گذاشتن و عوض کردن متناوب دستمال خیس بر روی پیشانی هم روش رایج دیگری است، اما علاوه بر پیشانی، از شکم هم که سطح وسیع‌تری دارد غافل نشوید.
یک روش دیگر برای پاشویه این است که با لیف یا اسفنج خیس پوست را به‌این‌ترتیب خنک‌کنید: از تنه شروع کرده و مسیر رگ‌های خونی بزرگ رادرامتداد اندام‌ها با لیف خنک نمایید (مثل زیر بغل‌ها؛ کشاله ران؛ کف دست‌ها و پاها).
نکته مهم: اگر قبل از تب، بیمار دچار لرز شود؛ روی او را با پتو بپوشانید تا با بالا رفتن درجه حرارت بدن، لرز قطع شود. آنگاه به‌آرامی نسبت به درمان تب اقدام کنید.
ج-غرغره و استنشاق آب‌نمک را به شرحی که در قسمت پیشگیری گذشت، در درمان سرماخوردگی و به‌ویژه برای پیشگیری از درگیری ریه انجام دهید.
د-خوردن عنّاب و استنشاق دود آن‌هم برای کاهش علائم سرماخوردگی مفید است.
ه-به یاد داشته باشید که انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، نقشی در درمان سرماخوردگی‌های معمولی ندارند. استفاده بیجا از این دارو‌ها به ضعف و ناتوانی بیشتر شما منجر خواهد شد.
