این‌ها سوالاتی است که معمولا هر مادر که کودک بالای یک سال دارد از خود می‌پرسد. برای آن‌که تا حد زیادی به نگرانی‌های این مادران پاسخ داده شود، دانشمندان فهرستی شامل ۲۵ لغت را منتشر کردند که هر کودکی باید تا ۲ سالگی آن‌ها را بلد باشد.این لغت‌ها و اصطلاحات شامل اسامی بعضی از اسباب‌بازی‌ها، غذاها، حیوانات و همچنین عنوان مهم‌ترین اعضای خانواده مانند پدر و مادر هستند. با آشنایی با این کلمات می‌توان کودکانی را که ممکن است در آینده دچار مشکلات کلامی باشند از همین سنین پایین شناسایی کرد و درصورت لزوم به درمان آن‌ها پرداخت.
کودکانی که دیر شروع به صحبت کردن می‌کنند یا نسبت به سن‌شان لغات کمی را آموخته‌اند معمولا دچار مشکلاتی هستند که از دید والدین آن‌ها پنهان مانده است. برای مثال یک کودک که از لحاظ شنوایی دچار مشکل است به‌طور حتم مهارت‌های کلامی ضعیفی خواهد داشت یا کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر گفتاری نسبت به همسالان خود عقب‌تر هستند.
چه موقع باید نگران بود؟
۲۵ لغتی که توسط دانشمندان ارائه شده در اصل قسمتی از ۳۱۰ کلمه‌ای است که باید در دایره لغت کودکان تا زمان رسیدن آن‌ها به ۳ سالگی قرار بگیرد. والدین می‌توانند ظرف مدت ۱۰ دقیقه این کلمه‌ها را بررسی کنند و براساس آن‌ها میزان پیشرفت کودک‌شان را تخمین بزنند.از بین این ۳۱۰ لغت هر کودک ۳ ساله معمولا با ۱۵۰ کلمه آشنایی دارد. به اعتقاد کارشناسان کودکان کم‌سن و سالی که بین ۷۵ تا ۲۲۵ کلمه را بلدند در وضعیت نرمالی به سر می‌برد.
اما زمانی که تعداد این کلمات به کمتر از ۵۰ برسد، آن‌گاه باید در مورد رشد کلامی و به‌دنبال آن در مورد رشد فکری و مغزی کودکان نگران بود.۲۵ کلمه‌ای که در این نوشته مطرح شده معمول‌ترین لغاتی هستند که هر کودک در زمان شروع به صحبت کردن آن‌ها را فرا می‌گیرد و به‌صورت مکرر در طول روز آن‌ها را بیان می‌کند.
اگر کودک ۲۵ لغت را بلد نیست
«پروفسور لسی رسکورلا» که این تست را طراحی کرده در این باره می‌گوید: «اگر یک کودک تا پایان ۲۴ ماهگی خود اکثر این لغات را نمی‌داند یا استفاده نمی‌کند، باید بگوییم که سرعت یادگیری گفتار در او پایین است.»
البته بعضی از کودکان با این که رشد مغزی طبیعی دارند و روند تکاملی آن‌ها به‌صورت معمول ادامه دارد، ممکن است دیرتر از دیگران شروع به صحبت کردن کنند. درصد زیادی از این کودکان حداکثر با چند ماه تاخیر خود را به وضعیت طبیعی می‌رسانند و این عقب ماندگی کوچک را جبران می‌کنند.
کارشناسان در مورد این کودکان چندان نگران نیستند بلکه نگرانی اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد که یک کودک به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند کم‌شنوایی یا اوتیسم سرعت یادگیری پایینی داشته باشد. در این مواقع می‌توان با توجه به قابلیت‌های گفتاری کودکان این موارد را شناسایی کرد و قبل از آن‌که کودک با مشکلات بزرگ‌تری مواجه شود درصدد برطرف کردن آن‌ها اقدام کرد.
