استاد حسین لرزاده، معمار معروف تاریخ معاصر ایران است که از وی آثار و شاهکارهای هنری بسیاری بر جای مانده است. وی یکی از مجریان اصلی ساخت آرمگاه فردوسی در مشهد است. اساتید و دوستداران معماری به خوبی با لرزاده آشنا هستند. در برخی از شهرهای ایران و به خصوص تهران هنر پنجه های لرزاده در آثار و ساختمان های مهمی نقش بسته است. مسجد اعظم قم، سردر دارالفنون، سر در بانک شاهی، گنبد کاخ مرمر، مسجد سپهسالار و ...تنها بخشی از آثار برجای مانده از هنر استاد لرزاده هستند. لرزاده در تاریخ 1383 دار فانی را وداع گفت و خانه وی که از سبک های مهم معماری در 50 سال قبل به دست خود وی بنا شده بود در فهرست آثار میراث فرهنگی کشور قرار گرفت.
خانه هنرمندان 2 یا خانه معمار
خانه لرزاده در دوره شهرداری محمدباقر قالیباف به شهرداری برای مرمت و بازسازی واگذار شد. شهردار وقت تهران در بازدیدی که از این خانه داشت، پیشنهاد داد که با توجه به استقبال هنرمندان از خانه هنرمندان در منطقه 6، این خانه تاریخی نیز به خانه هنرمندان 2 تبدیل شود.
هرچند پس از مدتی تابلوی خانه هنرمندان بر روی ساختمان لرزاده نقش بست اما بار دیگر براساس پینشهاداتی که برخی از اعضای شورای شهر چهارم داشتند، این خانه مقرر شد تا به خانه معمار تبدیل شود. در تاریخ 25 مرداد 1394، شهرداری تهران ساختمان اداری مربوط به خانه هنرمندان 2 را احداث کرد و فعالیت های اداری از ساختمان لرزاده به ساختمان جدید منتقل شد. با این حال ولی خبری از خانه معمار نشد، چرا که این خانه به سرای محله در منطقه 7 تبدیل شد. حضور شورایاران و اعضای سرای محله در ساختمان لرزاده تا به امروز به محل اختلاف میان شهرداری منطقه 7 و شورای شهر تبدیل شده، چرا که بر اساس مصوبات شورای شهر چهارم و تذکرات شورای پنجم، خانه لرزاده باید به خانه معمار تبدیل شود.
در جلسه 20 فروردین 1396 شورای شهر چهارم مصوب کرد. در همان جلسه مرتضی طلائی؛ عضو شورای شهر چهارم با اشاره به اصلاحات انجام شده در متن لایحه گفت: «با این مصوبه عرصه و اعیان خانه استاد لرزاده همچنان در دست شهرداری باقی مانده و در ترکیب هیئت امنا این خانه یک نفر از اعضای شورای شهر و یک نفر از انجمن معماری کشور قرار می گیرند.»
به دنبال این اقدامات برای تسریع در اجرای مصوبه، در بودجه ۹۷ شهرداری تهران، به پیشنهاد شورای شهر تهران و کمیسیون شهرسازی و معماری، بودجه‌ای به منظور راه‌اندازی این خانه تصویب شد تا شاید مصوبه برزمین مانده شورای شهر چهارم به تصویب رسید. با وجود این مصوبه و بندهای الزام آور برای شهرداری منطقه 7، تا به امروز هیچ تغییر و تحولی در اجرای آن صورت نگرفته و حتی در حریم ساختمان لرزاده، ساختمان 8 طبقه ای با کاربری بهداشت- سلامت احداث شده است. ساختمانی که بر اساس همان مصوبات شورای شهر مقرر شده بود تا در اختیار بخش اداری خانه معمار قرار گیرد!
اختلاف شهرداری و شورای شهر در اجرای مصوبه
حضور شورایاران و بخش اداری سرای محله باعث ایجاد مقاومت هایی برای اجرای مصوبه شورای شهر تهران برای تبدیل خانه هنرمندان به خانه معمار شده است. شهرداری منطقه 7 دقیقا پس از مصوبه شورای شهر تهران برای راه اندازی خانه معمار، خانه لرزاده را به سرای محله تبدیل ساخت که به عقید سخنگوی شورای شهر تهران، این اقدام کاملا غیرقانونی و تخلف محسوب می شود.
علی اعطا؛ سخنگوی شورای شهر پنجم در پیگیری هایی که برای اجرای مصوبه بر زمین مانده شورای شهر چهارم داشته، در اوایل اردیبهشت اعلام کرده است:« شورای اسلامی شهر تهران در دوره‌ی ، طرح "الزام شهرداری تهران به تبدیل خانه هنرمندان(۲) به خانه معمار (خانه استاد لرزاده)"را تصویب کرده است.
وی ادامه داد: به موجب این مصوبه شهرداری تهران مکلف شد لایحه تبدیل خانه استاد لرزاده به خانه معمار را ظرف مدت ۳ ماه به شورای شهر ارائه کند. بر اساس مصوبه شورا، شهرداری تهران مکلف شد تا ارائه لایحه تبدیل خانه استاد لرزاده به خانه معمار، از هرگونه ساخت و ساز در بنای موصوف جلوگیری کند و ضمن توقف پروژه‌ی ساختمانی سرای محله که در مجاورت بنا در حال احداث بوده است، مدارک و مستندات ساختمان در حال احداث را برای همگامی با اهداف مصوبه به شورای اسلامی شهر تهران ارائه کند. متأسفانه مدیران وقت در برابر مصوبه شورا مقاومت کرده و مانع اجرای آن شدند و نه تنها مدارکی برای شورا ارسال نکرده‌اند، بلکه روند ساخت و ساز پروژه ساختمانی در حال احداث را متوقف نکردند.»
