شرایط بغرنج محله هرندی در منطقه 12 در سال‌های گذشته منجر به افزایش آسیب‌های اجتماعی اعم از اعتیاد و خرید و فروش نوزاد شده بود، موضوعی که در دوره گذشته مورد توجه مدیریت شهری قرار گرفت.
اعضای شورای شهر تهران در دوره گذشته انتقادات بسیاری زیادی را درباره وضعیت محله هرندی داشتند و این در حالی بود که آسیب‌های اجتماعی روز به روز در حال افزایش بود، اعضای کیمسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران به عنوان کمیسیون تخصصی در این حوزه به همراه سایر اعضای شورای شهر تهران بازدید‌های را از محله هرندی داشتند.
بیست و یکم مهر 94 محمدباقر قالیباف شهردار وقت تهران طی سخنانی در یکصد و نود و چهارمین جلسه شورای شهر تهران با اشاره به طرح انضباط شهری (ساماندهی محله هرندی) گفت: ما به تنهایی نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم و نیازمند همکاری، همراهی و همدلی همه سازمان‌های موثر هستیم.
وی با بیان اینکه در برنامه ارایه شده از سوی شهرداری تهران در شورای دوم بر رویکرد اجتماعی و فرهنگی تاکید شده بود، عنوان کرد: در برنامه‌ای که چهار – پنج ماه بعد از حضورم در شهرداری تهران به شورای شهر ارایه کردم، تاکید داشتیم که تلاش ما سوق دادن شهرداری از یک سازمان خدماتی به نهادی اجتماعی و فرهنگی است. البته همان روز هم با همه وجودم درک می کردم که این موضوع چقدر سخت، مشکل و درعین حال شیرین و اثرگذار است.
شهردار وقت تهران در ادامه به بیان جزئیات طرح انضباط اجتماعی در منطقه 12 پرداخت و گفت: در راهکارهای این طرح به جزئیات به صورت کامل پرداخته شده و تمامی جزئیات مورد نیاز نیز تدوین شده است که چه فعالیتی با چه شاخصه‌ای باید انجام شود. چرا که اگر نتوانیم مساله را به صورت خوب و دقیق بشناسیم، در درک اینکه چه کاری باید انجام دهیم دچار مشکل خواهیم بود.
وی همچنین اظهارداشت: ما دنبال ارتقای کیفیت زندگی از بعد مادی و معنوی هستیم. در این میان در منطقه 12 مشکلات و ظرفیت‌هایی وجود دارد و مهم ترین آسیبی که در بخش هایی از محلات این منطقه وجود دارد، آن است که جریان زندگی مختل شده است به این ترتیب باید جریان زندگی را به آن محلات برگردانیم تا زندگی در آنجا جاری و ساری باشد.
قالیباف در ادامه به مشکلات پیش روی منطقه 12 اشاره و بیان کرد: یکسری از مشکلات از بعد مادی، کالبدی و فیزیکی و یکسری از مشکلات دیگر نیز از بعد موضوعات معنوی، رفتاری و غیرفیزیکی است. این مشکلات از باب پائین بودن کیفیت زندگی و رشد نامتوازن بازار در کنار رخنه فعالیت‌های ناهمگون مرتبط با بافت مسکونی ایجاد شده است.
شهردار وقت تهران به فرسودگی بافت‌ها و بناها در منطقه 12 اشاره و تصریح کرد: در حین اینکه بافت‌های بسیار خوبی را در منطقه 12 داریم اما بافت‌های فرسوده، غیر میراثی و بی ارزشی را هم در این منطقه داریم که مالکیت آنها دچار مشکل است، به این معنی که یا صاحبان آن ها معلوم نیست یا اگر صاحبان آن ها حضور دارند، تصدی و کنترلی بر ملک خود ندارند. حتی اگر بر ملک خود کنترل دارند نیز به بدترین و زشت ترین شکل ممکن از آن بهره برداری می‌کنند.
