جینسنگ برای قرن ها در آسیا و شمال امریکا مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری افراد از آن برای بهبود قدرت تفکر ، تمرکز ، حافظه و استقامت فیزیکی استفاده می کنند. همچنین برای کمک به افسردگی ، اضطراب و درمان طبیعی خستگی مزمن استفاده می شود. علاوه بر این جینسنگ با خاصیت هایی همچون تقویت سیستم ایمنی بدن ، مبارزه با عفونت و کمک به مردان مبتلا به اختلال نعوظ ، شناخته شده است . بومیان آمریکایی این ریشه را به عنوان درمان دارویی برای سردرد و همچنین درمان ناباروری ، تب و سوءهاضمه استفاده می کردند.
جینسنگ چیست؟
11 گونه جینسینگ وجود دارد که همه متعلق به جنس Panax و خانواده Araliaceae هستند. در زبان یونانی Panax (پاناکس) به معنای “دوای هر درد” است. نام “جینسنگ” برای اشاره به هر دو جینسنگ آمریکایی (Panax quinquefolius) و جینسنگ آسیایی یا کره ای (Panax ginseng) استفاده می شود. گیاه جینسینگ واقعی ، فقط متعلق به جنس پاناکس است ، بنابراین گونه های دیگر مانند جینسنگ جنس سیبری و جینسنگ بچه (جینسنگ پرنس) ، به طور مشخص کاربرد متفاوتی دارد.
ترکیبات منحصر به فرد و سودمند گونه های پاناکس ، جینسنوسید نامیده می شوند و در حال حاضر تحت تحقیقات بالینی برای بررسی پتانسیل آنها برای استفاده در پزشکی هستند. هر دو جینسنگ آسیایی و آمریکایی حاوی جینسنوسید هستند ، اما دارای انواع متفاوتی در مقادیر متفاوتی هستند. تحقیقات مختلفی در این زمینه انجام شده و بعضی از متخصصان هنوز متقاعد نشده اند که اطلاعات کافی برای نشان دادن توانایی های پزشکی جینسنگ وجود دارد اما برای قرن ها مردم به ترکیبات مفید و نتایج آنها اعتقاد داشته اند.
برگ های گیاه جینسنگ آمریکایی به شکل دایره ای پیرامون ساقه رشد می کنند . گل های آن زرد – سبز رنگ بوده و شبیه چتر شکل گرفته ؛ در مرکز گیاه رشد می کنند و میوه های این گیاه به شکل توت های قرمز می باشند. این گیاه با افزایش سن در اطراف ریزوم چروکیده می شود ، جینسنگ های قدیمی تر با ارزش تر و گران تر هستند ، زیرا مزایای جینسنگ در ریشه های مسن فراوان تر هستند.
جینسنگ حاوی ترکیبات مختلف فارماکولوژیک از جمله یک سری از جینسنوسیدها ، پلی استیلن ها ، ترکیبات پلی فنولیکی و پلی ساکارید اسیدی است.
برخی از فواید جینسنگ به طور خلاصه از این قرار است :
1. به افزایش انرژی کمک می کند
پلی ساکارید ها و اولیگوپپتیدهای موجود در جینسنگ آمریکایی به کاهش استرس اکسیداتیو ، خستگی ، افزایش فعالیت بدنی و افزایش انرژی ، به ویژه در بیماران سرطانی کمک می کند.
2. توانایی شناختی و ادراکی را بهبود می بخشد
جینسنگ توانایی های شناختی و فعالیت عصبی را ، تحریک می کند. همچنین ، آنتی اکسیدان های موجود در آن مانع تجمع پلاک و رادیکال های آزاد در مغز می شوند و به طور موثر از ابتلا به زوال عقل ، آلزایمر و سایر اختلالات شناختی جلوگیری می کنند.
3. برای کاهش اثرات توکسیکی الکل مفید است
جینسنگ با افزایش آنزیم هایی که در تجزیه الکل کمک می کنند ، سمیت الکل را در مغز کاهش می دهد . بنابراین ، این گیاه می تواند دارای اثرات مثبت در برابر مسمومیت حاد الکل باشد.
4. به کاهش استرس کمک می کند
جینسنگ آسیایی به طرق مختلف بر روی سیستم عصبی بدن تاثیر می گذارد ، از جمله بهبود خلق و خو و افزایش سطح انرژی بدن. علاوه بر این ، مطالعات نشان داده است که آداپتوژن هایی که در جینسنگ یافت می شود ، سطح هورمونی بدن را ، تغییر می دهد که این هم می تواند استرس مزمن را درمان کند.