اما اگر یک کودک تا رسیدن به ۵/۲ سالگی هنوز هم نتواند اکثر این کلمات را بیان کند، حتما باید به یک متخصص گفتاردرمانی ارجاع داده شود. مطمئنا بعد از ۳سالگی دیگر نمی‌توان به این موضوع بی‌توجه بود و هر گونه کم‌کاری ممکن است عواقب بدی به همراه داشته باشد.
چند درصد مشکل دارند؟
آمارها نشان می‌دهد، تقریبا ۲۰درصد از کودکان ۲ ساله نسبت به هم‌سن و سال‌های خود رشد گفتاری ضعیف‌تری دارند و از آن‌ها عقب‌تر هستند. از این میزان بین ۵۰ تا ۷۵درصد مشکل زیادی ندارند و حداکثر ظرف مدت چند ماه خود را به هم سن و سال‌های‌شان می‌رسانند ولی در بقیه موارد کودکان دچار مشکلات ماندگار هستند و نیاز به کمک فوری دارند.کودکانی که دیر به حرف زدن درمی‌آیند معمولا در انجام کارهای ساده دیگر مانند گوش دادن به لغت‌ها، جملات و عددها هم مشکل دارند و نمی‌توانند به خوبی آن‌ها را بعد از شما تکرار کنند.
متاسفانه بعضی از والدین تصور می‌کنند وسایلی مانند تلویزیون می‌توانند جای خالی آن‌ها را پر کنند و کودک با تماشای آن‌ها مهارت حرف زدن را خواهد آموخت. این در حالی است که کودکان برای رشد نیاز به ارتباط مستقیم با دیگران به‌خصوص با پدر یا مادر خود دارند. آن‌ها باید چندبار کلمات را بشنوند و هر بار اشتباهات خود را با توجه به والدین خود اصلاح کنند.
چگونه به کودکمان کمک کنیم؟
اگر حس می‌کنید کودک‌تان از لحاظ گفتاری مانند هم سن و سال‌هایش پیشرفت نداشته است، مراجعه به یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند تا حد زیادی نگرانی‌های شما را برطرف کند اما علاوه بر مراجعه به پزشک روش‌های دیگری هم وجود دارد که می‌تواند روند یادگیری را در کودک شما سریع‌تر کند.
در هر سنی بچه‌ها چه می‌گویند؟
معمولا اولین علامت آن‌که نوزاد شما قادر به صبحت کردن است در یک ماهگی ظاهر می‌شود. در این زمان نوزادان صداهایی مانند آه، اوه،ها و مانند این‌ها می‌گویند که کاملا با گریه کردن متفاوت هستند. بعد از مدتی نوزادان شروع به گفتن کلمات بی‌معنی و یک بخشی مانند دا، ما، با، یایا و شبیه به آن می‌کنند و تا پایان ۴ ماهگی هم خندیدن را به خوبی فرا می‌گیرند.
در ۹ ماهگی یا اندکی قبل کودک‌تان با گفتن مامان یا بابا شما را شگفت زده خواهد کرد، البته ممکن است او مخاطب این کلمات را به درستی تشخیص ندهد. در یک سالگی او پدر و مادر خود را به خوبی می‌شناسد و می‌تواند با گفتن مامان یا بابا آن‌ها را صدا بزند البته او در این زمان خود را هم می‌شناسد و می‌فهمد که شما دارید با او صحبت می‌کنید.
از این زمان به بعد است که کودکان شروع به ساختن لغتنامه مخصوص به‌خود را می‌کنند و تا ۱۸ ماهگی می‌توانند تا ۱۰ کلمه را بیان کنند. ولی بعضی از کودکان بااستعدادتر حتی می‌توانند تا رسیدن به ۲۰ تا ۲۴ ماهگی بیش از ۵۰ کلمه را بگویند. واضح است که هر کودک با دیگری متفاوت است اما درهر حال بهتر است از این زمان به بعد بیشتر مراقب گفتار خود باشید و توجه بیشتری به کودک‌تان بکنید. بخش اعظم لغاتی که کودکان از این زمان به بعد فرا می‌گیرند تحت تاثیر مستقیم پدر و مادرشان است.