وی افزود: بخشی از این املاک با عنوان سامان سرا به اسکان غیرمجاز افرادی که دارای مشکل هستند می‌پردازند و این افراد را با شکل بسیار بدی اسکان می‌دهند. به نحوی که از این افراد پولی را دریافت می‌کنند تا شب در آنجا اسکان داشته باشند که این آسیب‌های اجتماعی زیادی به دنبال دارد. البته ممکن است در برخی از این مراکز کارهای خلافی هم انجام نشود اما کارگران غیر مجاز و ... در آنها حضور دارند.
شهردار وقت تهران با تاکید بر گستردگی و پیچیدگی آسیب‌های اجتماعی در منطقه 12 گفت: وقتی به فرد و خانواده نگاه می‌کنیم، با موضوعاتی نظیر اعتیاد، کارتن خوابی، تکدی گری، دزدی، شرارت، فساد و ... روبرو هستیم. از یک منظر دیگر مسایل جنسی، سنی، قشری، قومی، شهری، روستایی و خارجی وجود دارد که همه در بستر بیکاری، مهاجرت و نارسائی های شهری حرکت می کنند. از این رو وقتی به یک محله نگاه می‌کنیم تنها موضوع اعتیاد مطرح نیست.
قالیباف ناامنی را از چالش‌های موجود در منطقه 12 توصیف کرد و گفت: در این بستر امنیت وجود ندارد و باید به این مساله هپاتیت، ایدز و... را هم اضافه کرد.
وی با تاکید بر اینکه شخصا طی 5 سال گذشته به طور دقیق درگیر موضوع محلات منطقه 12 بوده، گفت: باید به پیچیدگی موضوع توجه کنیم، چرا که نمی توانیم ناشناخته وارد جایی شویم. این درحالی است که من از زمان حضور در نیروی مقاومت با این موضوع آشنا بودم در زمان حضور در نیروی انتظامی نیز با عمیق ترین و تشکیلاتی ترین بحث های مرتبط بااین موضوعات آشنا شدم. همچنین در زمان حضورم در شهرداری تهران طی یک دهه گذشته نیز با این موضوعات درگیر بودیم. به این ترتیب من 25 سال است که با این مسایل آشنا هستم.
شهردار وقت تهران با تاکید بر اینکه منطقه 12 اشتهار به آسیب پیدا کرده است، گفت: وقتی عرصه به مردم تنگ می شود، مردم به صورت دسته جمعی در مقابل ساختمان ناحیه شهرداری تجمع می کنند چرا که در آنجا یک مسئول مشخصی را نمی بینید و تنها کسی که وجود دارد، شهردار ناحیه ما است. البته ما نمی توانیم با مردم بحث های تشکیلاتی و ساختاری کنیم که این در حیطه وظایف ما قرار دارد یا خیر بلکه باید به مشکل آن ها به هرحال رسیدگی کنیم.
قالیباف ادامه داد: این جذب و تراکم،این منطقه را بسیار آسیب پذیر کرده است. از دیگر سو عیان بودن آسیب مشکل دیگری است که در این منطقه وجود دارد به نحوی که از بچه ای که در این منطقه متولد می شود تا کسی که از آنجا عبور می کند، می تواند این آسیب را مشاهده کند.
وی در ادامه به نظریه پنجره شکسته اشاره کرد و گفت: وقتی یک چیزی عادت می‌شود، این جزیی از زندگی افراد می‌شود و به قاعده زندگی آنها تبدیل خواهد شد. این در حالی است که باید درباره آن چاره اندیشی کرد. در کنار این موضوع مسایلی همچون کیفیت زندگی غیرساکنان منطقه12 اعم از کارگران قانونی و غیرقانونی، وضعیت دسترسی به این منطقه، پارکینگ، ترافیک، حمل و نقل بار و مسافر و... از دیگر موضوعاتی است که وجود دارد.
شهردار وقت تهران خاطرنشان کرد: این منطقه در حوزه بهداشت، سلامت و آلودگی ها نیز وضعیت خاص خودش را دارد، همچنین در حوزه آتش نشانی نیز اگر در بازار به خاطر نوع برق، گاز، آب، تجهیزات مورد استفاده، مواد آتش زا و وسایل گرمایشی و... حریقی اتفاق بیفتد، امداد رسانی بسیار مشکل خواهد بود. در کنار این موارد بحث زلزله و مخاطرات طبیعی نیز در کنار آسیب های غیرطبیعی وجود دارد.
