به صورت کلی می توان گفت: «کسب و کاربرد خصلت های خوب، بر پایه ی تمرکز صورت می گیرد».
شما اگر بخواهید «نظم» داشته باشید و با برنامه باشید، به «تمرکز» احتیاج دارید. شما برای این برنامه ریزی می کنید که کار خاصی را در زمان مشخصی انجام دهید. مثلا در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب، کتابی غیردرسی را مطالعه کنید. این جلوگیری از پراکندگی در زمان و نوع کار و همچنین محدود کردن آن، نوعی «تمرکز» است.
رعایت آداب و به عبارتی «مودب بودن»، تفکیک و انتخاب یک رفتار خاص در مواجهه با یک شخص یا موقعیت خاص است که آن هم بر پایه ی «تمرکز» و جلوگیری از رفتار و گفتار بی محابا است.
«اراده داشتن»، «با شخصیت بودن»، «موفق بودن» و بسیاری دیگر از خصلت های خوب، بر پایه ی تمرکزِ صاحبان آن شکل گرفته است.
در نگاهی جزئی و موشکافانه باید بگویم که اگر می خواهیم در کاری، بیشترین بهره وری را داشته باشیم باید امکانات موجود را مختص آن کار قرار دهیم.
نقل است که از شاگردان بودا پرسیده اند که شما چه می کنید؟ پاسخ دادند: غذا می خوریم،استراحت می کنیم و کار می کنیم. گفته شد: این ها را که همه انجام می دهند! پاسخ دادند: ما وقتی استراحت می کنیم، فقط استراحت می کنیم؛ وقتی غذا می خوریم، فقط غذا می خوریم؛ وقتی کاری انجام می دهیم، فقط آن کار را انجام می دهیم.
به تعبیر دیگر می توان گفت: اگر انسان بر اساس یک فکر درست به این نتیجه رسید که کاری را انجام دهد، باید تمام امور بیرونی و درونی اش را برای پیش‌برد آن کار متمرکز کند تا بهترین نتیجه حاصل شود. «امور بیرونی»، امکانات و توانمندی های مادی و جسمی است که می توانیم آن ها را برای کارمان به خدمت بگیریم و «امور درونی»، پذیرشی درونی است که بهترین تعبیر آن شاید «حضور قلب» باشد.
در تمرکز، غیر از امور درونی و بیرونی؛ عامل سومی هم وجود دارد که باید آن را رعایت کرد و آن «مانع شدن از دخالت غیر» است. یعنی امکانات و حضور قلب شما صرفاً برای یک کار متمرکز شود و هیچ کار دیگری در این میان نباشد.
پس اگر شما نیت کرده اید که در یک زمان مشخص، کتابی را مطالعه کنید؛ بایستی:
«تمرکز» یکی از پایه ای ترین ویژگی هایی است که برای یک زندگی خوب به آن نیاز داریم و در نبودش، زندگی دچار اختلال های اساسی خواهد شد.
کسب این ویژگی _مانند بسیاری از ویژگی های دیگر_ با تمرین و مراقبت به دست می آید و اگرچه ممکن است این تمرین، مدت زیادی ادامه داشته باشد؛ اما نتایج حاصل از آن، برای یک عمر، زندگی شما را تضمین خواهد کرد.
