این شاخص از طریق حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد فرد محاسبه می‌شود و برای مردان و زنان بالای ۲۰ سال درست کار می‌کند و اعداد متوسط این شاخص برای کودکان بالای دو سال متفاوت است. این عدد نشان می‌دهد که شما دارای کمبود وزن هستید و باید وزن اضافه کنید یا اندامتان متناسب است یا اضافه وزن دارید و باید وزنتان را کاهش دهید.
در واقع این سنجش میزان چاقی را اندازه گیری نمی‌کند بلکه ابزاری مناسب است تا سلامت وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود که از روی آن می‌توان چاقی را محاسبه کرد. این شاخص در بین سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۵۰ توسط آدولف کوتله، دانشمند بلژیکی ابداع شد به همین دلیل به آن شاخص کوتله نیز می‌گویند. شاخص توده بدنی از طریق تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر توان دوم (x²) قدش به متر به‌دست می‌آید. گرچه شاخص توده‌ی بدنی به‌طور معمول برای همه‌ی زنان و مردان نتایج قابل اعتمادی را نشان می‌دهد اما مانند تمام مسائل دیگر دارای محدودیت‌هایی است.
این شاخص ممکن است برای ورزشکاران و افرادی که بافت ماهیچه‌ای مستحکم و متراکم دارند، با ضریب خطا همراه باشد و BMI آنها را بیشتر از میزان واقعی نشان دهد زیرا اضافه وزنی را که به دلیل بافت ماهیچه‌ای به وجود آمده است، با چربی اضافی بدن اشتباه می‌گیرد. در مورد استفاده از این شاخص برای سالمندان نیز محدودیت‌هایی وجود دارد زیرا ممکن است اضافه وزن این افراد را کمتر از حد واقعی نشان دهد. محاسبه شاخص توده‌ی بدنی برای زنان باردار کاربردی نیست. در افراد بین ۱۸ تا ۲۰ سال باید از روش محاسبه‌ی شاخص توده‌ی بدنی برای کودکان استفاده کرد تا اعداد به‌دست آمده واقعی باشند.
پژوهشگران در مرکز درمانی Cedars-Sinai فرمول جدیدی را ابداع کرده‌اند و ادعا می‌کنند این فرمول تصویر دقیق‌تری از چربی بدن را نشان می دهد. برخلاف BMI، فرمول جدید توسعه‌یافته در Cedars-Sinai فقط به قد و اندازه دور کمر نیاز دارد. شاخص نسبی توده‌ی چربی بدن (RFM) شامل محاسبه نسبت اندازه قد و دور کمر در واحد متر، ضرب در ۲۰، منهای عدد در نظر گرفته شده برای تفاوت جنسیت است. شاخص توده چربی نسبی، همچنین بین جنسیت تفاوت قائل و برای آنها دو فرمول جداگانه تعریف شده است:
زنان : ۷۶ – (۲۰ x قد/ دور کمر در واحد متر) = RFM
مردان : ۶۴ – (۲۰ x قد/ دور کمر در واحد متر) = RFM
بسیاری از متخصصان پزشکی معتقدند که چربی اضافی اغلب در اطراف شکم جمع (روش‌های کاهش چربی دور شکم) می‌شود، به همین خاطر بسیاری از متخصصان پزشکی باور دارند که اندازه‌گیری دور کمر شاخص با ارزش‌تری برای محاسبه مشکلات اضافه وزنی است. حال یافته‌های این مرکز درمانی نیز همین موضوع را نشان می‌دهد. پژوهشگران براساس یک پایگاه داده متشکل از ۱۲ هزار بزرگسال که در نظرسنجی بهداشت و تغذیه که توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری انجام شده است، بیش از ۳۰۰ فرمول بالقوه برای تخمین چربی بدن را آزمایش کردند. پس از اینکه فرمول RFM بر روی ۳۵۰۰ نفر صورت گرفت، آنها مقدار خروجی از این محاسبه را با مقادیر سنجش تراکم استخوان (DXA) مقایسه کردند.
اسکن DXA برای اندازه‌گیری چگالی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد و روشی دقیق برای اندازه‌گیری بافت بدن، استخوان، ماهیچه و چربی به حساب می‌آید. نتایج حاصل از فرمول RFM، بیشترین تطابق را با اسکن DXA داشت. در نهایت مشخص شد نتایج به‌دست آمده از فرمول RFM نزدیک‌ترین میزان به نتایج سنجش تراکم استخوان است. این پژوهش در ژورنال Scientific Reports منتشر شده است. دکتر ریچارد برگمن، نویسنده‌ی ارشد این مطالعه و مدیر دیابت ورزشی و سکته‌ی قلبی در مرکز سلامت چاقی و تحقیقاتی سدارس-سینای می‌گوید:فرمول RFM در یک پایگاه اطلاعاتی بزرگ تایید شده است. این یک شاخص جدید برای سنجش چاقی بدن است که می‌تواند به‌راحتی برای جامعه‌ی پزشکی که در تلاش برای درمان بیماران مبتلا به اضافه وزن هستند و اغلب با مشکلات جدی در حوزه سلامت مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی روبه‌رو می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرد.
اوریسون ولکات، سرپرست این تحقیق می‌گوید:RFM خود را به‌عنوان روش اندازه‌گیری چربی بدن در مقایسه با بسیاری از شاخص‌های موجود در پزشکی، مانند BMI، ثابت کرده است اما این امر باید در مطالعه‌ی جمعیت‌های بزرگ‌تر مورد آزمایش قرار گیرد تا محدوده‌ی اعداد خروجی برای این فرمول را که براساس آن دسته‌بندی‌های لاغری، نرمال بودن و اضافه وزنی مشخص می‌شود، استخراج کنیم.