قالیباف افزود: در بخش‌هایی از همین محلات هرندی خانواده‌های اصیلی وجود دارند که در اوج آسیب‌های اجتماعی، بهترین فرزندان را تربیت می‌کنند و از هر جهت افراد قابل اعتمادی هستند. همچنین سازمان های مردم نهاد و NGO هایی در منطقه 12 وجود دارد که برخی نه تنها در حوزه نظری صاحب نظر هستند، بلکه دو دهه سابقه فعالیت دارند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح «چرایی کار در منطقه 12» پرداخت و گفت: باید بفهمیم که اینجا یک منطقه کانونی شده است و اگر به این منطقه توجه کنیم، آثار آن را در همه شهر خواهیم دید. همچنین آنجا تمرکز آسیب‌ها را شاهد هستیم و محل تلاقی آسیب‌ها شده است؛ به گونه‌ای که آسیب‌ها در اینجا با هم ترکیب می‌شوند و پیچیدگی ایجاد می کنند.
وی ادامه داد: ساعت 12:30 شب وقتی در میدان شوش و اوراقچی ها قدم بزنید شاهد هستید که وسایل خرده ریز را ذره ذره از سطح شهر جمع می‌کنند تا در بازار آنجا به صورت تهاتر و یا دریافت پول نقد عرضه کنند و خرجشان را برای ادامه زندگی در بیاورند.
فاطمه دانشور رئیس وقت کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در آن زمان تاکید ویژه‌ای بر رفع آسیب‌های اجتماعی در محله هرندی داشت و گفت: تا زمانی که دستگاه‌هایی از جمله کمیته امداد و بهزیستی وارد موضوع نشوند، نمی‌توانیم شاهد پیشرفت در پروژه شهید هرندی باشیم و عملکرد شهرداری تهران برای اجرای این طرح قابل دفاع است، اما در برخی از سرفصل‌های طرح ابهاماتی وجود دارد.
دانشور اظهار امیدواری کرد: پس از اجرای طرح اشاره‌شده در محله هرندی، سازوکار لازم از سوی شهرداری تهران جهت استخدام معتادین بهبود‌یافته در پارک‌ها و فضای سبز، فراهم شود.
عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران همچنین به عدم ایمنی برخی ساختمان‌ها و بناها در محله هرندی اشاره کرد و گفت: درحالی این بناها ناایمن هستند که تعداد قابل توجهی از خانواده‌ها جهت آموزش به این اماکن مراجعه می‌کنند که امیدواریم شهرداری تهران و به‌ویژه معاونت خدمات شهری، تمهیدات لازم را برای استحکام این بناها انجام دهد.
دانشور با اشاره به‌کارگیری برخی پیمانکاران از کودکان تأکید کرد: این موضوع باید مورد توجه قرار بگیرد؛ چراکه در آینده با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهیم بود.
رئیس سابق کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در ادامه ضمن انتقاد از عملکرد سازمان بهزیستی جهت واگذاری کودکان به خانواده‌های متقاضی، تأکید کرد: این اقدام سازمان بهزیستی و سخت‌گیری این سازمان منجر به رونق فروش کودک در شهر شده است.
دانشور اضافه کرد: امیدواریم مداخلات اجتماعی مدیریت شهری در پروژه شهید هرندی، بیش از مداخلات کالبدی باشد.
مجتبی شاکری رئیس سابق کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران نیز درباره محله هرندی اظهار کرد: کاری که در محله هرندی انجام شده کار بسیار بزرگی است اما به نظر می‌رسد صرفا با توصیف وضعیت هرندی نمی‌توانیم نشان دهیم که قرار است چه کاری در آنجا انجام شود.
به گفته عضو سابق کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران کاری که می‌خواهیم در این محله انجام دهیم کار بزرگی است و جزو اولین تجربیاتی است که برای معالجه ناهنجاری‌ها انجام می‌شود.
مهدی چمران رئیس سابق شورای شهر تهران با اشاره به اینکه نباید نسبت به آسیب های اجتماعی بی تفاوت بود، اظهار کرد: این بی تفاوتی آسیب‌های جدی را به جامعه میزند و می بینیم که میزان آسیب ها بیشتر از گذشته شده است.
