متروی تهران از اوایل دهه 1350 به عنوان یکی از برنامه های اصلی مدیریت شهری در دستور کار قرار گرفت. انجام برنامه های مطالعاتی و طرح های تفصیلی برای توسعه خطوط مترو تا چند سال طول کشید و شرکت راه آهن شهری تهران و حومه پس از تصویب در سال 1354 در سال 1356 اجرایی شد. شرکت فرانسوی سوفرتو و RAPT برای تهران خطوط 7 گانه مترو را پیش بینی کرده بودند که با شروع جنگ تحمیلی در سال 1359 عملیات اجرایی و حفاری رها شد و بهره برداری و عملیات ساخت مترو به دهه هفتاد موکول شد.
تا سال 1384 و پس از دو دهه عملیات عمرانی و فنی در مترو تهران که به افتتاح قطار سریع السیر خط 5 (تهران- کرج) بخشی از خط یک و دو، نزدیک به 75 کیلومتر خطوط مترو افتتاح شد. با ورود تیم جدید مدیریت شهری از مهرماه سال 1384، مترو در اولویت اصلی توسعه حمل و نقل عمومی قرار گرفت و در 12 سال 230 کیلومتر خط جدید به مترو تهران اضافه شد.
خطوط 7 گانه مترو تهران تکمیل شدند و خط 8 مترو تهران به سمت فرودگاه امام خمینی (ره) و شهر پرند، تا فرودگاه به بهره برداری رسید و ادامه آن نیز در دست اجراست. کارآمدی شهرداری تهران در احداث خطوط مترو باعث شد تا دولت توسعه مترو به شهرهای اقماری پایتخت را نیز به شهرداری و شرکت مترو بسپارد که نمونه آن فرودگاه امام بود و برنامه اتصال به ورامین و شهرک اندیشه و ... نیز در دستور کار است.
آنچه محمدباقر قالیباف، به عنوان شهردار تهران در متروی تهران به سرانجام رساند، در شرایطی رقم خورد که از اویل دهه 90 تحریم های بین اللملی شدید شد و دولت نیز هرگز به تعهداتش برای کمک 1.2 میلیاردی و تخصیص سهیمه سوبسید سوخت به شهرداری عمل نکرد. در سال های پایانی مدیریت قالیباف، شهروندان تهرانی به افتتاح هر ماه یک ایستگاه مترو عادت کرده بودند.
یکی از ویژگی های عمده مدیریت جهادی قالیباف، انجام پروژه ها با تعیین زمان مشخص پایان کار بود. او اولین مسئولی بود که برای تحقق وعده هایش کورنومتر گذاشت. در کنار اکثر پروژه های عمرانی شهر تهران روزشماری به چشم می خورد که در حال کم شدن روزهایش بود و درست در همان تاریخ وعده داده شده، پروژه تحویل شهروندان می شد. اتوبان امام علی (ع)، سینما آزادی، پل طبیعت، برج میلاد، تونل توحید، تونل نیایش، پروژه صدر و ... در کنار خود یک تابلو روزشمار داشتند و مردم نیز به خوبی آنها را به یاد دارند. همین اهمیت دادن به زمان و عمل به وعده ها بر اساس جدول زمان بندی شده بود که در زمان انتخابات 96 قالیباف از نماد ساعت برای ستاد انتخاباتی خود استفاده کرد.
با تحویل مدیریت شهری تهران به اصلاح طلبان و ورود آنها پس از 15 سال به شهرداری، آنها کار خود را با سیاسی کاری و حساب کشی سیاسی آغاز کرده و با افتخار از شهر سوخته و شهر ویرانه سخن می گفتند و نوید شکوفایی و دمیدن روح جدید در کالبد تهران را دادند. از زمانیکه محمدعلی نجفی شهردار جدید و منتخب شورای یکدست اصلاح طلب پنجم وارد ساختمان شهرداری شد، درست بعد از حدود دو ماه اولین پروژه خود را با تعطیلی خط 7 مترو رقم زد! این وعده ای بود که مدیران جدید شهری و اعضای شورای شهر برای متوقف کردن خط 7 به مردم داده بودند و به آن عمل کردند!
داستان خط 7 مترو، داستان جالبی است. قالیباف در اسفندماه سال قبل با تکمیل زیرساخت های خط 7 در مراسم تست گرم آن حضور یافت و وعده داد تا 5 تا 7 ایستگاه آن در خردادماه برروی مردم گشایش یابد. با شروع به فعالیت خط 7 در خردادماه، تخریب ها و انتقادات نسبت به عدم ایمنی آن آغاز شد و برخی از اعضای اصلاح طلب شورای شهر د رکنار رحمت الله حافظی، عضو همیشه ناراضی شورای تهران، بارها جلسات شورا را به همین خاطر متشنج کردند. حتی حضور مدیران مترو و بازدید اعضای شورای شهر از خط 7 مترو افاقه نکرد و تخریب ها ادامه داشت. سرفاصله حرکت قطارها از 55 دقیقه به 35 دقیقه کاهش یافت و مردم به تدریج سفرهای شهری را با استفاده از مسیرهای خط 7 در برنامه خود قرار دادند.
اما با آنکه مدیریت سابق تخریب ها و توقف خط هفت را یک بازی سیاسی می دانست، دستور توقف در آبان ماه از سوی نجفی به معاونت حمل و نقل و ترافیک داده شد و پورسید آقایی، ترمز حرکت قطارها را کشید. راه اندازی مجدد خط هفت به برنامه های مدیریت جدید شهری اضافه شد.