نزدیک به ۲ سالگی، کودکان می‌توانند جملاتی شامل ۲ یا ۳ کلمه بگویند و خود را با عنوان من خطاب کنند. تا ۳ سالگی تعداد کلماتی که کودکان فرا می‌گیرند به عدد تقریبی ۳۰۰ می‌رسد. تا ۴ سالگی مهارت زبانی کودکان رشد چشمگیری می‌کند. در این زمان او می‌تواند داستان بگوید، تا عدد ۱۰ بشمارد و حتی بخواند.
هنگام حرف زدن، بازی کنید
سعی کنید فرآیند آموزش حرف زدن به کودک خود را تا آن‌جا که ممکن است لذت‌بخش کنید. در این زمان نه تنها سعی کنید حرف بزنید و صدا بسازید بلکه دائما او را لمس‌کنید، در آغوش بگیرید، با او بازی کرده و در تمام موارد ارتباط چشمی خود را با کودک حفظ کنید.
بلند حرف بزنید
همزمان که در حال انجام کارهای مربوط به کودک‌تان هستید، سعی کنید با او حرف بزنید. مثلا هنگامی که به او لباس می‌پوشانید، اسم لباس‌ها را بیاورید یا آرام‌آرام و به زبان بسیار ساده مراحل این کار را برایش توضیح دهید.
آهنگ‌دار و پرجنب‌وجوش باشید
هنگام حرف زدن با کودک سعی کنید ادای جملات با یک ریتم یا آهنگ باشد. تحقیقات نشان می‌دهد، کودکان کلماتی را که به‌صورت شعرگونه برای‌شان گفته می‌شود بهتر به خاطر می‌سپارند و همچنین بهتر می‌توانند آن‌ها را در جملات به کار ببرند. هنگام حرف زدن سعی کنید از حرکت هم استفاده کنید، زیرا به کار گرفتن همزمان چشم و گوش کودکان تاثیر کلمات را بیشتر می‌کند. برای مثال زمانی که درباره یک پرنده حرف می‌زنید سعی کنید با حرکت دست خود پرواز یک پرنده را هم برای کودک خود شبیه‌سازی کنید.
با کودک تمرین کنید
سعی کنید از هر فرصتی برای به سخن درآوردن کودک خود استفاده کنید، برای مثال زمانی که او تشنه است از او بپرسید چه می‌خواهد. اگر پاسخ نداد به او بگویید که تو الان آب می‌خواهی.زمانی که کودک‌تان تلاش می‌کند کلمه را به زبان بیاورد صبور باشید. به او اجازه بدهید از ذهن و حافظه خودش استفاده کند و مرتب او را برای این کار تشویق کنید.
با او درست حرف بزنید
بعضی از والدین پاسخ کودک خود را به درستی نمی‌دهند و سعی می‌کنند با همان زبان کودکانه کلمات نامفهوم را بیان کنند اما این کار کاملا اشتباه است. شما نه تنها باید کلمات را درست تلفظ کنید بلکه سعی کنید پاسخ جملات نامفهوم کودک‌تان را هم به شیوه صحیح بدهید.
نوبت را رعایت کنید
زمانی که کودک حرف می‌زند با تمام وجود به او گوش بدهید و منتظر باشید تا او سخنش را تمام کند، سپس شما حرف بزنید، سوال بپرسید و سعی کنید منتظر جواب بمانید. به او کمک کنید اسباب‌بازی‌های مورد علاقه‌اش را انتخاب کند و نظر و احساسش را در مورد هر کدام بگوید. همین کار را می‌توانید با وسایل بی‌خطر که در محیط خانه قرار گرفته‌اند، انجام دهید.