اعطا که رئیس کمیته معماری و شهرسازی شورای شهر نیز است، درباره اقدامات صورت گرفته در این کمیسیون در ماههای قبل عنوان کرده بود «اینجانب در تاریخ ۱۳۹۶/۱۲/۱۳ طی تذکری خواستار تشکیل هیأت مؤسس خانه معمار و تحویل ساختمان قدیمی و ثبتی خانه استاد لرزاده برای راه‌اندازی خانه معمار شدم. اما با کمال تأسف شهرداری منطقه ۷ در برابر اجرای مصوبه شورا مقاومت می‌کند. با اینکه در ماده ششم مصوبه تبدیل خانه هنرمندان ۲ به خانه معمار به صراحت آمده است: " شهرداری تهران (منطقه ۷) موظف است ظرف مدت یک (۱) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این مصوبه با رعایت قوانین و مقررات مربوط، نسبت به تحویل خانه استاد لرزاده را به معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران اقدام کند. تحویل ساختمان مجاور (ساختمان سرای محله) ظرف مدت شش (۶) ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این مصوبه، پس از تأمین ساختمان مناسب برای فعالیت سرای محله انجام می‌شود." اما امروز پس از گذشت نزدیک به یک‌سال از تاریخ ابلاغ مصوبه شهرداری منطقه ۷ برابر تحویل خانه استاد لرزاده مقاومت می‌کند.»
ادامه اختلافات و کش و قوس های میان شهرداری تهران و شورای شهر برای تبدیل خانه استاد لرزاده به خانه معمار، به التیماتوم شورای شهر به شهرداری منطقه 7 ختم می شود تا خانه لرزاده در اواخر مرادادماه سال جاری تخلیه شود. به گفته علی اعطا آخرین تذکر لازم مبنی بر تغییر کاربری این بنا به شهرداری منطقه 7 تهران اعلام شده و قرار است تا 31 مرداد ماه این خانه به خانه معمار تغییر نام دهد.
رئیس کمیته معماری شورای شهر تهران هفته گذشته با بیان اینکه پیگیری‌های مکرری از شهرداری منطقه ۷ درخصوص اجرای مصوبه شورای شهر چهارم انجام شده و حتی کمیته معماری و طرح‌های شهری جلسه‌ای را در این بنا ترتیب داد تا در این رابطه بررسی‌های لازم انجام شود، گفت: « با این حال با وجود پیگیری‌های انجام شده و دو مرتبه تذکر در صحن علنی شورای شهر باز هم می‌بینیم که هیچ اتفاقی در بازپس‌دهی این خانه انجام نشده است.»
همچنین محمدعلی سعادتی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس، به مصوبه شورای شهر در دوره چهارم مبنی بر الزام شهرداری به تبدیل «خانه هنرمندان ۲» به «خانه معمار استاد لرزاده» اشاره کرد و گفت: در این لایحه شهرداری منطقه ۷ موظف شد ظرف مدت یک ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این مصوبه با رعایت قوانین و مقررات مربوط، نسبت به تحویل خانه استاد لرزاده به معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران اقدام کند ولی این امر رخ نداد.
مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران با بیان اینکه این ساختمان قبلا تملک شده بود، گفت:اما شهرداری منطقه ۷ از این ساختمان و ساختمان مجاورش به عنوان سرای محله استفاده کرده است.
به گفته اعضای شورای شهر و برخی از کارشناسان معماری، خانه استاد لرزاده به دلیل استفاده های اداری و غیرتخصصی آسیب هایی دیده است که نیازمند مرمت و رفع معایب است. هرچند علی اعطا در آخرین اظهارنظر خود در چند روز قبل اعلام کرد که شهرداری منطقه 7 اعلام داشته براساس تذکر شورای شهر این خانه واگذار و تبدیل به خانه معمار می شود، ولی بازهم این نگرانی وجود دارد به مانند سنوات قبل مقاومت هایی برای اجرای مصوبه شورای شهر چهارم صورت گیرد.
سمیه حاجوی شهردار منطقه ۷ در خصوص خانه استاد لرزاده که در حال حاضر سرای محله است، گفت:انتقال سرای محله بهار به خانه استاد لرزاده در نیمه دوم سال 94 بنا به ضرورت و استیجاری بودن محل و از طرفی بلا استفاده بودن خانه معمار حسب تشخیص مدیریت وقت منطقه انجام شده است.
شهردار منطقه ۷ افزود: مقرر شد از تاریخ جلسه به مدت 3 ماه نسبت به تخلیه خانه معمار اقدام شود که طی این مدت علیرغم مشکلات عدیده با پیگیریها ی مستمر و همکاری صمیمانه شورا یاری محل نسبت به جانمایی و بازسازی محل جدید سرای محله اقدام و تا پایان مرداد ماه یعنی وفق مصوبه کارگروه و مهلت مقرر فبلی تخلیه و تحویل خواهد شد.
به هر حال تعداد خانه های تاریخی و مهم در پایتخت که قربانی مطامع شخصی یا بی توجهی ها شده اند، کم نیستند و این مهم نیازمند توجه بیشتر مدیریت شهری و ضمانت اجرایی مصوبات شورای شهر است تا مصوبات بدون هیچ گونه خللی و مقاومتی از سوی شهرداری های مناطق به سرعت اجرایی شوند.