شهردار وقت تهران و مدیران جدید مترو وعده دادند تا پایان سال 96 خط 7 مترو را وارد مدار کنند. از همین زمان است که می توان به مقایسه عدم برنامه ریزی زمانی برای تحقق برنامه ها و وعده ها میان دو مدیریت سابق و جدید شهرداری پرداخت.
درحالیکه تمامی زیرساخت های خطوط مترو تکمیل و آماده است و تنها امور مربوط به تجهیز ایستگاه ها باقی مانده، مدیریت جدید شهری حتی نتوانسته در 9 ماه گذشته یک ایستگاه مترو افتتاح کند و دستاوردش تعطیلی خط 7 و استفاده 8 ساعته از خط 8 به جای 24 ساعته است. خط 8 مترو برای رفاه حال مسافران فرودگاه امام 24 ساعته فعالیت می کرد.
محمدعلی نجفی در 8 آبان وعده داد تا این خط پیش از عید بازگشایی شود:« از زمان راه اندازی خط ۷ مترو بحث بود که این خط از نظر سیگنالینگ، علائم الکترونیکی، تجهیزات، ریل و بعضی از مسایل مربوط به کشنده ها و خود واگن ها امنیت کافی را نداشته و دارای مشکل است از این رو به نظرم این کار را باید خیلی زودتر انجام می دادیم. امیدواریم کارهای مربوطه زودتر انجام شده و خط ۷ مترو پیش از عید نوروز مجددا راه اندازی شود.»
علی امام، مدیرعامل جدید مترو نیز به مانند شهردار تهران در آبان ماه ابراز امیدواری کرد تا 6 ماه آینده این خط بر روی شهروندان باز شود:« امیدواریم با همت همکاران و مشاوران در یک دوره ۶ ماهه و در بهترین شرایط ممکن بتوانیم این خط را تقدیم شهروندان و بازگشایی کنیم.»
محمد علیخانی؛ عضو شورای شهر و کمیسیون حمل و نقل این شورا نیز از نیاز برای تامین 300 میلیاردی اعتبار برای تجهیز خط 7 و وعده مدیران شهرداری جهت راه اندازی مجدد آن در اواخر اسفند خبر داد.
اما طولی نکشید که مدیرعامل مترو در دیماه بار دیگر اعلام کرد تحویل خط 7 مترو به دلیل عدم تامین اعتبار زمان بر خواهد بود و وعده اردیبهشت سال 97 را به مردم داد: :« در آبان‌ماه که فعالیت از این خط متوقف شده بود، تلاشمان این بود که تا شب عید مشکلات رفع و این خط مجددا بازگشایی شود اما به دلیل تاخیر در تزریق اعتبارات زمان تکمیل کار نیز به اردیبشهت‌ماه سال ۹۷ کشیده شد.»
با ورود به سال جدید و انتظار برای افتتاح مجدد خط 7 ، اخبار و تحولات مربوط به استعفای شهردار و انتخاب شهردار جدید، این وعده را در رسانه ها به حاشیه برد تا آنکه با نردیک شدن به اردیبهشت، محسن پورسیدآقایی؛ معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری از راه اندازی خط 7 مترو در اواخر اردیبهشت خبر داد:« بهره برداری کامل از خط 7 مترو در مرداد ماه انجام خواهد شد، خط ۷ مترو در اواخر اردیبهشت ماه بازگشایی خواهد شد. در زمان افتتاح این خط هر ده دقیقه یک قطار خواهد آمد.»
با این حال ماه اردیبهشت ماه نیز تمام شد و خبری از افتتاح مجدد خط 7 مترو تهران نشد تا چشم شهروندان به درهای بسته ایستگاهای خط 7 از شمال غربی تهران تا جنوب شرقی خشک شود. با توجه به اهمیت خط جدید مترو هر چه زمان برای بهره برداری دوباره این خط به تعویق بیافتد خسارت های مالی و هزینه ای هنگفتی متوجه شهرداری می شود که باید در یک گزارش مستقل و آماری مورد بررسی قرار گیرد.
بلاتکلیفی مدیریتی تهران باعث شده تا مدیران و معاونت های شهرداری برای خود حاشیه امنیتی احساس کنند و عدم تحقق وعده ها در فضای غبارآلود مدیریتی به چشم نیاید. خط هفت مترو در اظهارات جدید مدیران مترو و معاونت حمل و نقل به اواخر خرداد موکول شده و این را پورسید آقایی اعلام کرده است:« قول داده بودیم که هفته اول خرداد ماه بخشی از خط هفت افتتاح شود، اما به دلیل مشکلاتی که در تامین مالی داشتیم و همچنین واردات برخی از قطعات نتوانستیم به قول خود عمل کنیم اما امیدواریم در هفته آخر خرداد ماه شش کیلومتر از خط هفت را با تجهیزات کامل وارد مدار کنیم.» و مشخص نیست آیا بازهم این بدقولی ها ادامه خواهد یافت یا خیر و آیا نباید مدیران جدید شهری نیز به مانند گذشته کورنومتری برای پروژه ها نصب کنند تا زمان برای آنها اهمیت پیدا کند و بیش از این باعث ائتلاف وقت پایتخت و شهروندانش نشوند.