5. درمان اختلال کم‌توجهی و یا بیش‌فعالی (ADHD)
جینسنگ قرمز کره ای به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) و قدرت یادگیری در کودکان کمک می کند.
6. دارای اثرات ضد التهابی است
جینسنوسیدهای موجود در جینسنگ قرمز کره ای دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی و ضد التهابی است که باعث کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش فعالیت آنزیمی می شود. این می تواند التهاب اعصاب را کاهش دهد و به بهبود عملکرد حرکتى پس از آسیب نخاعی کمک می کند.
7. برای درمان اختلال نعوظ مفید است
جینسنوسیدهای موجود در جینسنگ برزیلی ، از سلولهای اندوتلیال اکسید نیتریک آزاد می کند و با ایجاد اتساع عروق و آرام سازی بافت ارکتیل ، باعث درمان اختلال نعوظ می شود . علاوه بر این ، این گیاه همچنین باعث تقویت ترشح هورمون تستوسترون در مردان می شود.
8. برای درمان ناراحتی های قاعدگی کاربرد دارد
به عنوان یک ماده آرام بخش و ضد التهاب ، جینسنگ اغلب برای زنانی که از ناراحتی های شدید قاعدگی و درد رنج می برند تجویز می شود. همچنین می تواند باعث کاهش تغییرات خلقی ، گرگرفتگی ، اضطراب ، علائم افسردگی ، عرق شبانه ، خشکی واژن ، کاهش میل جنسی ، بی خوابی ، افزایش وزن ، کاهش ریزش مو ، تحریک پذیری و سایر تغییرات یائسگی در زنان میانسال شود.
9. در بهبود عملکرد جنسی موثر است
یکی از رایج ترین استفاده های سنتی جینسینگ هندی (ashwagandha) به عنوان افرودیزیاک است. اعتقاد بر این بوده است که پودر جینسنگ باعث افزایش عملکرد جنسی مردان و افزایش میل جنسی می شود.
10. به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند
خواص ضد آلرژی ، ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی جینسنگ به عنوان مکانیسم دفاعی در برابر عفونت های مختلف میکروبی و باکتری عمل می کند. از طرفی هم این گیاه اثر واکسیناسیون بر علیه بیماری هایی مانند آنفولانزا ، ویروس هپاتیت C ، ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) و روتا ویروس را افزایش می دهد.
11. خستگی را کاهش می دهد
جینسنگ سیبری دارای خواص ضد خستگی و تقویت انرژی است. این گیاه به کاهش درد ، که یکی از علائم اولیه فیبرومیالژیا کمک می کند. علاوه بر این ، التهاب را کاهش می دهد و اثر سیتوکین های التهابی را پس از شیمی درمانی در کودکان تثبیت می کند. همچنین ، به بهبود خستگی آدرنال کمک می کند.
12. به کاهش وزن کمک می کند
ترکیبی قدرتمند از مواد شیمیایی جینسنگ در سرکوب اشتها ، افزایش سوخت و ساز بدن وچربی سوزی کمک کننده هستند. جینسنگ خشک یا پودر شده می تواند “هورمون های گرسنگی” را از هر گونه تحریک گرسنگی به سرعت فرو نشاند ، در نتیجه به کاهش وزن کمک می کند.
13. کارکرد ریه ها را بهبود می بخشد
جینسنگ ، به کاهش علادم بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) ، که بیماری ای است که سبب التهاب راه هوایی فوقانی می شود ، کمک می کند. این امر منجر به احتقان ، خارش بینی و عطسه می شود. همچنین جینسنگ دارای توانایی رفع عفونت باکتریایی از ریه ها است.
14. به جلوگیری از سرطان کمک می کند
جینسنگ به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی ، ضد التهابی ، آپوپتوتیک و خواص آنژیوژنیک ، دارای خواص ضد سرطانی می باشد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که اضافه کردن جینسنگ به رژیم غذایی ، با کاهش علائم و گسترش سرطان کولورکتال همراه است.
15. به کاهش سطح قند خون کمک می کند
خواص گلوکو رگولاتوری جینسنگ باعث کاهش میزان قند خون در بیماران دیابتی نوع 2 می شود. همچنین جینسنوسیدهای موجود در این گیاه ، تولید انسولین را تحت تاثیر قرار داده و باعث بهبود مقاومت به انسلوین در بدن می شود.
