قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی(غیردولتی) در خرداد ماه ۱۳۶۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تعریف آن آمده است: «مدارس غیرانتفاعی، مدارسی است که از طریق مشارکت مردم، مطابق با اهداف، ضوابط، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های وزارت آموزش و پرورش تحت نظارت آن وزارتخانه تأسیس و اداره می‌شود».
شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در یکصد و هفتاد و پنجمین مصوبه جلسه ششم دی ماه سال ۱۳۶۷ با تشکل «سازمان مدارس غیرانتفاعی و مشارکت‌های مردمی» موافقت کرد و در سال ۱۳۸۷ قانون اصلاح تأسیس مدارس غیرانتفاعی با عنوان «قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز غیردولتی» به صورت آزمایشی، به تصویب مجلس شورای رسید.
در این مدت مدارس غیردولتی فراز و نشیب فراوانی را گذر کرد و سرانجام در آذرماه سال ۱۳۹۵، قانون دائمی تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
مدارس غیردولتی قرار بود کمک به نظام تعلیم و تربیت باشد و با بهره‌گیری از مشارکت مردم، بخشی از بار آموزش و پرورش را بر عهده گیرد؛ در ابتدای امر با هماهنگی آموزش و پرورش و بانک‌ها، به مؤسسان مدارس غیردولتی وام‌های کم‌بهره داده می‌شد و آنها موظف بودند که مدرسه، تجهیزات و نیروی انسانی خود را فراهم کنند و بر اساس قوانین آموزش و پرورش به تعلیم و تربیت دانش‌آموزان بپردازند.
این روند در ابتدا خوب ارزیابی می‌شد اما کم‌کم اتفاق دیگری رقم خورد؛ وقتی مؤسس به مانند یک شرکت خصوصی، مکان و تجهیزات را خود فراهم می‌کرد، ترجیح می‌داد از نیروی انسانی ارزان استفاده کرده یا اینکه از اقوام و خویشان خود در اداره مدرسه به‌کار بگیرد.
هرچند که صرف استفاده از اقوام در مدارس به معنای، کم ارزش شدن فعالیت مدارس غیردولتی نبود اما اینکه چقدر این افراد از توانمندی بالا برخوردار هستند، نکته دیگری بود؛ به عبارت دیگر آموزش و پرورش تنها به یک گزینش ساده برای به‌کارگیری این افراد در مدارس غیردولتی اکتفا می‌کرد.
مادر یک دانش‌آموز تهرانی به وضعیت مدارس غیردولتی اشاره کرد و گفت: در برخی مدارس غیردولتی مشاهده می‌شود که معلمان از وضعیت حقوقی و کاری خود رضایت ندارند و این موضوع به کلاس درس و نحوه تدریس منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: به نظر می‌آید که یک مشکل اساسی در مدارس غیردولتی، فامیل بودن کادر مدرسه است و یکجور رودربایستی با هم دارند.
این مادر توضیح داد: به عنوان مثال وقتی معلمی خوب درس نمی‌دهد یا مشکلی وجود دارد، وقتی با مسؤولان مدرسه درمیان می‌گذاریم به نظر می‌آید که نمی‌توانند با آن معلم برخورد کنند یا نمی‌خواهند.
پدر یک دانش‌آموز دبیرستانی نیز اظهار کرد: تعداد افرادی که با سفارش دیگران وارد مدارس غیردولتی می‌شوند، کم نیست و این موضوع موجب می‌شود که شاهد وقوع وقایع تلخ مانند مدرسه معین باشیم.
وی ادامه داد: در برخی مدارس می‌بینیم که تمام اعضای خانواده کادر مدرسه را تشکیل می‌دهند و این در شرایطی است که نه رشته و نه آموزش‌های لازم را دیدند که این موضوع به فعالیت مدارس غیردولتی ضربه می‌زند.
مجتبی زینی‌وند رئیس سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش چندی پیش در نشست خبری خود در خصوص وجود نسبت‌های فامیلی در برخی مدارس غیر دولتی و عدم آموزش‌های لازم در این معلمان اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که قبلا هم مطرح می‌شد و البته درصدش خیلی کم بود اما ممکن است وجود داشته باشد، این موضوع است.
وی ادامه داد: ما یک سامانه را امسال برای مدارس غیر دولتی، هیأت امنایی و آموزش از راه دور فعال کردیم که تمام اطلاعات نیروها باید در این سامانه وارد شود.
زینی‌وند اضافه کرد: شاخص‌هایی را در نظر گرفتیم که حتما باید نیروهای انسانی که در این مدارس تدریس می‌کنند متناسب با شاخص‌های تعریف شده باشند.
وی به گزینش نیروهای انسانی مدارس غیر دولتی اشاره کرد و افزود: در بحث گزینش هم یک الزام قانونی است و قطعا مؤسس مدرسه غیردولتی در یک بازه زمانی که مشخص می‌شود باید نسبت به معرفی افرادی که در مدرسه غیر دولتی مشغول به فعالیت هستند به گزینش اقدام کند.
معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: یکی از موارد تخلف که بازرسان ما در نظارت بر مدارس غیردولتی مدنظر دارند همین بحث معرفی نیرو به گزینش است که خیلی هم سخت گیری شده است و در این دو سال گذشته کمتر گزارشی داشتیم که افرادی در مدارس غیردولتی مشغول به کار باشند ولی به گزینش معرفی نشده باشند.
مادر یک دانش‌آموز دبستانی در مدرسه غیردولتی تهران گفت: یکی از ایرادات بزرگ مدرسه غیردولتی این است که معلمان آنها بر اساس آشنایی جذب می‌شوند و گاهی ماندگاری هم ندارند.
وی ادامه داد: یکی از معلمان مدارس غیردولتی که فرزندم به او خیلی هم علاقه داشت، به دلیل دعوای خانوادگی با مؤسس مدرسه، اخراج شده بود و در یک فروشگاه لوازم آرایش کار می‌کرد.
این مادر دانش‌آموز افزود: به دلیل دعوای معلم و مؤسس کاری ندارم؛ آنچه جای نگرانی است این بوده که معلم این مدرسه الگوی دانش‌آموز محصل در آن است و نباید این الگو دچار چالش باشد.
* کسر از امتیاز مدرسه غیردولتی برای حل مشکل فامیل‌بازی
مجتبی زینی‌وند رئیس سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که «برای حل مشکل فامیل بازی در مدارس غیردولتی چه برنامه‌ای دارید؟»، گفت: با کارت صلاحیت حرفه‌ای و سامانه که اعلام کردیم، مشکل را حل می‌کنیم.
وی افزود: اگر تناسب تدریس وجود نداشته باشد یعنی رشته تحصیلی با درسی که تدریس می‌کنند، تناسب نداشته باشد، از امتیاز مدرسه کسر می‌شود.
زینی‌وند تأکید کرد: مشکلی درباره فامیل بودن نداریم به شرطی که این افراد توانند باشند