وی با اشاره به عدم اجرای طرح انضباط شهری در دوره جدید گفت: دلیل این کار برای ما هم روشن نیست به طوری که ادامه این طرح می‌توانست تاثیرات بسزای را در کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.
به گزارش تسنیم با حساسیت مدیریت شهری در دوره گذشته اقداماتی در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی به ویژه جمع‌آوری و ساماندهی معتادان و فرایند درمان آنها و همچنین هدایت خانواده‌های آسیب دیده به مراکز بازتوانی انجام گرفت و این روند نیز تا حد بسیار زیادی مؤثر بود اما با آغاز دوره جدید مدیریت شهری و تغییرات مکرر در حوزه شهری نه تنها برنامه جدیدی برای کاهش آسیب در این محله پیش‌بینی نشده بلکه برنامه‌های قبلی نیز مسکوت ماند و نتیجه آن چیزی نیست جزء وضعیت محله هرندی که میزان آسیب‌ها افزایش چشمگیری یافته است.
مسکوت ماندن طرح قبلی مدیریت شهری و تعطیلی مراکز بهاران از سوی معاونت اجتماعی شهرداری تهران سوالات بی شماری را ایجاد کرد که ولی‌الله شجاع‌پوریان، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در پاسخ به این سوال که چرا مراکز بهاران که قرار بود در خصوص بازتوانی معتادان فعالیت کند امروز بسته است و از این ظرفیت استفاده نمی‌شود، گفت: در حال حاضر بهاران و سایر مراکز و بخش‌هایی که فعالیت‌هایی همچون بهاران دارند، تعطیل هستند و در مواردی فقط از 10 درصد امکانات و ظرفیتشان استفاده می‌شود. قرار است ساماندهی کاملی صورت گرفته و پس از آنکه همه چیز مشخص شد، این مراکز را واگذار خواهیم کرد.
شجاع پوریان با بیان اینکه رویکردها در این حوزه در مدیریت شهری جدید تغییر کرده است، افزود: اقدامات زیربنایی و اساسی در این معاونت در حال انجام شدن است و توسعه زیرساخت‌های فرهنگی از جمله کافه‌های کتاب، فعالیت‌های اجتماعی و توسعه فعالیت‌های اجتماعی ازجمله اقداماتی است که در پی تغییر این رویکرد توسط معاونت انجام شده است.
وی با بیان اینکه معاونت اجتماعی و فرهنگی به دنبال به‌روز کردن و اصلاح زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی است، افزود: مناطق در راستای همین سیاست کار خود را آغاز کردند و ما هر هفته شاهدیم که مراکز مختلف خدمات اجتماعی مشاوره، مهارت‌آموزی، حرفه‌آموزی و... صورت می‌گیرد و رویکردمان نسبت به گذشته تغییرات اساسی کرده است.
شجاع پوریان در واکنش به این انتقاد که چرا سرعت واگذاری بالا نیست و چه زمانی باید شاهد باز شدن و استفاده از مراکز بهاران باشیم، افزود: ما پس از ساماندهی و شناسایی این مراکز را واگذار خواهیم کرد. این فعالیت از نظر عملیاتی آغاز شده و ما نیز با بهزیستی در این خصوص جلسه گذاشته‌ایم. بهاران و مراکز شبیه به آن در اختیار بهزیستی یا NGOها یا سازمان‌های مرتبط قرار خواهند گرفت و تعداد مراکزی که شهرداری تهران متولی‌شان است، کم خواهد شد.
در حالی معاون شهردار تهران از واگذاری مراکز بهاران به بهزیستی خبر داده است که در این زمینه مسئولان بهزیستی اطلاعی ندارند و تمام این اتفاقات نشان از بی برنامه‌گی مدیریت شهری اعم از شورا و شهرداری در بحث آسیب های اجتماعی دارد.
الهام فخاری رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران در طی حضورش در شورا برنامه‌ای را برای کاهش آسیب نداده است و نشان می‌دهد که در این کمیته نیز برنامه‌ای برای کاهش آسیب وجود ندارد.