16. از پیری زودرس جلوگیری می کند
در سراسر جهان جینسنگ با توانایی ارزشمندش در کاهش علائم پیری شناخته شده است. خواص آنتی اکسیدانی این گیاه از اثرات منفی رادیکال های آزاد در سراسر بدن جلوگیری کرده و در نتیجه از آسیب سلولی جلوگیری می کند.
17. سلامت مو را بهبود می بخشد
یکی از کربوهیدرات های طبیعی موجود در جینسنگ ، مستقیما با پیشگیری از آلوپسی و ریزش موی مدل مردانه مرتبط است. استعمال خارجی مرهم جینسنگ و مصرف این ادویه مستقیما می تواند به سلامت بستر فولیکول موها ، جلوگیری از شوره سر و کاهش ریزش مو به طور قابل توجهی کمک کننده باشد.
18. برای مراقبت از سلامت پوست مفید است
جینسنگ موجب سم زدایی و تقویت ایمنی پوست می شود . این گیاه با تحریک جریان خون در سراسر بدن ، به خصوص در سلول های پوست ، باعث می شود پوست ، جوان به نظر برسد و هیدراته شود.
19. به سلامت قلب کمک می کند
مطالعه مقدماتی نشان می دهد که آنتی اکسیدان هایی که در جینسنگ یافت می شوند می توانند از آسیب میوکارد و سایر بیماری های قلبی مزمن جلوگیری کنند.
20. باعث کاهش کلسترول می شود
مطالعه مقدماتی نشان می دهد که جینسنگ قرمز چینی سطح کلسترول سرمی را پایین می آورد.
اثرات جانبی و تداخل دارویی جینسنگ
- جینسنگ در برخی افراد ممکن است بعنوان محرک عمل کند ، بنابراین ممکن است باعث عصبانیت و بی خوابی شود (به ویژه در دوزهای زیاد). مصرف طولانی مدت و یا دوزهای بالای جینسنگ ممکن است باعث بروز سردرد ، سرگیجه و درد شکم و معده شود.
- زنانی که از جینسنگ استفاده می کنند ، ممکن است تغییرات قاعدگی را تجربه کنند و بعضی از افراد با مصرف جینسنگ واکنش های آلرژیک از خود نشان می دهند.
- با توجه به عدم وجود شواهد قطعی در مورد ایمنی این گیاه ، جینسنگ برای کودکان یا زنان باردار یا شیرده توصیه نمی شود.
- جینسنگ ممکن است سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد ، بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف جینسنگ بدون صحبت با پزشک خود خودداری کنند.
- جینسنگ می تواند با وارفارین و برخی از داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشد ؛ همچنین کافئین ممکن است اثرات محرک جینسنگ را افزایش دهد.
- برخی از متخصصان معتقد هستند که جینسنگ پاناکس ، علائم بیماری های خودایمنی مانند MS (ام اس) ، لوپوس و آرتریت روماتوئید را افزایش می دهد ، در نتیجه این بیماران باید قبل و یا در هنگام مصرف این مکمل با دکتر خود مشورت کنند.
- همچنین جینسنگ ممکن است در لخته شدن خون اختلال ایجاد کند ، پس افرادی که دچار خونریزی هستند نباید از این گیاه استفاده کنند.
- در افرادی که پیوند عضو داشته اند ، استفاده از جینسنگ ممکن است خطر رد ارگان (organ rejection) را افزایش دهد. پس این دسته از بیماران نیز باید از این گیاه دوری کنند.
- جینسنگ ممکن است در بیماری های مرتبط با هورمون زنانه مانند سرطان سینه ، سرطان رحم ، سرطان تخمدان ، آندومتریوز و فیبروم رحم تاثر منفی داشته باشد زیرا اثرات شبه استروژن دارد.
- استفاده بیش از حد از جینسنگ می تواند منجر به “سندرم سوء مصرف جینسنگ” (Ginseng Abuse Syndrome) شود که با اختلالات عاطفی ، آلرژی ، قلبی عروقی ، نفروتوکسیسیتی کلیوی ، خونریزی مجرای تناسلی ، بزرگ شدن پستان مردانه ، هپاتوتوکسیسیتی ، فشار خون بالا و سمیت تناسلی همراه است.
- از استفاده از ریشه جینسنگ برای بیش از سه الی شش ماه خودداری کنید ، علاوه بر این از مصرف این گیاه با دوزهای بالا خودداری کنید . به یاد داشته باشید که همه چیز در حد اعتدال مفید است ، قبل از اضافه کردن جینسنگ به رژیم غذایی روزانه خود یا استفاده به صورت مکمل ، با پزشکتان مشورت کنید.
جینسنگ ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد :
- داروهای دیابت مانند متفورمین
- داروی رقیق کننده خون مانند پلاویکس ، وارفارین ، آسپرین
- داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین
- داروهای ضد روان پریشی (Antipsychotic)
- محرک ها
- مورفین
انواع جینسنگ
در حالی که خانواده Panax (آسیایی و آمریکایی) به دلیل وجود سطح بالای جینسنوسید در آن ها ، تنها نوعِ “واقعی” جینسنگ هستند ، گیاهان آداپتوژنیک دیگری نیز وجود دارند که دارای خواص مشابه بوده و به عنوان وابستگان جینسنگ شناخته شده اند.
- جینسنگ آسیایی : جینسنگ پاناکس که به عنوان جینسنگ قرمز شناخته شده و جینسنگ کره ای نیز نامیده می شود ، همان جینسنگ کلاسیک و اصلی می باشد که هزاران سال است شناخته می شود. اغلب در طب سنتی چینی برای افرادی که دچار کمبود “انرژی چی” ، سردی و کمبود یانگ ، خستگی و فرسودگى هستند مورد استفاده قرار می گیرد. این گونه همچنین می تواند به رفع ضعف ، خستگی ، دیابت نوع 2 ، اختلال عملکرد نعوظ و حافظه ضعیف کمک کند.
- جینسنگ آمریکایی: panax quinquefolius ، در سراسر مناطق شمالی آمریکای شمالی ، از جمله نیویورک ، پنسیلوانیا ، ویسکانسین و انتاریو و کانادا رشد می کند. نشان داده شده است که جینسنگ آمریکایی برای مبارزه با افسردگی ، تعادل قند خون ، کمک به ناراحتی های گوارشی ناشی از اضطراب ، بهبود تمرکز و تقویت سیستم ایمنی بدن مفید است. جینسنگ آمریکایی در مقایسه با جینسنگ آسیایی ،ملایم ترمی باشد ، اما با این حال این گونه از جینسنگ در درمان بیماری ها بسیار کاربردی است و معمولا به جای استفاده در کمبود یانگ برای کمبود یین استفاده می شود.
- جینسنگ سیبری: eleutherococcus senticocus که در روسیه و آسیا به صورت وحشی رشد می کند و همچنین به عنوان eleuthro نیز شناخته می شود ، حاوی مقادیر بالایی از الکترود ها می باشد که این الکترود ها دارای خواصی است که بسیار شبیه به جینسنوسیدهای موجود در گونه های پاناکس جینسنگ است. مطالعات نشان می دهد که جینسنگ سیبری ممکن است “حداکثر اکسیژن مصرفی” یا VO2 max را برای بهینه سازی استقامت قلب و عروق ، بهبود خستگی و حمایت از ایمنی افزایش دهد.
- جینسنگ هندی: یا پنیرباد خواب‌آور (withania somnifera) ، که همچنین به عنوان اشواگاندا (ashwagandha) شناخته شده است ، یک گیاه شناخته شده در طب آیورودا برای افزایش طول عمر است. این گونه با این که دارای برخی از مزایای مشابه به جینسنگ کلاسیک است ، اما در حین حال دارای تفاوت های بسیاری نیز می باشد. می توان این گیاه را در مدت زمان طولانی تری مصرف کرد و در تحقیقات نشان داده شده است که می تواند به بهبود سطح هورمون های تیروئید (TSH، T3 و T4) ، تسکین اضطراب ، تعادل کورتیزول ، بهبود سطح کلسترول ، تنظیم قند خون و بهبود سطح تناسب اندام کمک کند.
- جینسنگ برزیلی: pfaffia paniculata ، که همچنین به عنوان ریشه سوما (suma root) شناخته می شود ، در سراسر جنگل های بارانی آمریکای جنوبی رشد می کند ، این نوع از جینسنگ به دلیل مزایای متنوع آن para tudo نیز نامیده می شود که در زبان پرتغالی به معنای “برای همه چیز” می باشد. ریشه سوما حاوی اکدیسترون (ecdysterone) است که به کنترل سطح تستوسترون در مردان و زنان کمک می کند و همچنین ممکن است از مزایایی همچون کمک به سلامت عضلانی ، کاهش التهاب ، مبارزه با سرطان ، بهبود عملکرد جنسی و افزایش استقامت برخوردار باشد.
